تحلیل ساختار کالبدی-فضایی بافت فرسودۀ شهری با استفاده از GIS (مطالعۀ مـوردی: هستۀ مرکزی شهر سردشت)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، مرکز سردشت، دانشگاه آزاد

2 استاد جغرافیا و برنامه‌‌ریزی شهری، دانشگاه تهران

چکیده

یکی از موضوعاتی که به‌‌منظور شناخت یک شهر و نحوة شکل‌‌گیری آن باید مطالعه شود، بافت قدیم آن شهر است. بافت فرسوده به مفهوم فرسودگی فضایی و کالبدی، محصول تأثیر و تأثر متقابل فرایندهای اجتماعی و فضای جغرافیایی است. پدیدة فرسودگی در بافت‌‌های شهری بر کالبد بافت و فعالیت‌‌های اجتماعی و اقتصادی آن اثرگذار است. بدین سبب موضوع بافت‌‌های فرسودة شهری، همواره یکی از مسائل و چالش‌‌های شهرهای امروزی است که اندیشمندان حوزه‌‌های مختلف و مدیران شهری را به حیطة تلاش برای آن کشانده است. جامعة آماری این پژوهش شهر سردشت، و هستة مرکزی به‌‌عنوان نمونه انتخاب شده است. این پژوهش با رویکرد توصیفی-تحلیلی و با هدف کاربردی و جمع‌‌آوری اطلاعات براساس مطالعات کتابخانه‌‌ای و پیمایشی صورت گرفته و در غالب موارد حاصل مشاهدات مستقیم نگارنده در محل مورد مطالعه بوده است. برای تجزیه‌‌وتحلیل یافته‌‌ها نیز از نرم‌‌افزارهای SPSS ver.19.0 و Arc GIS ver.10.1 استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می‌‌دهد مسئلة ناپایداری، تقسیم‌‌نشدن ارث، ریزدانگی و نفوذناپذیری بخش مرکزی، از مهم‌‌ترین عوامل شدت فرسودگی منطقة مورد مطالعه هستند. همچنین بین شاخص‌‌های فرسودگی هستة مرکزی شهر سردشت با شدت فرسودگی بافت شهر، ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد. براساس محاسبات محله‌‌ها، بافت قدیمی از نظر پایداری در سطح بالایی قرار ندارد و از این میان، بافت قدیمی محله‌‌های آشان و سرچاوه ناپایدارترین بافت شهر سردشت به‌‌‌شمار می‌‌آید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Physical-spatial Analysis of the Structure of Urban Old Texture Using GIS (Case Study: the Central Core of Sardasht City)

نویسندگان [English]

  • Shirko Ahmadi 1
  • Ahmad Pour Ahmad 2
1 Young Researchers and Elite Club, Sardasht Branch, Islamic Azad University, Sardasht, Iran
2 Professor of geography and urban planning, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Introduction
One of the issues analyzed by researchers to understand the city and its formation is the historic structure of the city. Although these historic sites are in urban centers, most of their houses are abandoned and destroyed due to the instability of the materials. Old tissues of urban areas can influence social and economic activities. Therefore, urban distressed areas, as one of the challenges of recent cities can influence citizens. Urban space is composed of various elements. By joint donor-order system, the individual components communicate with each other. There are significant correlations among the extents of unity and essential components. The aim of this study is to examine a sample of tissue near the center, in the center of old town of Sardasht. Using GIS, we have identified indicators of burnout and extraction for decision making.
In general, the aim of this study was to analyze the physical-spatial structure of urban old texture to clarify the problems to achieve an optimal pattern for each of the applications studied in the neighborhood of Sardasht city.
 
Methodology
This is descriptive - analytic research. The study area includes the neighborhoods of Ashan of Sardasht with the oldest neighborhoods. This study aimed at analytical approach and gather information on library studies with on-site observations and using the SPSS ver.19.0 and ArcGIS ver.10.1.
By mapping the old structure layers in the ArcGIS, we have initially found a thorough understanding of the properties of this section to compare it with the entire city. To identify the criteria used in this study, we have examined old parts, real estate extent, burnout, and durability.
 
