دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
41
2
2008
11
21
تأثیرات اقتصادی و اجتماعی بازگشایی مرزها نمونه موردی: بخش باجگیران در مرز ایران و ترکمنستان
FA
زهرا احمدی
پور
استادیار گروه جغرافیای دانشگاه تربیت مدرس
محمد رضا حافظ
نیا
استاد گروه جغرافیای دانشگاه تربیت مدرس
72598779
علی محمد
پور
دانشجوی دوره دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران
16449557
یکی از عمدهترین تحولات دو دهه اخیر، فروپاشی شوروی و فروریختن دیوار آهنین بلوک شرق بود. پس از این فروپاشی، بازشدن مرز ایران و ترکمنستان در استانهای خراسان و گلستان، از جمله وقایعی بود که تحولات عظیمی را در سطح استانهای مزبور به ویژه در مراکز استان و شهرهای نزدیک مرز بنیان نهاد و موجب شد که مناطق مرزی ازجمله منطقه باجگیران نیز درسطح محدودتری از این تحولات برخوردار شوند. تحولات ایجادشده در بخش های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی عمدتاً در سطح بالایی بوده ولی با فاصله گرفتن از مرز این تحولات کاهش پیدا کردهاست به طوری که در روستاهای دور از مرز به دلایل مختلف هیچ تاثیری نداشته است. هدف از این مقاله بررسی تحولات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بازگشایی مرز باجگیران است که با روش مقایسهای، توصیفی و تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای و به ویژه کار میدانی به شیوه انجام مصاحبه با مسئولین و مردم محلی و همچنین استفاده از پرسشنامههای تکمیل شده از سطح روستاها و در نهایت با استفاده از مشاهدات محلی با روش مطالعه پانل تهیه شدهاست و سعی دارد تا تحولات اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی صورتگرفته در منطقه باجگیران را بعد از بازگشایی بررسی نماید. نتایج به دستآمده نشان میدهد تأثیرپذیری بخش باجگیران از بازگشایی مرزها، به شدت تحت تأثیر عامل فاصله جغرافیایی، وضعیت توپوگرافی، موقعیت جغرافیایی و تصمیمات سیاسی در سطوح محلی و ملی بودهاست.
مرز,مناطق مرزی,باجگیران,تحولات اقتصادی,تحولات اجتماعی و فرهنگی
https://jhgr.ut.ac.ir/article_27465.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_27465_897f1bddcb61ebf2658f73614334909b.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
41
2
2008
11
21
نقش و تأثیر خانههای دوم بر ساختار اقتصادی، اجتماعی ناحیه کلاردشت
FA
مسعود مهدوی
حاجیلیویی
استاد دانشکدة جغرافیا، دانشگاه تهران
مجتبی قدیری
معصوم
انشیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
علی
سنایی
دانشجویی دکتری جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه تهران
46748819
همزمان با برخی تحولات جهانی و رواج گردشگری روستایی، در ایران نیز بویژه در نواحی کوهستانی مجاور شهرهای بزرگ و همچنین سواحل دریای خزر از چند دهه گذشته خانه های دوم یا خانههای تعطیلات با هدف گذراندن اوقات فراغت شکل گرفته است. در ناحیه کوهستانی کلاردشت هم به دلیل برخورداری از موقعیت ممتاز گردشگری و استراحتگاهی مورد نیاز ساکنان شهرها، خانههای دوم گسترش یافته است. در این مقاله با انجام مطالعات و کارهای میدانی و تکمیل پرسشنامه در محلات 8 گانه شهر کلاردشت و 19 روستای پیرامون، ماهیت، ابعاد و روند گسترش این قبیل مساکن ییلاقی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. یافتههای این تحقیق نشان میدهد که شکلگیری این پدیده در نواحی روستایی تاثیر چشمگیری بر دگرگونیهای اقتصادی اجتماعی آن داشته است. با تأکید بر این که ساخت و سازها در این قسمت غالباً بهصورت سلیقهای و فاقد طرح و برنامه بوده و در نتیجه منجر به بروز ناهماهنگی در چهره و ساختار محیطی آن شده است و ادامه چنین روندی با اصل پایداری محیط زیست و توسعه روستایی مغایرت دارد
گردشگری روستایی,خانه های دوم,نواحی روستایی,کلاردشت,توسعه پایدار روستایی
https://jhgr.ut.ac.ir/article_27466.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_27466_9f56316a51024d0f14137bd0b126ea10.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
41
2
2008
11
21
