دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
43
4
2011
12
22
ژئوپلیتیک از نگاهی دیگر: تمرکززدایی از دانش/ قدرت
1
22
FA
اسکندر
مرادی
استادیار دانشگاه پیام نور، استان کردستان
eskandar.moradi@kdpnu.ac.ir
رسول
افضلی
دانشیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
دره
میرحیدر
دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
هدف اصلی این مقاله تمرکززدایی از ماهیّت استعلایی، جانبدار و انضمامی دانش ژئوپلیتیک است. برای دستیابی به این هدف، از رویکرد تفسیری و رهیافت پستمدرنیستی بهره گرفته شده است. هرمنوتیک بر این ادعا متکی است که روش هرگز نمیتواند ضامن دستیابی به حقیقت باشد. رویکرد تفسیری و رهیافت پستمدرنیستی آمیزهای از نگرشهای ساختارگرا و هرمنوتیکی در اندیشههای نیچه، ویتگنشتاین، هایدگر، لاکان، دریدا و فوکو است. نوشتهی حاضر نشان میدهد که ژئوپلیتیک پستمدرن از تعریف ماهیّت خود و تأکید بر روشی خاص رویگردان شده و بهجای آن، به تفسیر مفاهیم و سازهها و همچنین دایرهی شمولیت خود روی آورده است. پرسش از چیستی بخشی از پروبلماتیک فلسفهی غربی است، بهجای پرسش "ژئوپلیتیک چیست" از مفاهیم این حوزه از دانش/ قدرت انسانی؛ دولت، قدرت، سرزمین، حاکمیّت، امنیّت، هویّت و فضا ساختارزدایی شده است.
ایدئولوژی,دانش ـ قدرت,دولت.,ژئوپلیتیک,سرزمین,فضا,گفتمان
https://jhgr.ut.ac.ir/article_24509.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_24509_d5f45429b084d3a15369e03ea41fa1bb.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
43
4
2011
12
22
تحلیل عملکرد فضایی شهر میانی مرند در سطح شهرستان مرند
23
44
FA
حسین
حاتمی نژاد
استادیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
حمید
پور حسین
کارشناس ارشد شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی
poorhossein@milinator.com
صابر
محمد پور
دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی
ایوب
منوچهری میاندوآب
دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه تهران
ayub.manochehri@gmail.com
امروزه در ساخت شهرها و تعیین اندام جغرافیایی آنها به تعادل شهر و ناحیه، روابط هماهنگ شهر و روستا، توازن فضایی و تعادل انسان و محیط میاندیشند. ایجاد و رویش قارچگونه شهری با اندام بلند جغرافیایی، در نواحی کشور آنجاکه روستاها پراکنده و نافشرده هستند و روابط ارگانیکی بین شهر و روستا وجود ندارد به فروپاشی این تعادلها خواهد انجامید. بایستی برنامهریزیها به پیروی از ویژگیهای فیزیکی، اقتصادی و انسانی ناحیه روی تمام شهرهای ناحیه، از کوتاهاندام گرفته تا روستاها توزیع و پخش شود تا ارتباط هماهنگ و متعادل ناحیه با تمام مراکز شهری حفظ شود. در مقالهی حاضر به بررسی عملکرد جمعیّتی ـ اقتصادی شهر میانی مرند در سطح فضایی شهرستان مرند پرداخته شده است. مدلهای جمعیّتی نشان میدهند که شهر مرند، بهتنهایی80% از جمعیّت شهری شهرستان را دارد و 16 برابر شهر دوم شهرستان است. همچنین، 50% کل جمعیّت شهرستان تنها در شهر مرند ساکن هستند. ضریب کششپذیری نشان میدهد که شهر مرند از توان کششپذیری جمعیّتی بالایی برخوردار بوده، در حالی که ضریب کششپذیری بقیّهی شهرهای شهرستان پایینتر یا منفی بوده است، همچنین موازنهی مهاجرت در شهر مرند مثبت بوده و در مقابل موازنهی مهاجرت کلّ شهرستان منفی است. مدلهای اقتصادی بیانگر نقش خدماتی شهر مرند در شرایط اقتصاد پایهای است و بعد از آن بخش صنعت شرایط اقتصاد پایهای را دارد، ولی بخش کشاورزی، هم در سطح شهرستان و هم در سطح شهر مرند، جزء اقتصاد پایهای محسوب نمیشود. بررسی حوزهی نفوذ شهر مرند نشان میدهد که این شهر بخش عمدهای از خدمات را به حوزهی نفوذ اختصاص داده و در رفع نیازهای خدماتی برای حوزهی نفوذ در اهمّیّت نخست قرار دارد. درنهایت، پیشنهاد میشود که در کنار سرمایهگذاری در شهر میانهی مرند باید به شهرهای کوچک شهرستان، مانند کشکسرای، زنوز، یامچی و بناب جدید و روستاهای اطرف آنها از نظر تأمین خدمات، تأسیسات زیربنایی و رفع نیازها و کمبودها و ایجاد زمینههای اشتغال نیز توجّه کرد تا از این طریق با بهرهگیری از تمامی ظرفیّتهای شهرستان مرند به توسعهی همهجانبهی آن کمک نمود.
