ارزیابی عوامل مؤثر بر مکان‌یابی اسکان اضطراری (مطالعۀ موردی: شهر ارومیه)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دورة دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری پژوهشگاه مهندسی بحران‌های طبیعی، اصفهان

2 استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری پژوهشگاه مهندسی بحران‌های طبیعی، اصفهان

چکیده

امروزه مدیریت بحران جزء جدایی‌ناپذیر برنامه‌ریزی شهری معاصر تلقی می‌شود و از جمله سناریوهای کارآمد برای ساماندهی وضعیت آسیب‌دیدگان «مکان‌یابی اسکان اضطراری» است. اسکان اضطراری مرحله‌ای است که طی آن فرایندهای اجتماعی توانمندسازی و بهبود نوع سکونتگاه‌ها پس از بحران صورت می‌گیرد. از نظر اجتماعی مسکن اضطراری به‌معنای نجات آوارگان، کمک به مصدومان و شروع فعالیت‌های روزانه پس از بحران است. در این نوع اسکان، فرایندهای اجتماعی توانمندسازی و بهبود نوع سکونتگاه‌ها پس از بحران انجام می‌گیرد. پژوهش حاضر با هدف «ارزیابی عوامل مؤثر بر مکان‌یابی اسکان اضطراری مطالعة موردی شهر ارومیه» است. رویکرد حاکم بر این پژوهش توصیفی- تحلیلی و نوع تحقیق اسنادی و پیمایشی است. براساس داده‌های مستخرج از طرح جامع شهر ارومیه، ابتدا شبکه‌های دسترسی، عامل طبیعی، مدیریت، امنیت و فاکتور عملکردی به‌صورت پیمایشی روی نقشه مشخص شد. سپس از کارشناسان مسائل شهری خواسته شد براساس مقایسات زوجی اولویت‌هایی را مشخص سازند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد عامل طبیعی با میانگین وزنی 102/0 رتبة اول، عامل دسترسی با میانگین وزنی 087/0 رتبة دوم، عامل مدیریت با میانگین وزنی 075/0 رتبة سوم، عامل امنیت با میانگین وزنی 068/0 رتبة چهارم و درنهایت عامل عملکردی با میانگین وزنی 061/0 رتبة پنجم را دارد. در واقع فاکتورهای مؤثر بر مکان‌یابی اسکان اضطراری سهم متفاوتی در تحقق آن دارند که نیازمند توجه جدی مدیران و تصمیم‌سازان شهری است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Assess Factors Affecting Emergency Settlement Site Selections, a Case Study of Urmia City

نویسندگان [English]

  • Ali Dadashzade 1
  • Masoud Taghvaei 2
  • Asghar Zarabi 2
1
2
چکیده [English]