Results and discussion
Given the size and quality of the environment in urban areas, the findings of the audit and completion of field work, we addressed the core of Sardasht. While 512 pieces (46.33 percent) over 200 meters in place reflects the density and abundance of small pieces with a small area. As a result, one of the most important factors with a sharp deterioration in residential neighborhoods is microlithic parts.  Most buildings in these tissues are outdated or do not follow technical standards.  According to the results, the tissue does not have in good physical condition, because a large percentage of the structures have old materials. The results show that the streets in the neighborhood have 86.55 percent of infiltration with a width of less than 8 meters. 
 
Conclusion
One of the main causes of the problems of the historic fabric in most places is non-compliance with the old textures. In terms of physical issues and shortness of texture as a result of these passageways, access to services and facilities are not convenient. The results showed that major materials and quality of buildings are the most important factors affecting the intensity of worn-out textures. In this research, Ashan and Srchaveh neighborhoods in the study area have a high percentage of worn-out tissues. The results of the study indicate permeability index, microlithic and physical strength, and inheritance are the most important factors in the exhaustion of the study area.

کلیدواژه‌ها [English]

  • physical space
  • old texture
  • Land Use
  • GIS
  • Sardasht city

مراجع

  1. احمدی، عاطفه، 1390، تحلیلی بر چشم‌‌انداز توسعة پایدار بافت فرسوده شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعة موردی: محلة سرتپوله شهر سنندج)، پایان‌‌نامة کارشناسی ارشد، رشتة جغرافیا، دانشگاه شهید چمران.
  2. امین‌‌زاده، بهناز، 1385، معضلات تراکم در بافت‌‌های فرسوده، دومین سمینار ساخت‌‌‌وساز در پایتخت،  https://www.civilica.com/Paper.
  3. آقاصفری، عارف و دیگران، 1391، راهبردهای نوسازی بافت فرسودة شهری تهران با استفاده از تکنیک AIDA، مطالعات شهر ایرانی اسلامی، دورة 2، شمارة 8، ص 9.
  4. برومند، مریم و محمد مسعود، 1392، تحلیلی بر جایگاه مشارکت مردمی در فرایند بهسازی بافت فرسوده، اولین همایش ملی جغرافیا، شهرسازی و توسعة پایدار، تهران.