حوزهی نفوذ.,شهرستان مرند,شهر مرند,شهرمیانی,عملکرد جمعیّتی ـ اقتصادی
https://jhgr.ut.ac.ir/article_24510.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_24510_a90fc713742927fce3de81ff94ab26ec.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
43
4
2011
12
22
ارزیابی کمّی و کیفی کاربری اراضی شهر مریوان
45
66
FA
علی
موحد
استادیار گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه تربیت معلم تهران
movahed@khu.ac.ir
محمد حسین
صمدی
دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه شهید چمران
samadi@milinator.com
برنامهریزی کاربری اراضی شهری، هستهی اصلی برنامهریزی شهری را تشکیل میدهد و میتواند برای انتظام فضایی مناسب و استفادهی بهینه از فضای شهری و افزایش کارایی کاربریها عمل کند. نحوهی توزیع کاربریها در گسترهی شهر مریوان و ارزیابی کمّی و کیفی کاربریها از نظر همجواری و پیشبینی وضعِ مطلوب گسترهی فضایی ـ کالبدی شهر تا افق چشمانداز بیستساله، هدف اصلی این پژوهش است که بهصورت توصیفی ـ تحلیلی با ماهیّت کاربردی انجام گرفته است. نتایج حاصل از ارزیابی کیفی کاربری با استفاده از ماتریس سازگاری نشان میدهد کاربریهای آموزش عالی، فضای سبز، جهانگردی، شبکهی معابر، نظامی و انتظامی بهترتیب از کاملاٌ سازگار تا کاملاً ناسازگار است. در ماتریس مطلوبیّت، مکانگزینی و استقرار کاربریهای مسکونی، آموزش عالی و ورزشی از نسبتاً مطلوب تا کاملاً نامطلوب را نشان میدهد که متناسب با نیازهای شهر نیست. همچنین در ماتریس ظرفیت، مقیاس عملکرد کاربریهای آموزشی، فرهنگی، درمانی، شبکهی معابر، حمل و نقل، انبارها و جهانگردی از نظر ظرفیت از نسبتاً نامناسب تا کاملاً نامناسب بوده و کاربریهای دیگر در این مورد تعادل بهتری دارند. در ماتریس وابستگی، کاربریهای مسکونی، آموزش عالی، ورزشی، اداری، صنایع و شبکهی معابر از وابستگی کامل تا نسبتاً کامل بوده و برعکس کاربریهای آموزشی، فضای سبز، تأسیسات و تجهیزات شهری، مذهبی، نظامی و انتظامی از عدم وابستگی کامل تا نسبتاً غیر وابسته با یکدیگر و دیگر کاربریها ارزیابی شدهاند که بهمانند مکمّلِ زنجیرهی پیوستهی نیازهای شهری، در یک رده هستند. بهطورکلّی نتایج پژوهش نشان میدهد پراکنش فضایی نامناسب کاربریهای شهری در سنجش با استانداردهای رایج کشور زیاد بوده و کاربریهای ناسازگار عامل مهم در عدم انتظامبخشی کاربریهای شهر مریوان شمرده میشود.
ارزیابی کمّی و کیفی,حسن همجواری,سیستم اطلاعات جغرافیایی,شهر مریوان.,کاربری اراضی شهری
https://jhgr.ut.ac.ir/article_24511.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_24511_bfabacb215fb662273d77e80a1efb25f.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
43
4
2011
12
22
تأثیر بازگشت مهاجران به روستاها در بهبود معیشت ساکنان(مطالعهی موردی: شهرستان آققلا)
67
84
FA
سیدحسن
مطیئی لنگرودی
استاد دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
shmotiee@ut.ac.ir
مجتبی
قدیری معصوم
0000-0002-1699-2855
استاد دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
mghadiri@ut.ac.ir
محمد رضا
رضوانی
استاد دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
عبدالحمید
نظری
استادیار دانشگاه پیامنور واحد گنبدکاووس
nazari@milinator.com
بهمن
صحنه
دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه تهران
