دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
44
4
2013
01
20
تحلیل و بررسی شاخصهای عملکردی و شرایط بخش مسکن در استان کردستان
1
20
FA
اکبر
محمدی
دانشجوی دکترای برنامهریزی شهری، دانشگاه تهران
akbarmoh@gmail.com
حسین
حاتمی نژاد
استادیار دانشکدهی جغرافیا ، دانشگاه تهران
حجت
حاتمی نژاد
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد
hojat_hatami2003@yahoo.com
10.22059/jhgr.2013.29381
بخش مسکن بهعنوان جذبکنندهی 25 درصد کلّ سرمایهگذاریها و 30 درصد نقدینگی کشور، همواره محلّ مناقشه عوامل گوناگون بوده و منشأ آثار مثبت و منفی گوناگونی در سطح کلان، منطقهای و محلّی است. بخش مسکن در استان کردستان نیز همانند سطح ملّی، شرایط ویژهای دارد که بررسی آن میتواند به تدوین راهبردهای مناسب برای ساماندهی این بخش منجر شود. در این پژوهش براساس روشهای رایج، نخست به بررسی شاخصهای عملکردی بخش مسکن، مانند بررسی شاخصهای وضع موجود مسکن، هزینهی تولید مسکن، نوسانهای قیمت زمین، مسکن و اجاره بها، تابع اجارهبها، ضریب جینی مسکن، الگوی عرضه و تقاضا، پرداختهایم و سپس با جمعبندی مسائل و مشکلات با استفاده از مدل وضع موجود SWOT به تحلیل نقاط ضعف و قوّت فرصتها و تهدیدها پرداخته شده است. این مطالعه در پی پاسخگویی به این پرسش اساسی است که مهمترین مسائل و مشکلات بخش مسکن در استان کردستان کدامند و چگونه میتوان با استقاده از همه جوانب حاکم بر بخش مسکن، نسبت به ارائهی راهکارهای مناسب برای حل مشکلات اقدام کرد.
استان کردستان,تابع اجارهبها,تقاضای مؤثّر,ضریب جینی مسکن,مدل SWOT.
https://jhgr.ut.ac.ir/article_29381.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_29381_194b66047a17e722ad49c59fef0feb2a.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
44
4
2013
01
20
تحلیل طبقهبندی کیفیّت زندگی شهری با روش SAW
21
44
FA
احمد
پوراحمد
استاد گروه جغرافیای انسانی، دانشکدهی جغرافیا، دانشگاه تهران
امین
فرجی ملائی
دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری، دانشکدهی جغرافیا، دانشگاه تهران
farajiamin55@yahoo.com
آزاده
عظیمی
دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشکدهی جغرافیا، دانشگاه تهران
azimi@milinator.com
صدیقه
لطفی
دانشیار گروه جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری، دانشگاه مازندران
sedlotfi@yahoo.com
10.22059/jhgr.2013.29382
کیفیّت زندگی شهری، امروزه بهعنوان یکی از مسائل اساسی مورد توجّه اندیشمندان علوم شهری است. در منابع مختلف، تعاریف متفاوتی از کیفیّت زندگی ارائه شده است. در یک نگاه میتوان کیفیّت زندگی را، شرایط عینی مطلوب محیطی و ارزیابی مثبت فردی از این شرایط تعریف کرد. در عین حال، مقیاس مطالعه و روش مطالعهی کیفیّت زندگی نیز، پیرو قانون خاصّی نیست. در رشتههای مختلف علمی همچون، پزشکی، علوم اجتماعی، برنامهریزی شهری، جغرافیا و... هر یک بسته به تخصّص خود، کیفیّت زندگی را مورد مطالعه قرار دادهاند. تعیین نوع شاخصها، نحوهی تحلیل، روش بهکار برده شده، مقیاس مطالعه و بهطور کلّی تمام ابعاد مطالعاتی در بررسی کیفیّت زندگی، مرتبط با هدف اصلی مطالعه و تخصّص پژوهشگر است. در این مقاله، هدف اصلی تحلیل طبقهبندی کیفیّت زندگی شهری در شهر بابلسر است. روش این پژوهش از انواع روشهای توصیفی ـ تحلیلی است. برای تبیین کیفیّت زندگی در محلّههای شهر بابلسر، از دادههای پرسشنامهای و دادههای مستخرج از منابع دیگر استفاده شده است. برای تعیین حجم نمونهی مورد مطالعه، از رابطهی کوکران بهره برده و تعداد320 پرسشنامه در سطح محلّهها توزیع شده است. برای تعیین رتبهی کیفیّت زندگیِ محلّههای شانزدهگانهی شهر بابلسر، از روش آنتروپی و SAW استفاده شده است. بر اساس نتایج بهدست آمده، ساکنان محلّههای شهری با وجودی که میتوانند دارای استانداردهای بالایی از کیفیّت زندگی عینی باشند، اما باز هم از زندگی خود حسّ رضایتمندی نداشته باشند و در مقابل، محلّههای فقیرنشین ممکن است که از زندگی خود راضی باشند. در مجموع میتوان گفت در بسیاری موارد، کیفیّتهای مربوط به محیط ساخته شده و سایر ابعاد کیفیّت عینی زندگی، بر حسّ رضایتمندی افراد تأثیر دارد.