  5. بهزادفر، مصطفی، 1392، طراحی و برنامه در توسعة شهری، نشر شهر، تهران.
  6. بهزادی، غلامعلی، میثاقی، محمود و فاطمه بهرامی، ۱۳۸۶، به‌‌کارگیری سیستم GIS در تعیین بافت‌‌های فرسودة شهری (نمونة موردی: استان مازندران، شهر تنکابن)، نخستین همایش GIS شهری، دانشگاه شمال، http://www.civilica.com/Paper-CUG01-CUG01_044.html
  7. بیرانوندزاده، مریم و دیگران، 1394، تحلیل ساختار فضایی-کالبدی بافت مرکزی شهر خرم‌‌‌آباد، پژوهش‌‌های منظر شهر، سال دوم، شمارة 3، صص 73 – 85.
  8. پورجعفر، محمدرضا، 1388، اصول توان‌‌بخشی و نوسازی بافت تاریخی از شهرستان‌‌‌ها، تهران: انتشارات پیام.
  9. جهانشاهی، محمدحسین، 1382، تحلیل بافت‌‌های فرسوده و مشکل‌‌ساز شهری و راهبردهای آن، جستارهای شهرسازی، شمارة 9، صص 40-47.
  10. حاجی‌‌پور، خلیل و احمد خلیلی، 1387، رهیافتی بر پیوستارهای سیاسی محتوایی در مفهوم مرمت شهری، نخستین همایش بافت‌‌های فرسودة شهری، چشم‌‌انداز توسعة پایدار ارزش‌‌‌ ها و چالش‌‌ها، دانشگاه شهید چمران اهواز.
  11. حبیبی، کیومرث، پوراحمد، احمد و ابوالفضل مشکینی،1386، بهسازی و نوسازی بافت‌‌‌‌‌های کهن شهری، انتشارات دانشگاه کردستان، سنندج.
  12. حبیبی، کیومرث و دیگران، 1387، تعیین عوامل ساختمانی مؤثرتر آسیب‌‌پذیری بافت کهن شهری زنجان با استفاده از GIS و FUZZY LOGIC، نشریة هنرهای زیبا، شمارة ۳۳، صص 27-36.
  13. حسینی، سید جواد، ۱۳۸۷، مشارکت پایداری مردمی در نوسازی و بازسازی بافت‌‌های فرسوده، انتشارات سخن‌‌گستر، مشهد.
  14. خادم‌‌الحسینی، احمد و مریم دارابی، 1392، بررسی عوامل مؤثر در بازسازی و نوسازی بافت‌‌های فرسودة شهری (نمونة موردی: محله نفرآباد شهر ری)، پنجمین کنفرانس برنامه‌‌‌ریزی و مدیریت شهری، مشهد.
  15. دوستی ایرانی، لیلا، 1388، تحلیل فضایی-کالبدی بافت فرسودة شهرکرد، پایان‌‌نامة کارشناسی ارشد رشتة جغرافیا و برنامه‌‌ریزی شهری، دانشگاه اصفهان.
  16. زنگی‌‌آبادی، علی، خسروی، فرامرز و زهرا صحراییان، 1390، استخراج شاخص‌‌های شناسایی بافت فرسودة شهری با استفاده از GIS (مطالعة موردی: محدودة غربی بافت فرسودة شهر جهرم)،پژوهش‌‌های جغرافیای انسانی، شمارة 78، صص 117- 136.
  17. فرخ زنوزی، عباس، 1380، حمل‌‌ونقل و برنامه‌‌ریزی محیطی در جنوب شرق ایران، انتشارات اطلاعات، تهران.
  18. زیاری، کرامت‌اله و دیگران، 1388، بررسی و ارزیابی سیاست‌‌های بهسازی و نوسازی بافت‌‌های فرسودة شهری (نمونة موردی: شهر یزد)، نگرش‌‌های نو در جغرافیای انسانی، دورة 2، شمارة 1، صص 85- 99.
  19. سجادی ژیلا و کاوه محمدی، 1390، تحلیل اجتماعی- فضایی در بافت‌‌های فرسودة شهری (مطالعة موردی: بافت مرکزی شهر سردشت)، دورة دوم، شمارة 6، صص 55-70.