محوریّت انسان در فرایند توسعه در مناطق روستایی از مهمترین ابزارهای توسعه بهشمار میآید؛ زیرا ویژگیهای نیروی انسانی به لحاظ کمّی و کیفی از جمله عوامل مؤثّر در جریان توسعهی روستایی شمرده میشود. افزایش جمعیّت و کمبود فعّالیّتهای اشتغالزا در نواحی روستایی، موجب آسیبپذیری خانوارهای روستایی شده و بیشتر مهاجرت روستاییان به نواحی شهری، بهدلیل نبود اشتغال و درآمد برای گذران زندگی خانوار است. در چنین شرایطی، بسیاری از جوانان روستایی از مهاجرت موقّت بهمانند راهبردی برای مقابله با پدیدهی بیکاری استفاده میکنند و پس از سپری کردن یک بازه زمانی برای کسب مهارت و سرمایهی کافی، به نواحی روستایی باز میگردند. هدف پژوهش حاضر، تحلیل این نوع از مهاجرتها (مهاجرت بازگشتی) با تأکید بر رویکرد معیشت پایدار روستایی و بررسی آثار آن بر سرمایههای انسانی، مالی، فیزیکی، اجتماعی و طبیعی افراد مهاجر بازگشته و پیامدهای پس از بازگشت افراد مهاجر و تنوّع فعّالیّتهای اقتصادی در نواحی روستایی است. مطالعات انجام شده در این زمینه نشان داده است که در 9 روستای شهرستان آققلا، بازگشت مهاجران به نواحی روستایی مشاهده میشود؛ بنابراین تمامی این روستاها که 62 مورد مهاجر بازگشته دارد، بررسی شده است. روش پژوهش، پیمایشی و تکمیل پرسشنامه و گفتوگو با مهاجران بازگشته است. با استفاده از آماره توصیفی T و Z به تحلیل نتایج پرسشنامه در محیط نرمافزاری SPSS پرداخته شد و از نرمافزار ARCGIS برای تهیّهی نقشه استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که مهاجرت موقّت نیروی جوان روستایی، مهمترین راهبرد بهکار رفته برای ادارهی زندگی بوده است و پس از کسب مهارت و بازگشت به نواحی روستایی، تفاوت چشمگیری در سرمایههای انسانی، مالی، فیزیکی، اجتماعی و طبیعی افراد بازگشته رخ داده است. مهمترین پیامدهای این نوع از مهاجرت کسب درآمد بیشتر، افزایش رفاه زیستی، کاهش آسیبپذیری، بهبود امنیّت غذایی، بهبود شأن و منزلت انسانی برای مهاجران بازگشته به روستاها بوده است.
بازگشت مهاجران,توسعه روستایی,شهرستان آققلا.,معیشت پایدار
https://jhgr.ut.ac.ir/article_24512.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_24512_5f0cc4851579db7cd2ebc72942575be0.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
43
4
2011
12
22
تحلیل و مقایسهی توزیع اندازهی شهرها در سیستم شهری ایران و کشورهای همسایه
85
99
FA
محسن
شاطریان
استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه کاشان
shaterian@kashanu.ac.ir
امیر
اشنویی
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری، دانشگاه یزد
oshnooi@milinator.com
حمید
زارعی فرشاد
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری، دانشگاه یزد
zareifarshad@milinator.com
بر اساس سند چشمانداز بیستساله، ایران باید در سال 1404 جایگاه اوّل در سطح منطقه، شامل آسیای میانه، قفقاز، خاورمیانه و کشورهای همسایه را در شاخصهای توسعه داشته باشد. یکی از این شاخصها، تعادل و تمرکززدایی در نظام شهرنشینی است. تمرکزگرایی بهعنوان الگوی پیشرفت و توسعه در ایران و کشورهای همسایه، بیشتر امکانات و فرصتهای توسعه را بهخود اختصاص داده است. پس از چندی مشکلات و پیامدهای سوء تمرکزگرایی بهصورت ایجاد نابرابری در بسیاری زمینهها، گسیختگی در شبکهی شهری و جذب تمامی فرصتها و برهم زدن برابری و رشد و توسعه در سطح این کشورها پدیدار شده است. هدف از این مطالعه، بررسی جایگاه ایران از نظر شاخصهای توزیع اندازهی شهرها در بین کشورهای همسایه است. پرسشی که این پژوهش به آن پاسخ میدهد این است که آیا توزیع اندازهی شهرها که تبلور تمرکز جمعیّت در شهر نخست است، در سه دورهی بررسی شده، کاهش یافته یا افزایش یافته است. برای بررسی این مسائل از دو روش شاخصهای نخستشهری و شاخصهای بدون تمرکز استفاده شد. نتایج کلّیّهی شاخصها نشان میدهد که پدیدهی نخستشهری در ایران و همسایگان، در تمام این دوران وجود داشته و نظام شهری نابرابر و توزیع جمعیّت نامتعادل است. این امر درحالیست که این تمرکز در ایران بهسمت تعادل در حرکت است. با توجّه به نتایج پژوهش پیشنهاد میشود با دیدگاه و تفکّری برپایهی اصول آمایش سرزمینی و بهکارگیری راهکارهایی از جمله سیاستهای تمرکززدایی، سرمایهگذاری در زیرساختهای بینشهری و واگذاری اختیارات به نهادهای منطقهای و محلّی، از تمرکز بیشازحد در نخستشهرها جلوگیری کنیم و گامی در راستای تحقق تعادل و توازن در شبکهی شهرهای خود برداریم تا بتوانیم بهاهداف چشمانداز بیستساله کشور دست یابیم.
