%0 Journal Article %T بررسی علل و چگونگی تمرکزگرایی تهران در سه دهۀ گذشته %J پژوهشهای جغرافیای انسانی %I دانشگاه تهران %Z 2008-6296 %A یاسوری, مجید %A حاتمی نژاد, حسین %A اسدزاده, هانیه %D 2015 %\ 06/22/2015 %V 47 %N 2 %P 315-336 %! بررسی علل و چگونگی تمرکزگرایی تهران در سه دهۀ گذشته %K تمرکززدایی %K تمرکزگرایی %K توسعة نامتوازن %K تهران %K نابرابری %R 10.22059/jhgr.2015.51255 %X ایران به­عنوان یکی از کشورهای درحال توسعه، تا قبل از آغاز قرن حاضر، نظام شهری نسبتآ متعادلی داشته است، اما با به­وجودآمدن حکومت متمرکز، تکیه بر درآمدهای نفتی و تزریق آن به قطب­های انتخاب­شده، به­ویژه تهران، زمینة تمرکزگرایی فراهم شده و سبب شکل­گیری و کاهش تعادل سرزمینی شده است. به­علاوه، عوامل سیاسی، اقتصادی، زیرساختی، جمعیتی و نیروی انسانی نیز به تمرکزگرایی تهران دامن زده است و فاصلة تهران از سایر مناطق کشور را افزایش داده است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوة اجرا، توصیفی- تحلیلی است. با استفاده از مطالعات کتابخانه­ای، به بررسی روند شکل­گیری تمرکزگرایی در ایران و مرکز توجه آن، تهران پرداخته می­شود و سپس با استفاده از روش شاخص ناموزون موریس، نابرابری و فاصلة ایجادشده بین مناطق مختلف کشور- که به­نوعی محصول تمرکزگرایی است- بررسی می­شود. درنهایت، با بهره­گیری از سالنامه­های آماری، عواملی که به تمرکزگرایی دامن زده­اند، از نظر کمی و آماری بررسی می­شود تا وضعیت تهران در این میان مشخص شود. نتایج نشان می­دهد که استقرار درازمدت دولت مرکزی در تهران، ساختار سیاسی و اداری متمرکزی را در این شهر پایه­ریزی کرده است که نتیجة آن زهکش­کردن بخش وسیعی از جمعیت، فعالیت و امکانات به این محدودة جغرافیایی بوده است؛ به­گونه­ای که اغلب امکانات مدیریتی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، یا در تهران متمرکزند یا از تهران کنترل می­شوند. %U https://jhgr.ut.ac.ir/article_51255_323019752b1a3be1440a125cbf4a41d6.pdf