  20. سیاف‌‌زاده، علیرضا، عزیزیان، صلاح و واحد احمدتوزه، ۱۳۹۲، احیا و ساماندهی بافت‌‌های فرسودة شهری با رویکرد توسعة پایدار شهری (نمونة موردی: شهر مهاباد)، اولین همایش ملی معماری، مرمت، شهرسازی و محیط زیست پایدار، همدان، انجمن ارزیابان محیط زیست هگمتانه، http://www.civilica.com/Paper-ARUES01-ARUES01_424.html.
  21. شفاهی، سپیده، 1385، راهنمای شناسایی مداخله در بافت‌‌های فرسوده، مهندسین مشاور شاران(مصوب شورای عالی شهرسازی انتشارات شرکت ایده‌‌پردازان).
  22. شماعی، علی و احمد پوراحمد، 1385، بهسازی و نوسازی شهری، انتشارات دانشگاه تهران.
  23. صفایی‌‌پور، مسعود و هادی علیزاده، 1392، تحلیلی بر شاخص‌‌های کالبدی بافت فرسودة مرکزی اهواز با استفاده از مدل برازش رگرسیونی و تحلیل سلسله‌‌مراتبی فازی FAHP، فصلنامة مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، شمارة 11، صص 93 -111.
  24. کریستوفر، الکساندر و دیگران، 1936، تئوری جدید طراحی شهری، ترجمة شرکت تاش، نشر اندیشه، تهران.
  25. کلانتری خلیل‌‌آباد، حسین و احمد پوراحمد، 1385، الگوها و فنون برنامه‌‌ریزی مرمت بافت تاریخی شهرها، فصلنامة جغرافیایی سرزمین، دانشگاه آزاد اسلامی، دورة دوم شمارة 3 پیاپی 7، صص 105-116.
  26. محمدی، جمال، شفقی، سیروس و محمد نوری، 1393، تحلیل ساختار فضایی-کالبدی بافت فرسودة شهری با رویکرد نوسازی و بهسازی (مطالعة موردی: بافت فرسودة شهر دوگنبدان)، مجلة برنامه‌‌ریزی فضایی (جغرافیا) سال چهارم، شمارة 2، صص 105- 128.
  27. محمدی، محمود، شاهیوندی، احمد و شهرام محمدی، 1393، تحلیل ساختار فضایی-کالبدی محدودة مرکزی شهر زنجان با رویکرد تفکر راهبردی، مطالعات شهری، دورة چهارم، شمارة 13، صص 71-81.
  28. المدرسی، علی، سلحشوری، فاطمه و مریم مشتاقیون، 1393، استخراج شاخص‌‌های شناسایی بافت فرسودة شهری با استفاده از GIS (مطالعة موردی: محدودة جنوبی بافت فرسودة شهر یزد) نخستین همایش ملی کاربرد مدل‌‌های پیشرفتة تحلیل فضایی (سنجش‌‌ازدور و GIS) در آمایش سرزمین، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد.
  29. مرکز آمار ایران، سرشماری سال 1390، شهرستان سردشت و نقشه‌‌هایGoogle Earth.
  30. مهرابیان، ساهره، ۱۳۹۲، باززنده‌‌سازی و احیا در بافت‌‌های فرسودة شهری، اولین همایش ملی معماری، مرمت، شهرسازی و محیط زیست پایدار، همدان، انجمن ارزیابان محیط زیست هگمتانه، صص 1-11.
  31. نوریان، ثریا، 1393، مکان‌‌یابی و پهنه‌‌بندی بافت فرسودة شهری با استفاده از RS و GIS (مطالعة موردی: آران و بیدگل)، اولین کنفرانس ملی شهرسازی، مدیریت شهری و توسعة پایدار، مؤسسه ایرانیان، انجمن معماری ایران، تهران.