ایران.,توزیع اندازهی شهرها,شبکهی شهری,نخستشهری
https://jhgr.ut.ac.ir/article_24513.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_24513_9ac2872f3b8a58c5ae198cb305addbf7.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
43
4
2011
12
22
مقایسهی تطبیقی ـ تحلیلی مدلهای سلسلهمراتبی، محاسبهگر رستری و همپوشانی وزن برای شناسایی و اولویتبندی توسعهی بافتهای مرکزی شهرها(مطالعهی موردی: محلّهی عیدگاه مشهد)
101
116
FA
محمد رحیم
رهنما
دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد
مهدی
کاظمی بی نیاز
دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد
mehdi.kazemi65@yahoo.com
هر نوع مطالعهای بر پایهی روش و شیوهای است و نقش این شیوهها در نتایج حاصل از پژوهش بسیار مهم است. چنانچه شیوههای مناسب انعطافپذیری برای تحلیل اطلاعات انتخاب نشود، امکان دستیابی به نتایج پذیرفتنی با ضرایب اجرایی بالا کاهش مییابد. با توجّه به اهمّیّت شیوههای پژوهش، هدف از این مقاله ضمن معرّفی سه مدل تحلیل سلسلهمراتبی، محاسبهگر رستری و همپوشانی وزنی با سیستم اطلاعات جغرافیایی، ارزیابی و بیان توانایی سه مدل در تحلیل و انتخاب مکانهای بالقوّه اولویّتدار و مقایسهی آنها برای احیای محلّههای مرکزی شهرها از جمله محلّهی عیدگاه شهر مشهد است. ویژگی این پژوهش، ترکیب کردن مدلها با تحلیل فضایی آن است. فرضیهی پژوهش بر این است که این سه مدل، تفاوت معنادار با یکدیگر در شناسایی مکانهای بالقوّه برای احیا ندارند. برای آزمون این فرضیه و دستیابی به هدف پژوهش، پس از تشریح مدل نظری، کشیدن دیاگرام سلسلهمراتبی، تعیین اهداف، شاخصها و گزینهها مشخّص شدند، سپس ویژگی کالبدی 761 قطعه املاک محلّهی عیدگاه به وسعت 16 هکتار با استفاده از پرسشنامه بهصورت میدانی برداشت شد. نخست نقشههای محلّهی عیدگاه براساس شاخصهای انتخابی از حالت بُرداری به رستری تبدیل شدند و بهدلیل ماهیّت متفاوت شاخصها با یکدیگر، آنها را یکنواخت کرده و بهصورت جداگانه در مدلهای تحلیل سلسلهمراتبی، محاسبهگر رستری، همپوشانی وزنی در نرمافزار GIS اجرا شد که نتیجهی حاصل بهصورت نقشهای در سه طبقه ارائه شد. در هر سه مدل، محدودهی مورد مطالعه به سه طبقهی نواحی اولویّتدار، نواحی با اولویّت کم، نواحی با اولویّت بالا برای احیا و بازسازی مشخّص شد. نتایج حاصل از پژوهش بیانگر کارایی مدلها در شناسایی مناطق بالقوّه برای توسعه در فرایند احیای محلّههای مرکزی شهرها است، ولی کارایی مدل همپوشانی وزنی در مقایسه با سایر مدلها بهتر و فرضیه پژوهش رد شد.
بافت مرکزی,محلّهی عیدگاه,مدل,مدل همپوشانی,مشهد
https://jhgr.ut.ac.ir/article_24514.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_24514_9b3b5b16f2412b417556387329592829.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
43
4
2011
12
22
استخراج شاخصهای شناسایی بافت فرسودهی شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعهی موردی: محدودهی غربی بافت فرسودهی شهر جهرم)
117
136
FA
علی
زنگی آبادی
دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه اصفهان
dr_adelz@yahoo.com
فرامرز
خسروی
دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری، دانشگاه اصفهان
faramarz_kh2020@yahoo.com
زهرا
صحرائیان
دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری، دانشگاه اصفهان
z.sahraeian22@gmail.com
محدودیّت امکانات و منابع سازمانهای مرتبط با امر نوسازی و بهسازی شهری، ایجاب میکند که قبل از هرگونه اقدام در رابطه با بافتهای فرسوده یک شهر، با استفاده از شاخصها و معیارهایی، میزان فرسودگی مناطق مختلف شناسایی و سپس برای هرگونه اقدام و سرمایهگذاری، اولویّتبندی شوند. محدودهی غربی شهر جهرم، از قدیمیترین و اصلیترین مناطق این شهر است که امروزه قدمت، نامقاوم بودن مصالح ساختمانی و فقر ساکنان، روزبهروز موجب فرسودگی بیشتر ساختار کالبدی آن گشته است. هدف از این پژوهش، بررسی و استخراج شاخصهای فرسودگی کلِّ بافت شهری در محدودهی غربی شهر جهرم، با استفاده از روش وزندهی به شاخصهای موردنظر و همپوشانی لایههای مربوطه، در سیستم (GIS) است. دادههای مورد استفاده، از بررسیهای میدانی، نقشهی کاربری اراضی و نگرشهای کارشناسان و مهندسان شهرداری شهر جهرم فراهم آمده است. پس از آنکه میزان فرسودگی منطقه، با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و بر اساس هر کدام از شاخصها، مشخّص شد و در جداول مربوطه نشان داده شد، با بهرهگیری از نظر کارشناسان مربوطه، هر یک از شاخصها وزندهی شد. در نهایت، کلّ لایههای مربوط به هرکدام از شاخصها، در سیستم مذکور همپوشانی شدند. نتیجه کار نشان داد که بهترتیب، شاخص نفوذپذیری، ریزدانگی و استحکام کالبدی مهمترین عوامل مؤثر در شدّت فرسودگی منطقهی مورد مطالعه هستند. با توجّه به مجموع دادهها در طیّ عملیّات همپوشانی، حدود 18/93 درصد از محدودهی مورد مطالعه، فرسودگی متوسّط به بالا دارند.
