TY - JOUR ID - 79406 TI - مدیریت خشکسالی در نواحی روستایی با تأکید بر رویکرد تاب‌آوری (مورد مطالعه: شهرستان کنگاور) JO - پژوهشهای جغرافیای انسانی JA - JHGR LA - fa SN - 2008-6296 AU - ملکان, احمد AU - دادورخانی, فضیله AU - دربان آستانه, علیرضا AD - دکتری جغرافیا و برنامه ‏ریزی روستایی AD - استاد دانشکدة جغرافیا، دانشگاه تهران AD - دانشیار دانشکدة جغرافیا، دانشگاه تهران Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 53 IS - 2 SP - 717 EP - 732 KW - تاب‏آوری KW - چرخة مدیریت بلایا KW - سرمایه‏های اجتماع KW - شهرستان کنگاور KW - معادلات ساختاری DO - 10.22059/jhgr.2021.310008.1008169 N2 - روند فزاینده‏ای در بروز بلایای طبیعی وجود دارد؛ روندی که در طول زمان افزایش یافته و بلایای مرتبط با تغییر اقلیم از جمله خشک‏سالی شایع‏ترین آن‏ها بوده است و هنگامی تبدیل به مسئله می‏شود که اثرهایی در جامعه داشته باشد و این نیز به آسیب‏پذیری جامعه نسبت به خشک‏سالی بستگی دارد. بنابراین،آنچه اهمیت دارد نحوةمواجهه با آن است؛یعنی با توجه به اثرهایچشم‏گیری که دارد، چه اقداماتی برای مقابله با آن انجامگرفته است. به این معنی که اعمال مدیریت در خشک‏سالی گامی مهم در جهت کاهش میزان خسارت این پدیده و تحت کنترل درآوردن آثار آن است. رویکرد غالب برای مدیریت آن در بیشتر نقاط جهان هنوز انفعالی است؛به این صورت که تمرکز اقدامات پس از وقوع حادثه را شامل می‏شود. بنابراین، با واردکردن رویکرد تاب‏آوری به فعالیت‏های چرخة مدیریت بلایا می‏توان به رویکرد جامعی برای مدیریت خشک‏سالی دست یافت که در آن با به‏کارگیری ظرفیت‏های روستایی می‏توان اثرهای نامطلوب خشک‏سالی را به حداقل رساند. در این رویکرد بر ظرفیت‏ها، مشارکت، و توانمندسازی و یادگیری جامعة روستایی برای مقابله با بلایا تأکید می‏شود. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به روش کمّی انجام شده‏است.نگارندگان در صدد بررسی ارتباط بین سرمایه‏های اجتماع و تاب‏آوری با میانجیگری متغیرهای مدیریت بلایا در برابر خشک‏سالی‏اند. داده‏های مورد نیاز در این پژوهش با بهره‏‏گیری از روش کتابخانه‏ای و میدانی گردآوری شده‏است. جامعة آماری پژوهش شامل 13000 نفر از افراد روستایی شهرستان کنگاور است. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران و به تعداد 492 نفر انتخاب شده‏است. پایایی پژوهش با روش آلفای کرونباخ نشان‏دهندة پایایی0/7است که ضریب به‏دست‏آمده قابل اتکاست. به‏منظور بررسی وضعیت سرمایه‏های اجتماع قبل و بعد از اقدامات انجام‏شده از آزمون‏ تی زوجی استفاده شد که نشان‏دهندة معناداربودن تفاوت بود. همچنین، به‏منظور بررسی ارتباط و تأثیر متغیرها معادلات ساختاری به‏کار گرفته شد که با استفاده از آزمون تی روابط بین متغیرها معنادار شناخته شد و سرمایه‏های اجتماع با میانجیگری چرخة مدیریت بلایا 50درصد از تغییرات تاب‏آوری را تبیین می‏کند؛ به این صورت که سرمایة اجتماعی کمترین و سرمایة فیزیکی بیشترین تأثیر را بر تاب‏آوری داشته است. UR - https://jhgr.ut.ac.ir/article_79406.html L1 - https://jhgr.ut.ac.ir/article_79406_38915634e9721c0a5dd7d50a3080e9e0.pdf ER -