Introduction
The environmental health conditions faced by people are largely affected by the location and organization of the site where they obliged to live in the days, weeks or months after a disaster. Sheltering which is a priority for relief organizations, denotes the activity of staying in a place aftermath a disaster where daily routines are suspended. Shelter is one of the primary needs of the affected people in the post-disaster phase. Similar to the other reconstruction and rehabilitation processes, settlement of the affected people should be undertaken within a long-term strategy. This strategy could be different in various disasters and communities. In an ideal type which is applied in the United States, it includes four phases. These are emergency sheltering, temporary sheltering, temporary housing and permanent housing. Emergency shelters are generally for one or a couple of days after the event. This situation usually does not need extensive preparation of food or other services and may be a public shelter, motel, hotel room, friend’s house, tent, trailer, camper, or a plastic sheet. Temporary shelters are for longer periods after a disaster that is few weeks, and can be tent, camp or a public mass shelter. Finally, housing which could be divided into temporary or permanent phases; denotes the return to normal daily activities. Shelter strategy in some communities differs from this and comprises three phases. Here emergency sheltering is not limited to one or a couple of days and may take several weeks. It is needed to have various sheltering programs in place. They could be activated in different situations depending on the types of damages and available resources. If not planned, choosing proper site for emergency or temporary shelters will be arranged within a limited time after a disaster. Moreover, lack of proper criteria for site selection can be led to undesirable consequences or people deny accepting the site. Some consequences include subsequent secondary disasters, lack of safety, cultural or climatic inappropriateness, social problems, delays linked to the procurement of shelters, finding sites, and lack of organizational services. Some available texts such as the Sphere project present the minimum standards of sheltering in disasters. But the question is “which criteria can be applied for site selection of emergency or temporary shelters in an earthquake affected area?” so the assessment of Salmas earthquake (1930), Lar (1960), Buin Zahra (1962), Rudbar and Manjil (1960), earthquake (2003) act. Characterized that Iranian cities have not integrate planning to in the context of dealing with potential crises.
study showed that several factors affect the Emergency Settlement Site Selections The natural dimension (the distance from the river, away from faults), The performance dimensions (distance from volatile sources such as high voltage, Privacy highways, etc.), since access (distance from the fire departments, educational, health, security, etc.), Security (such as maintaining ownership, protect property, ensure permanent settlements, etc.) and finally management measures (management of rescue, Refugee operations, Aid to refugees, providing space for health services, providing the opportunity to exploit the camps and etc.) Most play an effective role on Emergency Settlement Site Selections.
Methodology:
The current study aims at Assess Factors Affecting Emergency Settlement Site Selections, a Case Study of Urmia City. Research method is documentary and survey. According to the urmia’s master plan, firstly access networks, population density, fire station and etc., Based on field observations was marked on the map. Then urban experts were asked to identify their priorities on the basis of paired comparisons. Ultimately, proper Strategies have been recommended for the Assess Factors Affecting Emergency Settlement Site Selections, a Case Study of Urmia City. The study population was estimated using Morgan 45 and to analyze data TOPSIS model has been employed. According to gathered data, Emergency Settlement Site Selections Factors was prioritized.
Results and discussion:
Land-use planning is the general term used for a branch of urban planning encompassing various disciplines which seek to order and regulate land use in an efficient and ethical way, thus preventing land-use conflicts. Governments use land-use planning to manage the development of land within their jurisdictions. In doing so, the governmental unit can plan for the needs of the community while safeguarding natural resources. To this end, it is the systematic assessment of land and water potential, alternatives for land use, and economic and social conditions in order to select and adopt the best land-use options. Often one element of a comprehensive plan, a land-use plan provides a vision for the future possibilities of development in neighborhoods, cities, or any defined planning area. One of the most important issues of land use is Emergency Settlement Site Selections. Shelter is a critical determinant for survival in the initial stages of a disaster. Beyond survival, shelter is necessary to provide security and personal safety, protection from the climate and enhanced resistance to ill health and disease. It is also important for human dignity and to sustain family and community life as far as possible in difficult circumstances. Research findings show that Natural, access, management, security and Performance factors, respectively ranked first (0.102- weighted average), second (0.087- weighted average), third (0.075- weighted average), fourth (0.068- weighted average) and fifth (0.061- weighted average). According to the findings, some strategies have been recommended, which they need the serious care of urban managers and planners in the Uremia.
Conclusion:
The results of this study showed that several factors affect the Emergency Settlement Site Selections The natural dimension (the distance from the river, away from faults), The performance dimensions (distance from volatile sources such as high voltage, Privacy highways, etc.), since access (distance from the fire departments, educational, health, security, etc.), Security (such as maintaining ownership, protect property, ensure permanent settlements, etc.) and finally management measures (management of rescue, Refugee operations, Aid to refugees, providing space for health services, providing the opportunity to exploit the camps and etc.) Most play an effective role on Emergency Settlement Site Selections.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Natural disasters
  • Urban Crises
  • Emergency Settlement
  • GIS
  • Urmia city

مراجع

  1. اسدی نظری، مهرنوش، 1383، برنامه‌ریزیومکان‌یابیاردوگاه‌هایاسکانموقتبازماندگانزلزله موردپژوهی، ناحیۀ6منطقۀ1شهر تهران، دومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت جامع بحران در حوادث غیرمترقبة طبیعی، صص 1- 16.