بافت فرسوده,شاخص,شهر جهرم,محدودهی غربی.
https://jhgr.ut.ac.ir/article_24515.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_24515_b79c0d4da78b3e7cdc62faf3479622f5.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
43
4
2011
12
22
مکانیابی و اولویتبندی پارکهای شهری با استفاده از روش تحلیل سلسلهمراتبی TOPSIS و سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعهی موردی: شهر الشتر)
137
152
FA
غریب
فاضل نیا
استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه زابل
اکبر
کیانی
استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه زابل
حشمت ا...
محمودیان
دانشجوی کارشناسی ارشد، رشته جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری، دانشگاه زابل
mahmodian@mailinator.com
Extended Abstract
Introduction
Urban green space, including major applications and major cities considered that it comes as breathing lungs of cities is mentioned. Since urban space filled with smoke, tail, noise machines, factories, and motorized equipment is urban green spaces urban places that people only hours away from family and friends along with rest and pay a stylized.
Due to urban green space to walk and Places of public and private gardens is a new innovation, ornamental gardens, by the ancient Egyptians and Greeks in the period is to create and maintain. Hanging Gardens of Babylon in the year 600 BC and established as one of the Seven Wonders of the World are famous (Hosseinzadeh, 1992: 12). Urban green space to a level of urban land cover man plant construction, which is also eligible for "social efficiency" and meet "ecological efficiency" are (Saieydyniya, 2004: 29). Green Space in Urban Development from the perspective of the aspects involved in that type of vegetation has been established as a vital factor and live alongside the inanimate body of the city determines the morphology of a city building. The one hand, urban open space, green space available on the receiver and the other as potential areas for development of urban green spaces are proposed (Sharifi, 8: 63). In the twenty-first century as a useful means green parks beautification enjoying fruitful trees and vegetables, green decorative alternative as currently using ornamental trees and plants such as grass cover is formed, will be. Urban Parks in the middle of this century, involved a city farms, cultivated areas, and agricultural greenhouses grow vegetables will do. Desirable for access to land use causes, such as local shops and local parks, chain stores and replace the single large parks are scattered and the desire to build several small local park where a park focused on building great strength of will in the future (Ghoddusi, 2002: 51). The importance of urban green space can be said that today climate influenced by the processes of urban density and concentration of activities in cities, it has been transformed so that the area of urban studies, and apart from a specific climate area studied. Works through the reduction of urban green space on urban ecology, particularly in the areas of climate, air, soil, groundwater and animal community is made, it is so severe that the constructive elements in the urban environment is transformed (Rahnema, 1992: 255).
Since the objectives of urban planning, health, comfort, beauty, sense of security in the city environment is suitable for an urban park factors people can share their opinion about the desirability, so the ultimate goal of this study are as follows:
People using your comments in the best city park model TOPSIS Prioritization according to city parks for equipping people to make more of them by the authorities providing solutions to increase efficiency and reduce public spending and reform the way deciding where switching Park City.
Providing solutions to provide comfort and prosperity for all segments of society and thus help to provide social justice in the city Based on this hypothesis to the research project are:
Model of decision making and TOPSIS GIS can be the best, most appropriate level of city parks and prioritize based on your specific citizens and be known.
In this article, try using TOPSIS Model and GIS and incorporate the views and opinions of the city parks people Alashtar be graded and prioritized to be the best city parks with regard to factors expressed in clear and specific.
Alashtar urban located in Lorestan province (western of Iran). Alashtar longitude Geography 54 14 48 and latitude 32 51 33 are located. The city Alashtar city (or series) is. The central part of city center is also Alashtar. According to census statistics center of Iran, Alashter city's population in 1385 was equal to 57,033 persons. Of these, 28,934 were male and the rest were female. This is 11,964 households. Population of Alashtar city is "about 30,000 people.
Methodology
In this research, using research papers, descriptive, analytical and field observations and survey using real parks (people) data collected needed which means that information obtained in the first step decision-making matrix to scale by a matrix non-scale Entropy technique to calculate the index weights and scale matrix non-scale by the square matrix W n*m element of matrix multiplication and non-scale were obtained in harmonized scale Step ideal positive and negative indicators for each step and earned the fourth level from any item of positive and negative ideal and achieved levels close to the fifth step of each option relative to the ideal solution calculated in step Ranking sixth was to options. And digital data and digital maps stored in the database and the layering and integration of relevant maps and action plan has included the prioritization and best plan that Park City was determined.
Results and Discussion
Data where needed as the current map scale of 1:1500 was Alashtar city took so desired digital map information was needed in storage in databases. Then, given the existing layers taken from the desired output maps, respectively. Also, data that people rated their city authorities took place in the respective tables and matrices were used TOPSIS model that the six stages are given below.