الگوهای فضایی حوادث ترافیک درون شهری در رشت
FA
نورالدین
عظیمی
استادیار گروه شهرسازی، دانشگاه گیلان
محمد رضا
فاروقی
استادیار گروه شهرسازی، دانشگاه گیلان
faroghi@mailnator.com
گسترش شهرنشینی، استفاده روزافزون از اتومبیل شخصی و محدودیت توسعه شبکههای ارتباطی بر مشکل ازدحام ترافیکی بهویژه در شهرهای بزرگ کشور افزوده است. از تبعات چنین وضعیتی، حوادث زیاد رانندگی و خسارت های ناشی از آن میباشد. مقاله حاضر کوشش میکند الگوی توزیع فضایی حوادث ترافیکی و دلایل احتمالی آن را در شهر رشت که از بالاترین آمار حوادث رانندگی در ایران برخوردار است، بررسی نماید. بخش عمده داده های مورد استفاده مبتنی بر آمار حوادث رانندگی درون شهری رشت در سال 1385 می باشد. نتایج تحقیق نشان میدهد که مسیر کمربندی و خیابانهای اصلی منشعب از مرکز شهر در مقایسه با خیابان های کوتاهتر و واقع در محدوده بین مرکز و پیرامون شهر مقادیر حوادث رانندگی بیشتری دارند. در عین حال فرم و موقعیت تقاطعها با میزان حوادث ترافیکی آنها در رابطه میباشد و تقاطعهای به شکل فلکه بهویژه در امتداد مسیر کمربندی نسبت به تقاطعهای چهار راه و یا سه راه در قسمتهای دیگر شهر حوادث ترافیکی بیشتری دارند. این در حالی است که تمرکز فعالیتهای تجاری، خدماتی و اداری مهم در محدوده مرکزی شهر با مقادیر بالای حوادث ترافیکی در خیابان های مهم و منشعب از مرکز مرتبط می باشد. بنابراین حذف ترافیک ترانزیت از داخل شهر، تقویت سیستم حمل و نقل عمومی، اصلاح فرم، غیرهمسطح کردن تقاطعهای مهم و بهبود کیفیت معابر موجود به منظور عبور حجم بیشتر ترافیک از مواردی هستند که بایستی در کاهش حوادث ترافیک شهری مورد توجه قرار گیرند.
حوادث ترافیکی,توزیع فضایی,تقاطع,شبکه معابر,شهر رشت
https://jhgr.ut.ac.ir/article_27467.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_27467_8dac08990df5fc553939361fa9a52807.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
41
2
2008
11
21
بررسی دگرگونی در ساختار کالبدی و معماری روستاها و تشکیل روستا- شهر مورد: آلارد و پرندک
FA
مهدی
قرخلو
دانشیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
حسین کلانتری خلیل
آباد
دانشجوی دوره دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران
محمد اسکندری
نوده
دانشجوی دکتری جغرافیا وبرنامهریزی شهری، دانشگاه تهران
mehdegh2@yahoo.com
مهاجرت های روستا شهری به عنوان یکی از پدیده های رایج در اکثر کشورهای جهان شناخته شده است. این شکل از مهاجرت در ایران علت تبدیل بسیاری از روستاها به شهر بوده است. شهر آلارد و پرندک نیز از جمله شهرهایی است که سابقه ای روستایی دارد و با توجه به گذشته نه چندان دور روستایی خود از ویژگی های کالبدی خاصی برخوردار می باشد.دادههای بهکار رفته در تحقیق عبارت است از کاربریهای موجود، کیفیتابنیه، ویژگیهای معماری و مراحل توسعه ناحیه. در این تحقیق از روشهای میدانی برای جمعآوری اطلاعات، از روش تبیینی و توصیفی برای تحلیل نتایج و از روش سیستمی برای تلفیق و ارائه نتایج استفاده شدهاست. هدف این تحقیق توجه به سازوکارهای اقتصادی، شرایط جغرافیایی، تیپ مساکن و ویژگی های کالبدی انعکاس یافته از چنین رشدی است. از این رو به ترتیب به مطالعه مراحل توسعه، وضع کاربری های موجود، کیفیت ابنیه و مساکن و سایر خصوصیات معماری بافت شهری می پردازد. نتایج بررسی بیانگر آن است که بیشترین پراکندگی ساختمان های یک طبقه با مصالح کم دوام در نقاطی مشاهده میشوند که جزو هستههای اولیه و روستایی بودهاند و به عبارتی بنیانهای فیزیکی و کالبدی دو روستای آلارد و پرندک را شکل میدهند.
استان تهران,شهری,آلارد وپرندک,ویژگیهای کالبدی,خصوصیات معماری و مسکن,مهاجرت روستایی
https://jhgr.ut.ac.ir/article_27468.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_27468_dc3436d36e3f4ae49cfb58548e108c74.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
41
2
2008
11
21
تحلیل نابرابری اجتماعی در برخورداری از کاربری های خدمات شهری
FA
حسین حاتمی
نژاد
استادیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
رحمت ا...