بابلسر,طبقهبندی,کیفیّت زندگی
https://jhgr.ut.ac.ir/article_29382.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_29382_7029b4e9ba8c9c58198c664c90e1506d.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
44
4
2013
01
20
ژئوپلیتیک انرژی ایران و امنیّت انرژی غرب
45
64
FA
حسین
مهدیان
دانشجوی دکترای علوم سیاسی، دانشگاه اصفهان
hmahdian58@gmail.com
سیروس
فخری
دانشجوی دکترای جغرافیا، دانشگاه تهران
10.22059/jhgr.2013.29383
ایران بهدلیل دارا بودن دومین منابع عظیم انرژی (نفت و گاز) و همچنین موقعیّت ژئوپلیتیک مناسب؛ یعنی واقع شدن درمیان دو کانون مهم انرژی دنیا (خلیج فارس و دریای خزر) در جایگاه ویژهای از نظر تأمین انرژی و امنیّت آن قرار گرفته است. انرژی و امنیّت آن با توجّه به اهمّیّتی که برای مصرفکنندگان دارد، میتواند به یکی از محملهای پیوند ایران با قدرتهای مؤثّر در نظام جهانی تبدیل شود. برقراری پیوندهای انرژی با کشورهای مهم و تأثیرگذار در عرصهی بینالمللی، افزون بر منافع اقتصادی، منافع امنیّتی قابل توجّهی را برای کشور در پی خواهد داشت؛ زیرا این کشورها را در تأمین یک کالای استراتژیک و امنیّت آن، به میزان قابل توجّهی به ایران وابسته میکند. از مصرفکنندگان بزرگ انرژی جهان میتوان کشورهای عضو اتّحادیهی اروپایی را نام برد که هماکنون در کنار ایالات متّحدهی آمریکا، در صدر بزرگترین مصرفکنندگان انرژی جهان قرار دارند. زمینههای انرژی ایران، از جمله فرصتهای پیش روی این کشورها برای تنوّع بخشی به بازار بزرگ تقاضای انرژیشان است، اما این کشورها با وجود نیاز بالا به واردات انرژی در طول دههی اخیر، بهدلیل اختلافهای سیاسی، نهتنها پایینترین سطح روابط انرژی را با جمهوری اسلامی ایران داشتهاند، بلکه در مواردی نیز، بهدلیل همسویی با سیاستهای ضدّایرانی آمریکا، مانع از تحقّق فرصتهای ژئوپلیتیک انرژی ایران شدهاند. ادامهی این روند با توجّه به جایگاه ایران در امنیّت انرژی منطقهای و جهانی و همچنین نیاز رو به افزایش کشورهای اروپایی به واردات نفت و گاز، در دراز مدّت، در راستای اهداف امنیّت انرژی کشورهای یاد شده نیست. این پژوهش با روشی توصیفی ـ تحلیلی به بررسی جایگاه ژئوپلیتیک انرژی ایران در امنیّت انرژی کشورهای اروپایی میپردازد و زمینهها و موانع همکاریهای انرژی طرفین را مورد تحلیل قرار میدهد.