Step One: the decision matrix, without the scale, we used type scale without making Norm has been made.
In the first phase gradient map produced for this work we have used the map DEM slope map of the city and the suburbs we provide. In the second stage to create space and distance map of parks and paths were provided. In the third step for determining the conditions of high security, more resources, beautiful landscape, an area suitable for stage IV classification in this layer, which was prepared before the appropriate information in the table, each of them 1 to 10 Class were classified. Finally, using mathematical overlap overlapping layers took.
Based on research findings show that the hypothesis with the help of models and GIS TOPSIS best city parks and city parks Alashtar priorities were identified, which prioritized parks having the most positive factor had been performed.
Conclusion
Using functional models and powerful today, and guarantee a necessity and effectiveness successful Land use in urban and rural management. The study methods (TOPSIS and GIS) have been used, on this basis, each of the city parks of the components mentioned study, analysis has been in six steps as TOPSIS Park Prioritization has been. In the second phase data components listed information from each of the parks into the GIS priority has been to this park also occur. In the third stage results TOPSIS model and GIS were combined and the final results and prioritize the best Park City Parks has been made. The results have shown that the Park Astvoei with CL (out) 0.783 Best and highest priority is the rock park with CL 0.743. The second priority, with Rajai Park CL 0.591. The third priority and Bahonar Park with CL 0.170, fourth priority is located. Therefore, using GIS models can be applied and ability our better contraceptive use and applications of urban land and equipment and make other Land use to benefit from the current cost of duplication that increases the city.
برنامهریزی شهری,شهر الشتر,فضای سبز
https://jhgr.ut.ac.ir/article_24516.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_24516_2e4cdff84ab5875787d7a781e5bb8583.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
43
4
2011
12
22
تحلیل نابرابریهای توسعهی ناحیهای در ایران
153
168
FA
مسعود
تقوایی
دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه اصفهان
حمید رضا
وارثی
دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه اصفهان
رعنا
شیخ بیگلو
دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری، دانشگاه اصفهان
r_baygloo@yahoo.com
نابرابری و ابعاد مختلف آن نشانههای مشخّصی از توسعهنیافتگی شمرده میشود. تفاوتها و نابرابریهای منطقهای و ناحیهای تهدیدی جدّی برای کشورها بهشمار میرود، زیرا زمینههای دستیابی به وحدت و یکپارچگی ملّی را دشوار میکند. برای فراهم کردن مبنای علمی و منطقی برای کاستن نابرابریها، ارزیابی جامعی از وضعیّت موجود توسعهی نواحی با در نظر گرفتن شاخصهای مختلف، بسیار ضروری است. پس از انجام این ارزیابی، میتوان برای روبهرو شدن با مشکلات مناطق محروم اقدام کرد. مطالعهی حاضر به ارزیابی سطح توسعهیافتگی شهرستانهای ایران و تحلیل نابرابری میان آنها از نظر شاخصهای مختلف توسعه پرداخته است. بدین ترتیب که پس از مطالعه و بررسی منابع موثّق آماری مربوط به سال 1385، تعداد 54 شاخص توسعه تدوین شد؛ وزن شاخصها با استفاده از روش فرایند تحلیل سلسلهمراتبی (AHP) تعیین شد و درنهایت، میزان توسعهیافتگی شهرستانها با بهرهگیری از روش TOPSIS مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین، برای تبیین میزان نابرابری در بخشهای مختلفِ مورد مطالعه، ضریب پراکندگی مربوط به هر بخش محاسبه شد. نتایج پژوهش، نابرابری آشکاری را میان سطح توسعهی شهرستانها نشان میدهد. شهرستانهای شمیرانات، تهران و دماوند بهعنوان توسعهیافتهترین شهرستانهای کشور، بههمراه سایر شهرستانهای توسعهیافته بیشتر در بخشهای مرکزی کشور واقع شدهاند. در حالی که بیشتر شهرستانهای توسعهنیافته و محروم در مناطق حاشیهای و مرزی قرار گرفتهاند. تحلیل ضریب پراکندگی نیز نشان میدهد که بیشترین نابرابری شهرستانها بهترتیب مربوط به بخشهای امکانات زیربنایی، کشاورزی و مسکن است. بنابراین، برای دست یافتن به یکپارچگی ملّی، ارتقای سطح توسعهی اقتصادی ـ اجتماعی و پایداری سیاسی، کاستن نابرابریهای ناحیهای امری ضروری و گریزناپذیر است.
