سنجش درجۀ توسعه‌یافتگی دهستان‌های شهرستان نی‌ریز با روش تاکسونومی عددی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه پیام نور، مرکز رضوانشهر صدوق یزد

2 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه پیام نور، مرکز رضوانشهر صدوق یزد

چکیده

نقاط روستایی نقش بسیار مهمی در توسعه و پیشرفت کشورها دارند. اگر نقاط روستایی با اجرای برنامه‌ریزی دقیق و متناسب با ویژگی‌های روستاهای آن منطقه توسعه یابند، بی‌شک در توسعة ملی نقش اساسی ایفا می‌کنند. نقاط روستایی شهرستان نی‌ریز واقع در استان فارس به‌منظور رفع نابرابری‌ها در توزیع امکانات و خدمات روستاها به یک برنامه‌ریزی صحیح با مدنظر قراردادن ظرفیت‌ها و توانمندی‌های بالقوه و بالفعل نقاط روستایی نیاز دارد. در این پژوهش، به‌منظور سنجش درجة توسعه‌یافتگی و تعیین شکاف بین دهستان‌ها و همچنین نقش فاصلة دهستان‌ها تا مرکز شهرستان و تأثیر وجود امکانات و خدمات و توزیع آن‌ها بر توسعه‌یافتگی دهستان‌ها، 64 شاخص اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برای سال 1390 انتخاب شد و با استفاده از روش آنالیز تاکسونومی عددی دهستان‌های شهرستان نی‌ریز بررسی شد. نتایج نشان می‌دهد دهستان ریزآب از نظر شاخص‌های جمعیتی، عمرانی، زیربنایی و مراکز خدماتی در رتبة اول قرار دارد و به‌دلیل داشتن جمعیت و وسعت زیاد نسبت به سایر دهستان‌ها، توسعه‌یافته‌ترین دهستان محسوب می‌شود. همچنین دهستان هرگان با وجود اینکه فاصلة اندکی با مرکز شهرستان نی‌ریز دارد، به‌دلیل جمعیت کم و پراکندگی نقاط روستایی و همچنین کوهستانی‌بودن، توسعه‌نیافته‌ترین دهستان شهرستان به‌شمار می‌رود. از نظر سطح توسعه‌یافتگی از میان نه دهستان شهرستان، دهستان‌های ریزآب، آباده طشک، رستاق در گروه دهستان‌های برخوردار، دهستان‌های بختگان، حنا، دهچاه، مشکان، قطرویه در گروه دهستان‌های نیمه‌برخوردار و دهستان هرگان در گروه محروم‌ترین دهستان طبقه‌‌بندی شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Evaluation of development levels in the villages, Neyriz Township with taxonomy model

نویسندگان [English]

  • Hossein khademi 1
  • Fatemeh Zarepour 2
1 Assistant Geography and Rural Planning, Payam Noor University, Rezvanshahr Saddogh Center, Yazd, Iran
2 MA in geography and rural planning, Payam Noor Rezvanshahr Saddogh
چکیده [English]

Introduction
Rural areas have an important role in the development. While rural areas can implement a detailed plan in accordance with characteristics of the villages. This small rural area located in Fars province can eliminate inequalities in the distribution of resources and services. This study is to assess the degree of development and the gap between rural villages as well as the distance to the city center. The effects of distribution facilities and services and the development of rural areas is conducted by numerical taxonomy analysis. .
 
Methodology
To assess the degree of development of rural areas, we should use appropriate scientific methods. To achieve the desired objectives, we require the use of specific tools and methods. In the present study, we used analytical and numerical taxonomy analysis using Excel software with the SPSS. A sample of the rural population is selected in the Neyriz City. The document and library data can complete the survey and the information. To determine the rate of development, of sixty-four indicators, we addressed productivity, health, population, education services, infrastructure, cultural, sports and religious.
 
Results and Discussion
Understanding the current status and future perspective is one of the most important steps in the development of economic, social and cultural aspects. The fact that about half of the population live in rural areas require detailed studies about the villages. The planners can do proper planning for the development of rural areas. One of the objectives of rural planning is equitable distribution of facilities and services.
 