اتّحادیهی اروپا.,امنیّت انرژی,ژئوپلیتیک انرژی,کالای استراتژیک
https://jhgr.ut.ac.ir/article_29383.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_29383_7dd1c391ba62164fe2b95495ab2005d3.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
44
4
2013
01
20
ارزیابی و مکانگزینی پارکهای درون شهری منطقهی 1 یزد با استفاده از روش بولین و روش دلفی در سیستم اطلاعات جغرافیایی
65
78
FA
غلامعلی
مظفری
استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه یزد
معصوم
دوستی
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه یزد
dosti@milinator.com
10.22059/jhgr.2013.29384
افزایش جمعیّت و رشد شتابان شهری در دههی گذشته، آثار سوئی را در پی داشته، تا آنجاکه امروزه، اغلب مردم احساس میکنند که مناطق شهری برای زندگی و فعّالیّت مطلوب نیست. رشد جمعیّت شهرها بهنوبهی خود مسائلی همچون ترافیک، سر و صدا، تولید سرب در هوا، افزایش کارگاههای صنعتی و مزاحمت شهری را در پی داشته است. شهر یزد نیز از این قاعده جدا نیست. یکی از راهحلها برای حلِّ مسائل زیستمحیطی و تبدیل هر چه بهتر محیط شهری به محلّی قابل زیست برای شهروندان، ایجاد فضای سبز شهری، بهویژه ایجاد پارکهای درونشهری است. در این مقاله به وضعیّت کنونی و مقیاس عملکردی پارکها و هچنین کمبودها و نیازهای منطقه در سه سطح ناحیهای، محلّهای و همسایگی پرداخته شده است. روش پژوهش، توصیفی ـ تحلیلی از نوع کاربردی و ابزار پردازش و تحلیل و تصمیمگیریها، مطالعات میدانی و نرمافزار GIS بوده است. نتایج پژوهش نشان میدهد، پارکها در منطقهی یک شهرداری یزد، از نظر کمّی، کیفی و توزیع فضایی با کمبودها و نارساییهایی روبهرو است، وضعیّت موجود آن با استانداردهای جهانی و ملّی فاصلهی زیادی دارد و برنامهریزی مناسب برای توزیع و مکانیابی بهینهی فضای سبز، ازجمله مکانیابی پارکهای جدید در این منطقه از ضرورتهای حیاتی بهشمار میرود. بنابراین، مکان بهینه برای احداث پارکهای جدید با استفاده از روش بولین و دلفی در محدودهی مورد مطالعه مشخّص شد.
روشهای مکانیابی,سیستم اطلاعات جغرافیایی,فضای سبز شهری,مکانیابی,منطقهی یک شهرداری یزد.
https://jhgr.ut.ac.ir/article_29384.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_29384_8b46f9db9b17f4ebb52df1c0b3c1bf84.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
44
4
2013
01
20
توسعهی یک مدل توصیفی دسترسی فضایی به خدمات درمان عمومی با استفاده از روش حوزهی نفوذ شناور دومرحلهای (مطالعهی موردی: منطقهی 10 شهرداری اصفهان)
72
92
FA
امیر رضا
ممدوحی
0000-0002-5339-9807
استادیار گروه برنامهریزی حمل و نقل، دانشگاه تربیت مدرّس
armamdoohi@modares.ac.ir
مریم
لاوی
کارشناس ارشد شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی
lavi@milinator.com
10.22059/jhgr.2013.29385
دسترسی فضایی از مفاهیم اصلی در ادبیّات برنامهریزی حملونقل و جغرافیا، بهویژه در ابعاد اجتماعی، ازجمله عدالت است. در مقالهی پیش رو، مفهوم دسترسی مورد بررسی قرار گرفته و یک مدل توصیفی با استفاده از روش حوزهی نفوذ شناور دو مرحلهای، برای تحلیل دسترسی فضایی به خدمات درمان عمومی در منطقهی 10 شهرداری اصفهان ارائه میشود. هدف این مقاله، تحلیل کمّی برابری (یا نابرابری) فضایی حوزههای آماری مختلف، از نظر دسترسی به خدمات درمان عمومی با استفاده از مدلهای ریاضی است. روش پژوهش از نوع تحلیلی ـ توصیفی و دادههای این تحلیل شامل اطلاعات جغرافیایی مکان و فراوانی نیروهای مراکز خدماتی در منطقه، دادههای جمعیّتی حوزهها و شبکهی معابر در منطقه است که بهواسطهی رویکرد تحلیل توزیع فضایی، از ابزار تحلیلگر شبکهی نرمافزار Arc GIS استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که این منطقه از نظر استاندارد تعداد نیرو از وضعیّت بهنسبت مناسبی برخوردار است. با این وجود، توزیع فضایی نامناسب این نیروها در سطح منطقه، به ایجاد نابرابری بین حوزهها در دسترسی به این خدمات منجر شده است. مقادیر بهدست آمده برای میانگین و انحراف معیار دسترسی (00461/0 و 000655/0)، حاکی از اختلاف قابل توجّه دسترسی فضایی به خدمات بین حوزههاست، بهگونهای که دسترسی حدود 68 درصد از حوزهها، پایینتر از میانگین منطقه است که گویای عدم وجود فرصت برابر برای شهروندان است. حوزههای آماری واقع در شرق منطقه، نسبت به حوزههای غربی، دسترسی ضعیفتری به خدمات دارند. نتیجهی دیگر اینکه وضعیّت دسترسی در حوزههای غربی، همگنتر از حوزههای شرقی است. از روش مورد استفاده در این مقاله، میتوان برای بررسی دسترسی فضایی به انواع مختلف خدمات و چگونگی توزیع جغرافیایی آن، بهشکل ریاضی و کمّی برای شناخت وضع موجود و برنامهریزی برای رفع کاستیهای احتمالی بهره برد.