سطح توسعهیافتگی,شهرستانهای ایران.,ضریب اختلاف,نابرابریهای توسعهی ناحیهای
https://jhgr.ut.ac.ir/article_24517.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_24517_9c20cb63f6db7f84fa07ad084664ff9b.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
43
4
2011
12
22
تحلیل نقش گردشگری در توسعهی ویژگیهای کارآفرینانه و گرایش به کارآفرینی در بین جوانان روستایی (مطالعهی موردی: روستای کندوان و اسکندان شهرستان اسکو)
169
196
FA
فضیله
دادور خانی
دانشیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
محمد رضا
رضوانی
استاد دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
سیاوش
ایمنی قشلاق
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه تهران
s_imeni@yahoo.de
خدیجه
بوذرجمهری
استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد
bozarjemehry@mailinator.com
بیکاری و کمبود فرصتهای شغلی از مشکلات اصلی روستاها، بهویژه در بین جوانان روستایی است. کاهش شاغلان بخش کشاورزی این واقعیّت را نشان میدهد که در آینده، افزایش اشتغال در نواحی روستایی در گرو توسعهی بخشهای صنعت و خدمات است. کارآفرینی بهعنوان موتور توسعهی اقتصادی، میتواند یکی از راهبردهای اصلی حلِّ مشکلات روستایی، متنوّع سازی اقتصاد و استفادهی بهینه از منابع روستاهای کشور باشد. گردشگری یکی از بزرگترین و سریعترین صنایع در حال رشد است، درنتیجه تقاضاهای جدید گردشگران و نیاز به تنوّع محصولات و مقصدهای گردشگری، زمینهای برای توسعهی کسبو کارها، بهویژه کسبوکارهای کوچک و متوسّط و توسعهی کارآفرینی فراهم میآورد. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف بررسی آثار گردشگری بر توسعهی کارآفرینی روستایی انجام شده، این پژوهش از نوع کاربردی و روش انجام آن تحلیلی ـ تطبیقی است. در جمعآوری دادهها از روشهای کتابخانهای و میدانی (پرسشنامه) استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش جوانان (15-29 سال) و تعداد نمونهها 123 نفر بوده است. پایایی پرسشنامه از طریق آلفای کرونباخ (85 %) و در روایی آن از دیدگاههای صاحبنظران و اساتید استفاده شده است. تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از آزمون یومن ویتنی در نرمافزار SPSS انجام گرفته است. برای بررسی شاخصهای کارآفرینی، ویژگیهای کارآفرینی در بین جوانان روستای کندوان (گردشگرپذیر) با جوانان روستای اسکندان (روستای معمولی) واقع در یک دهستان مورد بررسی و مقایسه قرار گرفتند. نتایج حاصل نشان میدهد جوانان روستای کندوان نسبت به جوانان روستای اسکندان از ویژگیهای کارآفرینانه بالاتری برخوردارند و دلیل آن تعاملات فرهنگی در اثر حضور گردشگران و همچنین شکلگیری زیرساختهای اوّلیّه و وجود فرصتهای جدید در اثر گردشگری است.
اسکندان.,جوانان,کارآفرینی,کندوان,گردشگری روستایی,ویژگیهای کارآفرینانه
https://jhgr.ut.ac.ir/article_24518.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_24518_a89f77edbe7343b9be36bcf74933535e.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
43
4
2011
12
22
نقش تغییرات مورفولوژی رودخانهی مرزی هیرمند در روابط سیاسی ایران و افغانستان
197
220
FA
مرجان
بدیعی ازنداهی
استادیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
سعید
رحیمی هرآبادی
دانشجوی کارشناسی ارشد ژئومورفولوژی، دانشگاه تهران
سعید
گودرزی مهر
دانشجوی کارشناسی ارشد سنجش از دور و GIS، دانشگاه تهران
godarzimehr@mailinator.com
مرزها پدیدههایی هستند که اساساً ماهیّتی انسانی دارند که انسان بهواسطهی درک اختلافهای میان خود، آنها را ترسیم میکنند و در زمینهی مطالعاتی جغرافیای سیاسی، بهعنوان یکی از موضوعهای محوری شمرده میشوند. در این میان، رودخانهها بهعنوان مرزهای طبیعی دو واحد سیاسی، بهدلیل ماهیّت تغییرپذیری و تنوّع مورفولوژیکی خود، آثار محسوسی بر روابط سیاسی دو کشور بهویژه بر سر مسائل مرزی دارند. رودخانهی هیرمند، واقع در مرز ایران و افغانستان ـ به دلایل مختلف طبیعی و انسانی ـ از زمان شکلگیری مرز، همواره روابط دو کشور را تحت تأثیر قرار داده است. یکی از عوامل مؤثر در مسائل مرز رودخانهای دو کشور، ناشی از شرایط مورفولوژیکی رودخانهی هیرمند و تغییر مسیرهای متعدّد آن در ادوار کوتاهمدّت است، بهطوریکه مسائل پیچیده و متعدّدی را در نظام حقوقی آن ایجاد کرده است. این مقاله، درصدد پاسخگویی به این پرسش اساسی است که "آیا بروز اختلافهای مرزی ایران و افغانستان بر روی رودخانهی هیرمند، ناشی از خصوصیات مورفولوژی (یا الگو) و سیمای طبیعی رودخانه است یا تنها درنتیجهی مناسبات سیاسی دو کشور؟" نتایج پژوهش نشان میدهد، مورفولوژی رودخانهی هیرمند، بهویژه در بازهی مرزی از نوع الگوی شریانی است که بیشترین تغییرات را نسبت به دیگر الگوهای رودخانهای دارد و مرز دو کشور کاملاً آگاهانه بر روی بخشهایی از تغییرپذیرترین بستر رودخانه قرار داده شده است. این امر موجب بروز اختلافهای مرزی میان ایران و افغانستان از ابتدا تا کنون بوده است و به احتمال در آینده نیز، زمینهساز مشکلات بیشماری برای هر دو کشور، بهویژه برای بخش ایرانی خواهد بود. بهطورکلّی مهمترین پیامدهای ناشی از تغییرات مورفولوژی این رودخانه که بر روابط سیاسی دو کشور تأثیرگذار بوده است عبارتاند از، اختلافات بر سر تعیین دقیق مرز در بستر تغییرپذیر رودخانه، اختلافات ناشی از ناپایداری الگوی توزیع حقآبه میان دو کشور و سرانجام اختلافات ناشی از تعیین وسعت و قلمرو محدودهی مرزی. روش پژوهش مقاله از نوع توصیفی ـ تحلیلی و بر پایهی مطالعات کتابخانهای و همچنین اندازهگیریهای تاریخی تغییرات مورفولوژی رودخانهی هیرمند است که با استفاده از دادههای سنجش از دور و مقایسهی تصاویر ماهوارهای TM-5 در دو بازهی زمانی بیستساله انجام شده است.