Asadi nazari, M., 2004, Planning and locating temporary settlement camps for earthquake survivors case studies, Tehran 6 Region 1 district, 2nd International Conference on Natural Disaster Crisis Management, PP. 1 -16.

  1. اسلامی، علیرضا، 1385، مکانیابی مراکز امداد و اسکان نمونۀ موردی منطقۀ یک شهر تهران، سیولیکا، صص 44- 49.

Islami, A., 2006, Relief and resettlement centers site selection case study Tehran 1 district, Civilica Publication, PP. 44- 49.

  1. امیدوار، بابک، مهدی نوجوان و محمد برادران شرکاء، 1389، مکانیابی اسکان موقت با استفاده از GIS مطالعۀ موردی منطقۀ یک شهرداری تهران، دومین کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، تهران، 1- 10.

Omidvar, B., Nojavan, M. and Baradaran Shoraka, M., 2010, Lactating temporary settlement using GIS case study Tehran 1 districts, 2nd Conference of Planning and Urban Management, Tehran, PP. 1- 10.

  1. احمدی کمرپشتی، مهدی و بهزاد پورمحمد، 1390، اسکان موقت در زلزله، مبلمان و خدمات شهری، سال اول، شمارة 1، صص 18- 24.

Ahmadi Kamar Poshti, M. and Pour Mohammad, B., 2011, Temporary housing in the earthquake, furniture and utilities, Vol. 1, No. 1, PP. 18- 24.

5.       حبیبی، کیومرث، بهزادفر، مصطفی، مشکینی، ابوالفضل و سعید نظری، 1392، تهیۀ یک مدل پیش‌بینی ناپایداری بافت‌های کهن شهری دربرابر زلزله با منطق سلسله‌مراتبی وارون و سامانۀ اطلاعات جغرافیایی، علوم زمین، سال بیست‌و‌دوم، شمارة 87، صص 83- 92.

Habibi, K., Behzadfar, M., Meshkini, A. and Nazari, S., 2013, Develop apredictive modelof the oldurbantissueinstabilitywhit IHWP Method & GIS, Earth Science, Vol. 22, No. 87, PP. 83- 92.

6.       حسنی، نعمت، 1383، ضرورت بازنگری در مدیریت بحران زلزله در ایران، مجموعه مقالات کارگاه مشترک ایران و ژاپن، نشریة سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، سال اول، شمارة 198، صص 37- 49.

Hassani, N. 2004, Necessity of reviewing in earthquakes - disaster management in Iran,, Iran-Japan joint workshop proceedings, Journal of Management and Planning Organization, Vol. 3, No. 198, PP. 37- 49.

7.       رفعتیان، مجتبی، عسگری، علی، مرادیان، پیمان و رها پولادی، 1385، تحلیلی بر مدیریت و برنامه‌ریزی اسکان‌های موقت در فرایند بازسازی پس از سانحه مطالعة موردی: زلزلة بم، دومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت جامع بحران در حوادث غیرمترقبه طبیعی، تهران، صص 41- 56.

Rafatyan, M., Asgari, A., Moradian, P. and Poladi, R., 2006, An analysis of the planning and management of temporary settlements in the reconstruction process after the crisis: Case study bam earthquake, 2nd International Conference on Natural Disaster Crisis Management, Tehran, PP. 41- 56.

  1. سعدی مسگری، محمد، تیموری، مهدی و حسین شورورزی، 1390، مکانیابی بیمارستان‌ها با استفاده از GIS فازی، دو ماهنامة شهر نگار، سال دوازدهم، شمارة 54، صص 30- 39.

Saadi Mesgari, M., Timoori, M. and Shurvarzi, H., 2011, The location hospitals using fuzzy GIS, Shahrnegar Bimonthly, Vol. 12, No. 54, PP. 33- 39.

  1. سالنامة آماری ایران، 1390، آمار و اطلاعات استان آذربایجان غربی، مرکز آمار ایران، تهران.

Statistical Yearbook of Iran, 2011, West Azerbaijan Province Data and Information, The Statistical Center of Iran, Tehran.