اصفهان.,توزیع فضایی خدمات,دسترسی فضایی,روش حوزهی نفوذ شناور دو مرحلهای
https://jhgr.ut.ac.ir/article_29385.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_29385_90e143a2879ddbd66bfbf5461c4c9c80.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
44
4
2013
01
20
ارزیابی طرحهای هادی و نقش آن در توسعهی کالبدی روستا از دیدگاه روستاییان (مطالعهی موردی: شهرستان جهرم)
93
110
FA
علی اکبر
عنابستانی
دانشیار گروه جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد
anabestani@um.ac.ir
محمّدحسن
اکبری
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد
10.22059/jhgr.2013.29386
با گذشت بیش از دو دهه از آغاز اجرای طرحهای هادی در نواحی روستایی کشور و صرف هزینههای زیاد در مراحل مختلف تهیّه و اجرای آن، شاهد آثار گوناگون در زمینههای کالبدی ـ فضایی، همچون دگرگونی در بافت کالبدی روستا، تغییر در الگوی ساخت مسکن، ناهماهنگی در شبکهی معابر روستا، تسهیل در امر رفتوآمد روستاییان و ... هستیم. هدف از پژوهش در این مطالعه، ارزیابی آثار کالبدی اجرای طرحهای هادی در توسعهی سکونتگاههای روستایی در قسمتی از کشور است. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است که برای گردآوری اطلاعات از روشهای میدانی و اسنادی کمک گرفته شده و بر اساس آن با توجّه به حجم جامعهی آماری (4025 خانوار)، حجم نمونهی خانوارهای مورد پرسشگری بر پایهی فرمول کوکران برابر 298 خانوار بوده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد، بیشترین اثرگذاری طرحهای هادی در روستاها در بُعد بازگشایی و نوسازی شبکهی معابر روستایی روی داده است، بهگونهای که 6/77 درصد اثرگذاری طرحها در رابطه با متغیّر شبکهی معابر قرار میگیرد و در کنار آن، میانگین وزنی 88/2 اثرگذاری طرح هادی را در این متغیّر تبیین میکند، امّا در سایر متغیّرها، یعنی مسکن روستایی و کاربری اراضی، توفیق چندانی در محیطهای روستایی حاصل نشده است. با توجّه به یافتههای پژوهش، راهکارهای اجرایی مانند، ظرفیتسازی نهادی و قانونی در جهت تسهیل و افزایش مشارکت مردمی در توسعهی کالبدی نقاط روستایی، تخصیص اعتبارات کافی و برنامهی مدّون مالی برای اجرای کامل طرحها، جلوگیری از ورود عناصر و قوانین مکتوب شهری به حوزههای روستایی و بازنگری آنها و... پیشنهاد میشود.
بهداشت محیط,شبکهی معابر,کاربری اراضی,مسکن روستایی,نواحی روستایی.