فرهودی
استادیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
محمدپور جابری
مرتضی
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری
71274217
یکی از مهمترین پیامدهای رشد شتابان شهرنشینی و توسعه فیزیکی شهرهای کشور در دهههای اخیر از هم پاشیدگی نظام توزیع مراکز خدماتی شهری بوده که زمینه ساز نابرابری اجتماعی شهروندان در برخورداری از این خدمات شده است. در این پژوهش رابطه بین سطح اقتصادی- اجتماعی شهروندان و میزان برخورداری از کاربریهای خدمات شهری در شهر اسفراین مورد بررسی قرار گرفته است. داده های پژوهش از طریق پرسشنامه و طرح تفصیلی بدست آمده است. با استفاده از «شاخص ناموزون موریس»، محلات از نظر ویژگیهای اقتصادی- اجتماعی ساکنین آن و همچنین سطح برخورداری از کاربریهای خدماتی سطح بندی و مقایسه شدهاند. نتایج حاصله نشان می دهد طبقات اقتصادی- اجتماعی برتر از کاربریهای خدماتی مطلوبتری برخوردارند و الگوی توزیع کاربریهای خدماتی به نفع گروه های مرفه تر عمل کرده است.
کاربری های خدمات شهری,نابرابری اجتماعی,عدالت اجتماعی,محله,اسفراین
https://jhgr.ut.ac.ir/article_27469.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_27469_43a12b1f33c9ead2df425cdd90a7055d.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
41
2
2008
11
21
بررسی عوامل مؤثر بر تصادفات جادهای و ارائه راهکارهایی برای کاهش آن مورد مطالعه: منظومه روستایی جنوب خور و بیابانک
FA
محمد
سلمانی
استادیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
مهدی رمضان زاده
لسبویی
دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تهران
مسلم
دریکوند
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تهران
drikvand@adminatour.com
فرخ
ثابتی
کارشناس جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
sabeti@adminaitour.com
هدف این مقاله بررسی و شناخت عوامل موثر در بروز تصادفات رانندگی در منطقه روستایی خور و بیابانک است ابتدا با بررسی منابع مشخص گردید که در بروز تصادف عوامل گوناگونی مانند انسانی، محیطی، جاده و وسیله نقلیه دخالت دارند که از این بین، نقش عوامل انسانی بیش از سایرعوامل است. روش تحقیق از نوع توصیفی - تحلیلی است که در کنار آن از پرسشنامه و بررسی میدانی برای تکمیل کار مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها حاکی از آن است که از بین عوامل موثر بر تصادفات، عوامل انسانی با 54 درصد بیشترین نقش را داشته است و از بین عوامل انسانی سرعت زیاد، عجله کردن در راه رسیدن به مقصد، عدم رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی، خواب آلود بودن رانندگان، سبقت غیرمجاز و فاصله زیاد مسافت بین مبداء و مقصد وخستگی ناشی از آن نسبت به سایر عوامل نقش بیشتری داشته است. عوامل مدیریتی و طبیعی و به ترتیب با 34 و 12 درصد از عوامل دیگر تاثیر گذار در بروز تصادفات است.
تصادفات جاده ای,عامل انسانی,عامل محیطی,عامل مدیریتی,خور و بیابانک
https://jhgr.ut.ac.ir/article_27470.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_27470_439fc38969e74b82296c856ba66f2e5c.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
41
2
2008
11
21
توزیع فضایی مراکز اقامتگاهی در شهرهای تاریخی مطالعه موردی: شهر اصفهان
FA
علی
موحد
استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز
این مقاله سعی دارد توزیع فضایی مراکز اقامتگاهی گردشگری شهری را با تأکید بر شهرهای تاریخی براساس مدلهای آشورث، تنبریگ و گتز مورد آزمون قرار دهد. روش این پژوهش توصیفی _ تحلیلی است که با بهرهگیری از دو شیوه کتابخانهای و میدانی اطلاعات جمعآوری و طبقه بندی و سپس در سامانه اطلاعات جغرافیایی وارد شد. بهکارگیری این مدلها در شهر اصفهان نشان می دهد که جاذبه های شهری، تأسیسات اقامتی و تجاری، محدوده مرکزی شهر و بخش تاریخی شهر را شکل داده و اهمیت گردشگری بیشتر این قسمت از شهر را سبب شدهاند. همچنین مکانیابی هتلها بر اساس محور خیابانهای تاریخی(از جمله چهارباغ) شکل گرفته که این وضعیت برخلاف نظر وال، دودیکا و هاچینسون و آشورث و تنبریگ می باشد.
گردشگری شهری,هتل,توزیع فضایی,شهرهای تاریخی,اصفهان
https://jhgr.ut.ac.ir/article_27471.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_27471_6d8ff2daa2903a15257ac4cac3989881.pdf