بررسی نقش کیفیت محیط سکونتی در مهاجرت‌های درون‌شهری، مطالعه موردی: بافت قدیم خرم‌آباد

نویسندگان

1 استاد دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

2 استادیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

3 استادیار گروه شهرسازی، دانشگاه کردستان

4 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران

چکیده

کیفیت محیط، از عوامل مؤثر بر حرکات جمعیتی درون‌شهری محسوب می‌شود. در چند دهة اخیر پدیدة تنزل کیفیت محیطی همچون شبحی بر ساختار اقتصادی کهن شهرهای ایرانی سایه افکنده و پایداری درازمدت آن را با خطر مواجه ساخته است. نتیجة این امر برون‌رانی بومیان از هسته‌های باارزش قدیم شهری به سمت مناطق نوساز و میانی است. کاهش عملکردی و فرسودگی کالبدی بیش از پیشِ بافت و کاهش کیفیت آن، از بدیهی‌ترین نتایج حاصل از توالی این چرخه (مهاجرت بیشتر = کیفیت نازل‌تر محیطی) است که امروزه گریبانگیر شهر قدیمی خرم‌آباد نیز شده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی این چرخه و ناپایداری شهری در بافت قدیم شهر خرم‌آباد صورت گرفته است و پیش‌فرض اساسی آن این است که با درک و شناخت میزان و علل رضایت‌مندی شهروندان از محیط زندگی‌شان، می‌توان مانع خروج جمعیت از این محله‌ها و کاهش جمعیت بافت تاریخی و مرکزی شهرها و ایجاد تعادل فضایی در محله‌ها و بافت‌های شهری شد. روش جمع‌آوری داده‌ها از طریق پرسشنامه و انجام مصاحبة میدانی و حجم نمونه 388 عدد بوده است. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماری Spss انجام شده است. فرضیة این پژوهش، عبارت است از: میان سطح رضایت شهروندان از کیفیت محیط سکونتی‌شان و تمایل به مهاجرت درون‌شهری آنها ارتباط معنا‌داری وجود دارد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که، حدود 60 درصد از جامعة نمونه، تمایل به مهاجرت از بافت دارند. میزان رضایت‌مندی ساکنان بافت قدیم از محیط سکونتی‌شان تقریباً در حد متوسط (5>6/2>1) با میانة نظری 3 ارزیابی شده است. میزان رضایت‌مندی از معیار هویت محیطی، نسبتاً زیاد است. ساکنان از امنیت محله‌شان و آرامش در آن، اظهار رضایت نسبی داشتند و در مورد سایر معیارها، رضایت‌مندی کمتر از حد متوسط بوده است. نتایج حاصل از ارتباط کیفیت محیط سکونتی و تمایل به مهاجرت‌های درون‌شهری، در جهت تأیید نسبی تأثیرپذیری این گونه حرکات از کیفیت محیط سکونتی است و نشان از عدم‌ ارتباط معنا‌دار بین دو معیار مهاجرت‌های درون‌شهری و مالکیت مسکن؛ و برعکس، وجود ارتباط معکوس برخی از معیارها مثل امنیت، هویت محیط شهری، خدمات عمومی و بهداشتی، ویژگی‌های کالبدی با مهاجرت های درون‌شهری دارد. همچنین رابطة خویشاوندی و طایفه‌ای‌ محکم، موجب تحکیم روابط همسایگی می‌گردد و این خود منجر به کاهش مهاجرت‌های درون‌شهری‌ می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis the Role of Residential Environment Quality in Spatial Movement of Intra-urban Population, (Case Study: The Old Texture of Khorramabad)

نویسندگان [English]

  • A. Pourahmad 1
  • R. Farhudy 2
  • K. Habibi 3
  • M. Keshavarz 4
1
2
3
4
چکیده [English]

Extended Abstract

Introduction
Environment quality is known as one of the effective factors in intra-urban population movement. In the recent decades, the appearance of declining environmental quality has affected the old economic structure of Iranian cities and also confronted its resistance with danger. It results in native exit from the valuable ancient core of the cities toward the new and middle regions. Functional decrease and the increasing physical erosion of the texture and the decrease in its sprightliness and quality are obvious results of the succession of this cycle (more migrations lead to lower environmental quality) with which Khorramabad, the ancient city, is confronted.
This research intends to study the above mentioned cycle and the urban unsustainability in the old texture of Khorramabad and its fundamental presupposition is that by percept and recognition of the rate and reasons of the satisfactory of the citizens with their life, we can stop the exit of the population from these regions and stop the decreasing population of historical and central texture of the cities and provide a spatial balance in regions and textures of the cities.

Methodology
Regarding to the nature of the case and the analysis components, the authors have used descriptive-analysis research method, and the central aim of the research is evaluating the effect of citizens' satisfaction with their life environmental quality on intra-urban population movement. Dependent variable is the intra-urban migrations and the independent one is the criteria related to environment quality and house ownership in urban regions.
The method of collecting data is the questioner and field interview with the sample size 388. Data have been analyzed by the statistical software SPSS.

Results and Discussion
In order to analyse the role of the residents' satisfaction level with their residential environment in the old and central parts of Khorramabad in intra-urban migrations, first the authors have studied the satisfaction level of residential environment at residence perception, then they divided this criteria into 10 subcriteria (well-being and entertainment facilities, peacefulness, places for social interaction, cultural and educational facilities, urban environment identification, health and remedial service, transportation and communication service, safety, tribal and relationship relations, and physical characteristics) in order to define their tendency to migration. In the next step, the authors have studied the relationship between two variables: satisfaction level with life environment and intra-urban migrations.
Statistical tests are used based on indicator type, answers average, in order to understand the satisfaction level with criteria urban environment quality. T test is a single sample, used for understanding the relationship between intra-urban migrations and criteria relative to environment quality. Since migration is a nominal variable and satisfaction level with environment quality criteria is an ordinal one, the V correlation coefficient has been used.

Conclusion
The analysed area with 117 hectares extent is located on the central part of Khorramabad. The results suggest that about 60% of the sample society, desire to immigrate from the old texture. The satisfaction level of ancient texture residents with their residential environment is evaluated about (1<2/6<5) means and theoretical average of 3. The residents have been satisfied with 10 criteria such as creating residential environment quality, and with safety and family and relationship dependence at average level. The results of this relationship between residential environment quality and intra-urban migrations, confirms the sensitivity of these movements against residential environment quality and indicates meaningful irrelation between the mentioned criteria (intra-urban migrations and house ownership). On contrary, it also indicates the reverse relations of some criteria like safety, urban environment identification, public health service, physical characteristic, with intra-urban migration. Moreover, the more tribal and relationship relation the lower intra-urban migrations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Intra – Urban Migration
  • Khorramabad
  • Old Texture.
  • quality of life
  • Satisfaction