https://jhgr.ut.ac.ir/article_29386.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_29386_31d40c8e0541660e1305184121189757.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
44
4
2013
01
20
نقش گردشگری در توسعهی اقتصادی بازارچهی ساحلی شهرستان ترکمن
111
128
FA
فضیله
دادورخانی
دانشیار دانشکدهی جغرافیا، دانشگاه تهران
fkhani@ut.ac.ir
عبدالمجید
قرنجیک
دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشکدهی جغرافیا، دانشگاه تهران
gharanjik@milinator.com
علی
قنبری نسب
دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشکدهی جغرافیا، دانشگاه تهران
ناهید
اکبری سامانی
دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشکدهی جغرافیا، دانشگاه تهران
akbarisamani@milinator.com
10.22059/jhgr.2013.29387
یکی از قلمروهایی که توان جذب سرمایههای داخلی و خارجی و به پیروی از آن، توسعهی اقتصادی را در پی دارد، گردشگری است. بنابراین با توجّه به اهمّیّت روزافزون گردشگری در توسعهی اقتصادی و اجتماعی جوامع انسانی، بهویژه در جوامع کوچک و کمبرخوردار، وجود یک جاذبهی خاص، میتواند سبب جذب گردشگران به منطقه شده و در توسعهی آن مکان مؤثّر واقع شود. پتانسیل مناسب گردشگری ساحلی در شهرستان ترکمن و بازارچههای محلّی، ازجمله مصادیق جذب گردشگران و توسعهی منطقهای است. در این پژوهش از روش تحقیق پیمایشی از نوع توصیفی ـ همبستگی استفاده شده است تا از دید شاغلان در بازارچه، تأثیر گردشگری ساحلی در توسعهی بازارچهی اسکلهی بندرترکمن مورد مطالعه و تجزیه و تحلیل قرار گیرد. دادههای مورد نیاز با استفاده از منابع اسنادی و مطالعات کتابخانهای و همچنین با بهکارگیری پرسشنامهی تدوینشدهی پژوهشگر، بازدید میدانی و مصاحبه با سازمانهای مرتبط و فروشندگان مستقر در بازار، گردآوری شد. این پرسشنامه شامل 9 سؤال بهشیوهی لیکرت و 21 سؤال باز بوده است. روایی و پایایی ابزار گردآوری دادهها با استفاده از نظرهای گروهی از استادان و پژوهشگران حوزهی مورد نظر و آزمون کرونباخ سنجیده شد که رقم بهدست آمده (7/0) بیانگر اعتبار مناسب پرسشنامه است. با استفاده از آزمون رگرسیون و استفاده از آزمونهای آماری پارامتریک و غیرپارامتریک متناسب با فرضیهی پژوهش، دادههای بهدست آمده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتهاند. نتایج پژوهش نشان از تأثیر مثبت گردشگری در توسعه و رشد فیزیکی، توسعهی اقتصادی بازارچهی ساحلی، اشتغال نیروی انسانی و ایجاد فرصتهای شغلی و افزایش درآمد در منطقه دارد. در انتها نیز الگویی برای توسعه و بهبود گردشگری و درنتیجه، توسعهی اقتصادی بیشتر بازارچه ارائه شده است.
اشتغال.,بازارچهی ساحلی,بندر ترکمن,توسعهی اقتصادی,گردشگری
https://jhgr.ut.ac.ir/article_29387.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_29387_1866ba99ecb754eb4685ce9717528d41.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
44
4
2013
01
20
تمایزات منطقهای و سطوح تکنولوژی تولیدات صنعتی ایران
129
146
FA
محمدعلی
فیضپور
استادیار اقتصاد، دانشکدهی اقتصاد، مدیریت و حسابداری، دانشگاه یزد
محمد رضا
دهقانپور
کارشناس ارشد اقتصاد، مؤسسهی آموزش عالی امام جواد(ع)
m.r.dehghanpur@gmail.com
قدرت ا...
طلایی
کارشناس ارشد مدیریت صنعتی، دانشگاه امام صادق (ع)
talae@milinator.com
10.22059/jhgr.2013.29388
اگرچه تولیدات هر منطقه بهتنهایی میتواند، بهعنوان معیاری برای سطح رفاه آن منطقه قلمداد شود، اما در ادبیّات جدید در این زمینه، نهتنها تولید، بلکه سطح تکنولوژی بهکار گرفتهشدهی تولید در هر منطقه نیز، از اهمّیّتی اساسی برای رتبهبندی مناطق از دیدگاه سطح توسعهیافتگی و بهویژه توسعهی پایدار قلمداد میشود. این در حالی است که توزیع فضایی نامتعادل منابع و عوامل تولید، پتانسیلهای متفاوتی را برای مناطق مختلف بههمراه داشته و از اینرو، میتوان سطوح تکنولوژی متفاوت در تولیدات مناطق را انتظار داشت. با این همه، اگرچه بررسی تمایزات منطقهای بر اساس متغیّرهای گوناگون یکی از موارد با اهمّیّت در اقتصاد و بهویژه در حوزه جغرافیای اقتصادی و اقتصاد منطقهای قلمداد میشود، اما بررسی تمایزات تولیدات مناطق برحسب سطوح تکنولوژی، موضوعی است که با همهی اهمّیّت، کمتر مورد توجّه قرار گرفته و از اینرو، این مطالعه با هدف بررسی تمایزات منطقهای در سطوح تکنولوژی بخش صنعت استانهای کشور طراحی شده است. سطح تکنولوژی با توجّه به سه معیار اساسی تولیدات صورت گرفته، ارزشافزودهی ایجادشده و اشتغال صنعتی موجود و در بازههای زمانی سالهای 1374، 1379 و 1384 (سالهای نخست برنامههای دوم، سوم و چهارم توسعه) انجام گرفته است. برای تعیین سطح تکنولوژی نیز از شاخص کیفیّت نیرویانسانی، تبلوریافته در سطح مهارت کارکنان استفاده شده است. نتایج این مطالعه نشاندهندهی آن است که سطح تکنولوژی در صنایع تولیدی ایران، بهشدّت تحت تأثیر مکان استقرار بنگاههای صنعتی و درنتیجه تمایزات موجود استانها قرار داشته و تغییر معیار تعیین سطح تکنولوژی نیز این نتیجه را تغییر نداده است.