  1. شاه علی، جعفر و مجید سنایی، 1389، بررسی شبکۀ معابر شهری در ارتباط با مورفولوژی شهری، فصلنامة علمی- پژوهشی جغرافیای انسانی، سال دوم، شمارة 3، صص 129- 144.

Shahali, J. and Sanai, M., 2010, An analysis of urban street network in connection with the urban morphology, Journal of Human Geography, Vol. 2, No. 3, PP. 129- 144.

  1. شجاع عراقی، مهناز، تولایی، سمین و پرویز ضیائیان، 1390، مکانیابی بهینۀ پایگاه‌های پشتیبانی مدیریت بحران با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی مطالعۀ موردی منطقه 6 شهرداری تهران، مجلة مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال سوم، شمارة 10، صص 41- 60.

Shojaee Araghi, M., Tavalaee S. and Ziaeian. P. 2011, The optimal location for disaster management support databases using GIS Case Study of the 6th district of Tehran, Journal of Urban and Regional Studies and Research, Vol. 3, No. 10, , PP. 41- 60.

 

  1. شمس، مجید، معصوم‌پور سماکوش، جعفر، سعیدی، شهرام و حسین شهبازی، 1391، بررسی مدیریت بحران زلزله در بافت‌های فرسودۀ شهر کرمانشاه: محلة فیض‌آباد، فصلنامة جغرافیایی آمایش محیط، شمارة 24، صص 41- 66.

Shams, M., Masuompoor Smakoosh, J., Saeedi, S. and Shahbazi, H., 2012, The earthquake disaster management in aging tissues in Kermanshah: Faizabad district, Preparation Geographic Journal, Vol. 4, No. 24, PP. 41- 66.

  1. شیعه، اسماعیل، 1391، مقدمه‌ای بر مبانی برنامه‌ریزی شهری، انتشارات دانشگاه علم و صنعت.

Shia, I., 2012, Introduction to the principles of urban planning, University of Science and Technology Publication.

  1. عبداللهی، مجید، 1383، مدیریت بحران در نواحی شهری، جلد اول، انتشارات سازمان شهرداری‌های کشور.

Abdullahi, M. 2004, Crisis management in urban areas, Vol. 1, Iran's Municipalities administrators Publication.

  1. عنبری، موسی، 1383، ارزیابی رویکردهای نظری در مدیریت امداد فاجعه در ایران، مجموعه مقالات اولین همایش علمی- تحقیقی مدیریت امداد و نجات، جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران، صص 88- 98.

Anberi, M, 2004, Evaluating the theoretical approaches in the management for disaster relief in Iran, Proceedings of 1st Conference Management Research and Rescue, Red Crescent Society of the Islamic Republic of Iran, PP. 88- 98.

  1. غفاری، سیدرامین، شفقی، سیروس و نگین صالحی، 1389، ارزیابی سازگاری کاربری اراضی شهری با استفاده از مدل تصمیم‌گیری چندمعیاره فازی، پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال اول، شمارة 4، صص 59- 76.

Ghaffari, S. R., Shafaghi, S. and Salehi, N., 2010, Urban land use compatibility assessment using fuzzy multi-criteria decision-making models, Urban and Regional Research, Vol. 1, No. 4, PP. 59- 76.

  1. کاوسی، الهه و محمد معتمدی، 1389، مکانیابی پایگاه‌های مدیریت بحران در شرایط وقوع زلزله با استفاده از مدل AHP و GIS با تأکید بر عوامل کالبدی: نمونة موردی شهر بیرجند، آمایش محیط، سال چهارم، شمارة 44، صص 1- 22.

Kavoosi, E. and Mo'tamedi, M., 2010, Locate databases in earthquake disaster management using AHP model and GIS with emphasis on physical factors; Case study of Birjand, Logistics, Environment, Vol. 4, No. 44, PP. 1- 22.

  1. مشهدی‌زاده دهاقانی، ناصر، 1387، تحلیلی از ویژگی‌های برنامه‌ریزی شهری در ایران، مرکز انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران.

Mashhadizadeh Dehaghani, N. 2008, An Analysis of the characteristics of urban planning at Iran,University of Science and Technology Center, Tehran.