روابط سیاسی ایران و افغانستان.,رودخانههای مرزی,مرز مشترک هیرمند,مورفولوژی رودخانهای
https://jhgr.ut.ac.ir/article_24519.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_24519_47c9d4f1ed355318637fbc674288f8dd.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
43
4
2011
12
22
اصل تمامیّت ارضی از دیدگاه جمهوری اسلامی ایران
221
236
FA
بهادر
زارعی
null
استادیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
b.zarei@ut.ac.ir
یاشار
ذکی
0000-0002-7117-0360
استادیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
yzaki@ut.ac.ir
در جهان کنونی، سرزمین، پهنهای جغرافیایی است با مرزهای پیرامونی مشخّص که جنبهی حقوقی حاکمیّت را بدنه و ساختاری جغرافیایی میبخشد. امروزه، حفظ استقلال و تمامیّت ارضی و مرزی کشورها بهعنوان یک اصل جهانی مورد توجّه و تأکید قرار گرفته است. سازمان ملل، حقوق بینالملل و قانون اساسی کشورها، مهمترین منادی چنین نگرشی هستند. هرچند بهنظر میرسد در قرن بیستویک، سازهی حکومت و قلمرو جغرافیایی کشور تا حدودی دچار تحوّل خواهد شد، اما اصل حفظ تمامیّت ارضی، خدشهناپذیر خواهد ماند. نگرش جهاناندیشی اسلام در دورهی گذشته، براساس تقیّه و ضرورت در حال تغییر ماهیّت به پذیرش قلمرومحوری اسلام است. باوجود غلبهی تفکّرهای دارالاسلامی و امّتمحوری در آغاز تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران برخاسته از اندیشهی دینی و عقیدتی شورای مقننین قانون اساسی و تصمیمسازان کلان کشور و تأکید بر مرزهای فرهنگی جهان اسلام، اختصاص هفت اصل به قلمرو ملّی، ضرورت حفظ و پاسداشت تمامیّت ارضی آن را میتوان از برجستگیها و ویژگیهای بارز آن و زمینهسازِ ساخت یک حکومت ملّتپایه دانست. تغییرناپذیری مرزها، مگر با شرایط استثنایی و اصلاحات جزئی و با موافقت قوای سهگانه و مقام رهبری در نوع خود قابل توجّه و تأمل است.
تمامیّت ارضی,خطوط مرزی,قانون اساسی ایران,مرزهای عقیدتی.
https://jhgr.ut.ac.ir/article_24520.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_24520_26a4004f3043410a166063a9497740c7.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
43
4
2011
12
22
نمایه(لیست کل مقالات به انضمام نام نویسندگان و شماره های انتشار یافته (از 1 الی 78)
237
270
FA
منصور
رضاعلی
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهر، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
{مدیر داخلی مجله پژوهشهای جغرافیای انسانی}
نمایه(لیست کل مقالات به انضمام نام نویسندگان و شماره های انتشار یافته (از 1 الی 78)، نمایه(لیست کل مقالات به انضمام نام نویسندگان و شماره های انتشار یافته (از 1 الی 78)، نمایه(لیست کل مقالات به انضمام نام نویسندگان و شماره های انتشار یافته (از 1 الی 78)، نمایه(لیست کل مقالات به انضمام نام نویسندگان و شماره های انتشار یافته (از 1 الی 78)، نمایه(لیست کل مقالات به انضمام نام نویسندگان و شماره های انتشار یافته (از 1 الی 78)، نمایه(لیست کل مقالات به انضمام نام نویسندگان و شماره های انتشار یافته (از 1 الی 78)، نمایه(لیست کل مقالات به انضمام نام نویسندگان و شماره های انتشار یافته (از 1 الی 78)
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی,جغرافیا و برنامه ریزی شهری,جغرافیا و برنامه ریزی گردش گری,جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای و ناحیه ای,جغرافیایی سیاسی
https://jhgr.ut.ac.ir/article_24521.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_24521_58f4b2887ba015c1a54602a4e80a211f.pdf