ایران.,تمایزات منطقهای,سطوح تکنولوژی,صنایع با فناوری برتر و متوسّط,کیفیّت نیرویکار
https://jhgr.ut.ac.ir/article_29388.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_29388_9bc55e908896b1fe453c70e9491a8928.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
44
4
2013
01
20
نقش دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) در توسعهی پایدار روستایی شهرستان مشکینشهر
147
168
FA
نصرالله
مولائی هشجین
دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رشت
محمود
امیری
استادیار گروه جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه پیام نور
مهدی
محمدی
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه پیام نور
10.22059/jhgr.2013.29389
فناوری اطلاعات و ارتباطات، بهعنوان یک ابزار توسعهی پایدار روستاها در راستای کاهش فقر، کاهش شکاف دیجیتالی و جلوگیری از مهاجرت بیرویهی روستاییان به شهرها شناخته شده است. بنابراین ICT روستایی مقولهای پیچیده بوده و توسعهی آن، مستلزم تعامل همزمان ابعاد سهگانهی فناوری، خدمات و آگاهسازی است تا بتواند به سوی توسعهی پایدار روستایی بهکار گرفته شود. پژوهش پیش رو با هدف بررسی نقش دفاتر ICT در توسعهی پایدار روستایی شهرستان مشکین شهر انجام گرفته است. روش این تحقیق توصیفی ـ تحلیلی است و از منابع کتابخانهای و جستوجوی اینترنتی، همراه با روش پیمایشی برای گردآوری اطلاعات استفاده شده و با استفاده از نرمافزار آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نمونهی مطالعاتی شامل 234 نفر از جمعیّت 14روستای منتخب دارای دفاتر ICT است. یافتهها و نتایج رگرسیونی، نشانگر تأثیر مثبت دفاتر ICT بر استفادهی روستاییان از خدمات پایهی دفاتر، بازاریابی، تولیدات متناسب با نیاز بازار، ایجاد زمینههای شغلی جدید، افزایش درآمد، ایجاد مشاغل مرتبط با ICT، اقتصاد روستایی و توانمندسازی است. نتایج حاصل از مطالعه نشان میدهد که روستاییان از خدمات اطلاعرسانی و خدمات اختصاصی دفاتر نسبت به خدمات پایه، استفاده کمتری داشتهاند. بنابراین تأثیر دفاتر ICT بر جنبههای مختلف در سطح روستا بهصورت همهجانبه انجام نگرفته است.
توسعهی پایدار,توسعهی روستایی,شهرستان مشکینشهر.,فناوری اطلاعات و ارتباطات
https://jhgr.ut.ac.ir/article_29389.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_29389_d48ba293ecdbc62abbef7c3d368aa86f.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
44
4
2013
01
20
ژئوپولیتیک و اهمّیّت ابعاد پنجم با مطالعهی نقش قدرت اطلاعات و استراتژی رزم مدرن در قرن بیستویکم
169
180
FA
کیومرث
یزدان پناه درو
0000-0000-0000-0000
استادیار گروه جغرافیای سیاسی، دانشکدهی جغرافیا، دانشگاه تهران
kyazdanpanah@ut.ac.ir
10.22059/jhgr.2013.29390
هدف از نگارش این مقاله، بررسی دیدگاهی جدید در حوزهی علم ژئوپلیتیک است که بنای آن قدرت اطلاعاتی و رشد شاخصهای رزم مدرن در نظام معاصر است و براساس اهمّیّت ژئوپلیتیک در عصر حاضر و نقشآفرینی آن در نظام بینالملل و تحوّلات متصوّر بر آن استوار شده است. واژهی اینفوسفر (نیروی اطلاعاتی)، بهدلیل ماهیّت ظریف و حسّاس خود، اهمّیّت زیادی در دستیابی به پاسخ فرضیههای این نوشتار دارد؛ زیرا مفاهیم ژئوپلیتیکی در زمان حاضر با این موضوع جدید در ارتباط هستند. نتایج این پژوهش نشان میدهد که از بین مفاهیم رایج ژئوپلیتیکی، فرایندهای اطلاعاتی در اهدافِ انتزاعیِ جهانِ معاصر از جایگاه برتری برخوردارند؛ یعنی نقش