  1. مشیری، رحیم و رسول ملکی نظام‌آباد، 1390، تحلیلی بر برنامه‌ریزی کاربری اراضی با تأکید بر توسعۀ پایدار شهری نمونة موردی: شهر میاندواب، مجلة دانشنامه، سال1، شماره2، پیاپی 82، صص 73- 87.

Moshiri, R. and Maleki Nezam Abad, R., 2011, An analysis of land use planning with an emphasis on sustainable urban development; Case study: Miyandoaab, Encyclopedias Journal, Vol. 1, No. 2, row 82, PP. 73- 87.

  1. مهندسین مشاور، 1385، طرح جامع شهر ارومیه، مهندسین مشاور طرح و آمایش.

Consulting Engineers, 2006, Uremia Master Plan, Tarh and Amayesh consulting engineers.

  1. نیرآبادی، هادی و سیامک برخورداری، 1390، برنامه‌ریزی و مکانیابی اردوگاه‌های اسکان موقت پس از حوادث غیر مترقبه، فصلنامة پایا دانش، سال اول، شمارة 1، صص 46- 54.

Nayyerabady, H. and Barkhordari, S., 2011, The planning and locating of, temporary housing camps after a disaster, Journal of paya danesh, Vol. 1, No. 1, PP. 46- 54.

  1. ولی‌پوری، معصوم، بهرامی، محبوبه، رحیم‌آبادی، ابوالفضل و امید کریمی، 1393، مکانیابی پمپ بنزین‌های شهر بروجرد با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، فصلنامة جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری چشم‌انداز زاگرس، سال ششم، شمارة 20، صص 161- 179.

Vali Puri, M., Bahrami, M., Rahimabadi, A. and Karimi, O., 2014, Location of petrol stations Borujerd with GIS, Urban Planning and Landscape Geography Zagros Journal, Vol. 6, No. 20, PP. 161- 179.

  1. United Nations Centre for Human Settlements, 1991, Human Settlements development through community participation, Nairobi. United Nations Centre for Human Settlements, regional journal PP. 1- 68.
  2. Zetter, R., 2011, Shelter provision and settlement policies for refugees: A state of the art review, Studies on Emergency and Disaster Relief, No. 2. Sweden: Noriska Afrikainstitutet.
  3. Jonhson, P., 2002, What’s the big deal about temporary housing? Planning considerations for temporary accommodation after disasters: Example of the 1999 Turkish earthquakes, Conference Papers at the 2002 TIEMS Disaster Management Conference in Waterloo, Canada.
  4. Ghafory Ashtiany, M., 1999,Rescue operation and reconstruction of recent earthquakes in Iran, Disaster Prevention and Management, Vol. 8, No. 1, MCB University.

غفوری آشتیانی، محسن، 1999، عملیات نجات و بازسازی در زلزله‌های اخیر ایران، مجلۀ بین‌المللی پیشگیری از بحران و مدیریت،سال هشتم، شمارة 1.

  1. UNDRO, 1982, Shelter after Disaster, Guidelines for Assistance, Office of the United Nations Disaster Relief Organization, Geneva.
  2. Wang, X., and GAO, L., 2007, Longitudinal study of earthquake related PTSD in a random selected community samples in north china, American Journal of Psychiatry, 157 (2) 1260.6. Vol .2, No. 13, PP. 56-67.
  3. UNHCR (United Nations High Commissioner for Refugees), 2007, Handbook for Emergencies, Geneva, 3rd Edition.
  4. Jifu Liu, Yida Fan, Piejun Shi, 2011, Response to a high-altitudeearthquake: The Yushu earthquake example, Int J. Disaster risknsci, Vol. 2, No. 1, PP. 23-34.
  5. Hill, C. and Jones, G., 1995, Strategic management theory, Houghton Mifflin company.
پژوهشهای جغرافیای انسانی
دوره 49، شماره 2
تیر 1396
صفحه 325-340

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 21 آبان 1394
  • تاریخ بازنگری: 29 آذر 1394
  • تاریخ پذیرش: 29 آذر 1394

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار