ژئوپولیتیک نوین خاورمیانه و سیاست خارجی ایران

نویسندگان

1 استاد‌یار گروه جغرافیا دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

2 استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه امام‌حسین(ع)

چکیده

تأثیر ژئوپولیتیک در جهت‌گیری سیاست خارجی کشور‌ها و نظام بین‌الملل همواره یکی از دغدغه‌های ذهنی پژوهشگران حوزه روابط بین‌الملل بوده که طی سال‌های گذشته مخصوصاً تحت‌تأثیر حادثه 11 سپتامبر دوچندان شده است. منطقه خاورمیانه از جمله مناطقی است که همواره با برخورداری از موقعیت ژئوپولیتیک و ژئواستراتژیک خود بیشترین تغییرات را در این زمینه داشته و نگاه‌های بسیاری را به سمت خود جلب کرده است. بنابراین شناخت ژئوپولیتیک جدید خاورمیانه و ارزیابی تحولات نظام بین‌الملل کنونی در بستر تحلیل ژئوپولیتیک نوین می‌تواند نقش مؤثری در اتخاذ سیاست خارجی مناسب از سوی کشور‌های منطقه ایفا کند. این پژوهش مبتنی بر روش توصیفی انجام شده است و گردآوری اطلاعات نیز به روش کتابخانه‌ای- اسنادی می‌باشد. دوره بررسی در این پژوهش مربوط به تحولات پس از حادثه 11 سپتامبر 2001 میلادی بوده و دوره‌های گوناگون روابط خارجی ایران بررسی و از نظر ژئوپولیتیک نوین مورد آزمون قرار گرفته است. با توجه به نقش تأثیرگذار ایران به عنوان یکی از مهمترین بازیگران منطقه‌ای بر روند تحولات سیاسی- اجتماعی خاورمیانه، پژوهش حاضر ضمن بررسی الگوهای مختلف رفتاری در سیاست خارجی کشور، جایگاه ژئوپولیتیک نوین در تعیین سیاست خارجی ایران را در خاورمیانه بررسی کرده و الگوی رقابت و تعامل را برای سیاست خارجی ایران معرفی و پیشنهاد می‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Modern Geopolitics of Middle East and the Irans Foreign Policy

نویسندگان [English]

  • M.B Ghalibaf 1
  • S.M Pourmousavi 2
1
2
چکیده [English]

The influence of geopolitics on the direction of the nations’ foreign policies and the international system has always been a major preoccupation of the international relations scholars. Over the recent years, particularly after 9/11, the influence has doubled. Enjoying geopolitical and geostrategic significance, the Middle East is a region which has witnessed many changes in this regard, drawing considerable attention. Thus, knowledge of modern Middle Eastern geopolitics and assessing current international developments within a geopolitical framework are bound to have an effective influence on adoption of proper foreign policy on the part of the regional countries.
This essay studies developments after 9/11, using modern geopolitics to examine different periods in Iran’s foreign policy. Given Iran is a key, influential player in the political-social developments in the Middle East, the essay looks at the position of modern geopolitics in devising the foreign policy of Iran towards the Middle Eastern countries, advocating a model of competition and interaction for Iran’s foreign policy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Foreign Policy
  • Geopolitics
  • international relations
  • Iran’s security
  • Middle East