تعیینکنندهی این پژوهش به صنعت اطلاعات و ارتباط مستقیم و غیرمستقیم آن با علم ژئوپلیتیک با قابلیّتهای زمانی است. بنابراین هدف مقاله این است که نشان دهد، در راستای این تغییر و تحوّلات، بسیاری از کشورها، ازجمله کشورهایی که دارای موقعیّت ممتاز ژئوپولیتیکی هستند، تلاشهای گستردهای برای تقویّت قدرت رزمآوری و توان اطلاعاتی ـ امنیّتی انجام دادهاند، تا بتوانند در مواقع لازم و ضروری در موضع پدافندی و آفندی از خود دفاع کنند. این پژوهش از نوع پژوهش کاربردی با اصالت توصیفی ـ تحلیلی است. دامنهی مطالعاتی این پژوهش، تغییر الگوها و روند حاکم بر نظام بینالملل بر اساس اصول متحوّلشدهی ژئوپلیتیکی است که موضوع قدرت رزمآوری و توان اطلاعاتی یکی از این ایدههای جدید بهشمار میرود و این پژوهش تلاش در اثبات آن دارد. هفت شاخهی متّصل در پیکرهی نظام معاصر را میتوان جنگ فرماندهی و کنترل؛ جنگ برپایهی اطلاعات؛ جنگ الکترونیک؛ جنگ روانی؛ جنگ هکرها؛ جنگ اطلاعاتی اقتصادی؛ جنگ سایبر بیان کرد.
رزم مدرن.,ژئوپلیتیک زمان,قدرت اطلاعاتی,قلمروهای استراتژیک,نظام بینالملل,نیروی اطلاعاتی
https://jhgr.ut.ac.ir/article_29390.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_29390_c900e7895769f363dcc737a0c749eca7.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
44
4
2013
01
20
تحلیل مشارکتپذیری زنان: ضرورتی در بهسازی سگونتگاههای غیررسمی(مطالعهی موردی: محلّهی آبک، منطقهی یک شهر تهران)
181
202
FA
ژیلا
سجادی
استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه شهید بهشتی
j_sajadi@sbu.ac.ir
فاطمه
سوری
کارشناس ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی
suri@milinator.com
10.22059/jhgr.2013.29391
گسترش سگونتگاههای غیررسمی، ازجمله چالشهای جدّیِ فراروی تحقّق ابعاد مختلف توسعهی پایدار شهری، بهویژه در کشورهای رو به پیشرفت تلقّی میشود. این پدیدهی ناخوشایند، نتیجهی اِعمال سیاستهای خطّی و آمرانه و بهاصطلاح از بالا به پایین در برنامههای توسعهی این کشورها بوده که مسئلهی فقر شهری را بیش از هر وقت دامن زده و به پیروی از آن، ضرورت تغییراتی در نگرش به مسئلهی سکونتگاههای غیررسمی را مطرح ساخته است. در این راستا، مشارکت مردم در برنامهریزی این سکونتگاهها میتواند، نگرشی پرگماتیستی و واقعبینانه در برخورد با مسئلهی فوق تلقّی شود؛ چرا که در عمل از طریق چرخهای به توانمندسازی، تشکیل سرمایههای اجتماعی و درنهایت، موفّقیّت برنامهها و مشارکت بیشتر ساکنان میانجامد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثّر بر میزان مشارکتپذیری زنان در فرایند بهسازی محلّهی آبک با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و گردآوری اطلاعات، از طریق مطالعات کتابخانهای و میدانی تدوین شده است. چارچوب مکانی نمونهگیری محلّهی آبک و جامعهی آماری پژوهش، زنان 30 سال به بالا در محلّهی مورد مطالعه بوده است. جامعهی نمونه 87 نفر و پرسشگری با روش تصادفی ساده و با استفاده از سؤالات باز، جهت بالابردن دقّت و محدود نکردن پاسخها انجام گرفته است. تجزیه و تحلیل دادهها با روشهای مختلف آماری، شامل توصیفی، ترکیبی و روش تحلیل عاملی با استفاده از نرمافزار SPSS انجام گرفته است. یافتههای پژوهش پیش رو نشان داده است که هرچه حسّ تعلّق به مکان در میان زنان بالاتر باشد، میزان مشارکتپذیری آنان نیز بالاتر بوده و از سوی دیگر، بالاتر بودن میزان مشارکتپذیری، بهطور حتم بهمعنای بالاتر بودن سطح اقتصادی ـ اجتماعی زنان نیست.