Conclusion
Planning approach to rural settlement is based on labor and activities on of potential geographical areas. In this regard, economic performance and social activities of the regions should be considered. The influence of these characteristics on the functional characteristics of rural areas in terms of development planning is very important. In recent decades, with the advancement of technology in social and economic structure of rural communities, these societies have undergone vast changes. Thus, suitable allocation of services and distribution pattern has the capability in the survival and development of villages.
In this study, four indicators of economic, social and cultural rights in 2011 in Neyriz are indicated six by analysis of numerical taxonomy. The results obtained show that Rizab Rural District is more developed than those in other rural areas. This is due to its large size and population, despite a distance of 110 km Neyriz. Abadeh village 120 km to the center of the city is categorized in latter class.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Assessment
  • Development Indicators
  • district
  • Numerical Taxonomy
1. ابراهیمی نورعلی، علیرضا، 1375، تعیین درجه توسعه‌یافتگی مناطق روستایی استان لرستان، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
2. ازکیا، مصطفی، 1370، مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی روستایی، چاپ دوم، انتشارات اطلاعات.
3. امینی‌نژاد، غلامرضا، بیگ محمدی، حسن و سیدحسن حسینی ابری، 1387، تحلیل درجه توسعه‌یافتگی دهستان‌های حوزۀ تأسیسات پارس جنوبی در استان بوشهر، فصلنامة روستا و توسعه، دانشگاه اصفهان، شمارۀ 3، ص 144.
4. بیدآبادی، بیژن، 1362، آنالیز تاکسونومی عددی، سازمان برنامه و بودجه، اراک.
 5. جمعه‌پور، محمود، 1385، مقدمه‌ای بر برنامه‌ریزی توسعه روستایی دیدگاه‌ها و روش‌ها، چاپ چهارم، انتشارات سمت.
6. حسین‌زاده دلیر، کریم، 1380، برنامه‌ریزی ناحیه‌ای، چاپ اول، انتشارات سمت.
7. حقی، محمدعلی، 1370، شاخص‌های کالبدی و طرح‌ریزی سرزمینی، مجموعه مقالات طرح‌ریزی کالبدی، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
8. حیدری، بهرام، 1383، سنجش درجه توسعه‌یافتگی دهستان‌های شهرستان آمل، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا، دانشگاه اصفهان.
9. داتا، ام، 1365، روش‌های اقتصادسنجی، ترجمة ابوالقاسم هاشمی، مرکز نشر دانشگاهی، تهران.
10. رضوانی، محمدرضا، 1383، مقدمه‌ای بر برنامه‌ریزی توسعه روستایی، چاپ اول، نشر قومس.
11. رضوانی، محمدرضا و بهمن صحنه، 1384، سنجش سطوح توسعه‌یافتگی نواحی روستایی با استفاده از روش منطق فازی در دهستان‌های آق قلا و بهمن ترکمن، فصلنامة روستا و توسعه، شمارۀ 3، ص 2.
12. زیاری، کرامت‌الله، 1379، سنجش درجه توسعه‌یافتگی فرهنگی استان‌های ایران، فصلنامة علوم اجتماعی، شمارة 16، ص 92.
13. زیاری، کرامت‌الله، 1380، اصول و روش‌های برنامه‌ریزی منطقه‌ای، چاپ دوم، انتشارات دانشگاه یزد.
14. کلانتری، خلیل، ایروانی، هوشنگ و محمد وفایی‌نژاد، 1382، سنجش سطح توسعۀ روستایی در شهرستان تربت حیدریه (1365- 1379)، پژوهش‌های جغرافیایی، شمارۀ 44، ص 42.
15. کلانتری، خلیل و غلامحسین عبداله‌زاده، 1391، برنامه‌ریزی فضایی و آمایش سرزمین، انتشارات فرهنگ صبا، تهران.
16. مزروعی، رجبعلی، 1373، تعیین درجۀ توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان اصفهان، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.
17. مهندسان مشاور، DHV از هلند، 1371، رهنمودهایی بر برنامه‌ریزی مراکز روستایی، سلسله انتشارات روستا و توسعه، مرکز تحقیقات و بررسی مسائل روستایی، شمارة 10.
18. هجرتی، محمدحسن، 1379، جغرافیا و توسعه روستایی، مرکز فرهنگی آبا، تهران.
 
1. Ebrahimi Nur Ali, A., 1996, Determin the degree of development of the provinces rurar areas of Lorestan, M.A Thesis, Allameh Tabatabai University.
2. Azkia, M.,1981, Introduction to rural sociology, 2nd edition, Information  Publication.
3. Amininejad, G., Bigmohammdy, H. and Abary H., 2008, Analysis of the development of rular areas in the of south pars gas fied facility province Bushehr, Journal of Rural and Dvelopment, University Isfahan, Vol.8, No.3, PP.144.
4. Bidabadi, B., 1983, Numerical analy ztaksunumy, Organization Plan andBodget, Arak.
5. Jomepour, M., 2011, An in troduction to: Rural development planning approaches and methods, 4th edition, Samt Publication.
6. Hosseinzadehdalir, K., 2001, Reglonal planning, 1st edition, Samt Publication.
7. Haghi, M. A., 1991, Indicators of physical and territorial planning, Proceedings of the physical planning, Research Center of Urban  ArchitectureIran.
8. Heydari, B., 1994, Assess the degree of development of the city of Amol county, M.A Thesis, Department of Geography, University of Isfahan.
9. Data, M., 1986, Econometric methods,Translated by: Hashmi, A., University  Press center, Tehran.
10. Rezvani, M. R., 2004, Introduction:Rural development planning, 1st edition, GHomes.
11. Rezvani, M. R. and Sahnh, B., 1994, E valuation of rural development using fuzzy logic in the village of Aghghla and February Turkmen, Journal of Rurar and development, Vol. 8, No. 3, PP. 2.
12. Ziyari, K., 2000, Assess the degree of cultural development in the province of Iran, Journal of social sciences, Vol. 8, No. 16, PP. 92
13. Ziyari, K., 2001, Principles and methods of regional planning, 2nd edition, Yazd University Pubication.
14. Kalantary, K., Iravani, H., and Vafaeingad, M., 2003, Assessment of rurar development in the city Torbat Haydariye(1986- 2000), Geographical Research, Vol. 35, No. 44, PP. 42.
15. Kalantary, K. and Abdollahzadeh, G., 2012, Spatial planning and land, Saba caltural Publication, Tehran.
16. Mazrui, R. A., 1994, Determine the degree of development of city of Isfahan, M.A Thesis, Shahid Beheshti University.
17. Consulting Engineers., DHV, Netherland,1992, Planning guidelines rural centers, Series And Application Rural Development, , Research And Rural Issues.No.10.
18. Hajraty, M. H., 2000, Geography and rurar development, Abba Cultural Center, Tehran.
19. Misra, R. P., 1948, Regional planning and national development, Vikas
Publishing House, New Dehli.
20. http://www.sums.ac.ir/shabakeh/nayriz/map