توانمندسازی,سکونتگاه غیررسمی,محلّهی آبک.,مشارکت زنان
https://jhgr.ut.ac.ir/article_29391.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_29391_7f110db6be0dd4d77853eead449a4e3e.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
44
4
2013
01
20
اهمّیّت استراتژیک پل خلیج فارس در توسعهی ژئواکونومیکی منطقهی آزاد قشم
203
222
FA
علی
ولیقلی زاده
استادیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه مراغه
یاشار
ذکی
0000-0002-7117-0360
استادیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران
yzaki@ut.ac.ir
10.22059/jhgr.2013.29392
ایدهی احداث پل خلیج فارس که میتواند خالق مزیّتها و فرصتهای قابلتوجّهی برای منطقهی آزاد قشم باشد، به دههی 50 و زمان ایجاد نخستین بندر آزاد تجاری ایران در جزیرهی قشم بازمیگردد. بنا به مستندهای تاریخی، بهنظر میرسد طرح ساخت پل خلیج فارس در آن زمان بیشتر به برقراری پیوندِ سرزمینی میان جزیرهی قشم و بندرعبّاس مرکز استان هرمزگان منحصر بوده است و شاید اهمّیّت استراتژیک این طرح، در مباحث کلان اقتصادی بههیچوجه مانند امروز مورد توجّه قرار نگرفته بود. بر اساس نتایج این پژوهش با توجّه به دورنمایی که از اقتصاد جزیره و منطقهی آزاد قشم پس از بهرهبرداری از پل خلیج فارس قابل پیشبینی است، این موضوع میتواند با توجّه به پتانسیلهای بالایی که در مناطق آزاد وجود دارد، زمینهساز نقشآفرینی ژئواکونومیکی قشم در عرصهی رقابت منطقهای در حوزهی خلیج فارس باشد. اهمّیّت این موضوع آنجاست که در جهان امروز، وجههی اصلی سیاست جغرافیایی در عرصهی رقابت بین دولتها، با نقشآفرینی غالب عامل اقتصاد و تجارت آزاد، تعریف میشود ـ که از آن با عنوان ژئواکونومی یاد میشود ـ و در حوزهی ژئواکونومی برتری با دولتهایی است که از تمام پتانسیلهای جغرافیایی سرزمین خود، برای توسعه و انبساط حوزهی فضایی فعّالیّتهای تجاری ـ اقتصادی استفاده بهینه کنند. با توجّه به آنچه گفته شد، سؤال این پژوهش این است که پل خلیج فارس چگونه میتواند در توسعهی ژئواکونومیکی منطقهی آزاد قشم نقشآفرین باشد؟ در این پژوهش تلاش شده است با مطالعهی اهمّیّت پل خلیج فارس در توسعهی اقتصادی قشم و نیز اهمّیّت ژئوپلیتیکی آن، اهمّیّت استراتژیک این پل در دورنمای ژئواکونومیکی منطقهی آزاد قشم مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.
پل خلیج فارس,ژئواکونومی.,قشم,منطقهی آزاد
https://jhgr.ut.ac.ir/article_29392.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_29392_f58d744908c7ac2accc3759f8a2cbbbf.pdf
دانشگاه تهران
پژوهشهای جغرافیای انسانی
2008-6296
2423-7736
44
4
2013
01
20
نمایه مقالات چهار شماره سال 1391
223
226
FA
منصور
رضاعلی
کارشناس ارشد جغرافیای و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران
10.22059/jhgr.2013.29393
نمایه مقالات چهار شماره سال 1391، نمایه مقالات چهار شماره سال 1391، نمایه مقالات چهار شماره سال 1391، نمایه مقالات چهار شماره سال 1391، نمایه مقالات چهار شماره سال 1391، نمایه مقالات چهار شماره سال 1391، نمایه مقالات چهار شماره سال 1391، نمایه مقالات چهار شماره سال 1391، نمایه مقالات چهار شماره سال 1391، نمایه مقالات چهار شماره سال 1391، نمایه مقالات چهار شماره سال 1391، نمایه مقالات چهار شماره سال 1391، نمایه مقالات چهار شماره سال 1391، نمایه مقالات چهار شماره سال 1391، نمایه مقالات چهار شماره سال 1391، نمایه مقالات چهار شماره سال 1391، نمایه مقالات چهار شماره سال 1391، نمایه مقالات چهار شماره سال 1391.
در دسترس است.,در فصلنامهی پژوهشهای جغرافیای انسانی,دورهی 43,شمارهی 78,نمایهی کاملی از دورهی چهلوسهساله (سال 1348 تا سال 1390)
https://jhgr.ut.ac.ir/article_29393.html
https://jhgr.ut.ac.ir/article_29393_a328268071b503f4d9a408ee0899efa3.pdf