 

  1. Ahmadi, A., 2011, Analysis of The Prospects for Sustainable Development of Urban Distressed Areas Using Geographic Information System Mavrany Neighborhood of Sartapeh Sanandaj, Master Thesis, Department of Geography, University of Chamran Shahid. (In Persian)
    1. Alexander, Christopher et al., 1936, New Theory of Urban Design, Translation: Company Tash, publishing ideas, Tehran. (In Persian)
    2. Almodarresi A., Salahshori, F and Moshtaqion, M., 2014, Calculating the Indices, Identification of Urban Distressed Areas Using GIS; Case Study: South of Old Texture of Yazd, the first national conference on the application of advanced spatial analysis models (remote sensing and GIS) in spatial planning, Islamic Azad University, Yazd. (In Persian)
    3. Amin Zadeh, B., 2006, Congestion Problems in the Damaged Area, the Second Seminar on Construction in the Capital, P. 32. (In Persian)
    4. Aqasafari, A., et al., 2012, Strategies Renovation of Damaged Area of Tehran, Using AIDA, studies of Iranian-Islamic, Vol.e 2, No. 8, P. 9. (In Persian)
    5. Baoshan, H., 2006, A Theoretical Framework for the Study of The Social and Spatial Networks in the Traditional Neighborhoods in Beijing China, Georgia Institute of Technology, USA, Windsor Chase Trial, Duluth, Georgia, PP.1-12.
    6. Behzadfar, M., 2013, Design and Plans in Urban Development, Tehran: Shahr Press. (In Persian)
    7. Behzadi, GA., Misaghi, M. and Bahrami, F., 2007, GIS System Implementation in Determining the Urban Tissue, Sample Mazandaran Province, Tonekabone, urban GIS Conference. (In Persian)
    8. Bertaud, A., 2004, The Spatial Organization of Cities: Deliberate Outcome or Unforeseen Consequence? IURD
    9. Beyranvandzadeh, M., et al., 2015, Analysis of The Structure of Space-Physical Contexts Khorramabad, Researches Urban Landscape, No. 3, PP. 73-85. (In Persian)
    10. Boroumand, M., and Massoud, M., 2013, Analysis of The Position of Public Participation In The Process of Rehabilitation Old Texture, the first National Conference on Geography, Urban Planning and Sustainable Development, Tehran. (In Persian)
    11. Do Rosnay, J., and Beishon, J., 1991, A Systems Thinking Approach, Translated by: Jahanbagloo, H., Pishbord Publication.
    12. Dosti Irani, L., 2009, Spatial Analysis-Old Texture of His Body, Master's Thesis in Geography and Urban Planning, Supervisor, University of Isfahan. (In Persian)
    13. Edwin Chan, Grace K.L.Lee., 2008, Critical Factors for Improving Social Sustainability oF Urban Renewal Projects, Soc India Res, Vol.8.
    14. Habibi, K., Pourahmad, A., and Meshkini, A., 2007, Renovation And Revitalization of Urban Old Sites. Sanandaj: University of Kurdistan. (In Persian)
    15. Habibi, K., et al., 2008, To Determine the Effective Building of The Old Structure of The City of Zanjan Vulnerability Using Gis And Fuzzy Logic, fine arts, No. 33, PP. 27-36. (In Persian)
    16. Hajipour, Kh., and Khalili, A., 2008, Attachments Approach to Political Content in the Context of Urban Restoration. - Conference on Urban Damaged, vision and values of sustainable development challenges, martyr Chamran University. (In Persian)
    17. Hosseini, J., 1387, The Sustainability of Public Participation in the Modernization and Reconstruction of Worn out Tissues, spoke Wide Publishing, Printing, Mashhad. (In Persian)
    18. Ista, L., 2008., Worn Texture, a New Challenge to Urban Poor Region Management, Journal of urban landscape, No. 22, PP. 209-225.
    19. Jahanshahi, M.H.. 2003, Analysis and Strategies Old Textures and Problematic Urban, urban Notes, No. 9, PP. 40-47. (In Persian)
    20. Kalantari K. A., and Hossein Pour A.A., 2006, Restoration of The Historic Fabric of Urban Planning Models And Techniques, geographical territory: Islamic Azad University, Vol. 2, No. 3 (7), PP. 105-116. (In Persian)
    21. Khademolhosseini, A. and Darab, M., 2013, Risk Factors Rebuild and Renew this Neighborhood; Case Study: Nafar Abad Neighborhood Rey City, Conference Planning and Urban Management, Mashhad. (In Persian)
    22. Mehrabian, S., 2013, Resuscitation and Restore the Damaged City, the first national conference on architecture, construction, urban development and environmental sustainability, Hamedan, Community Environmental Assessment Hegmataneh, pp. 11 -1. (In Persian)
    23. Mohammadi J., Shafaghi, C., Nori, M., 2014, Analysis of Physical Spatial Structure of Urban Renewal and Rehabilitation of Old Ones; Case Study: Distressed Dogonbadan, Journal of Spatial Planning (Geography) No, II (consecutively 13), PP. 105-128. (In Persian)
    24. Mohammadi, M., Shahivandi, A., and Mohammad, S., 2014, analyze the spatial structure- the physical center of the city with strategic thinking approach, Urban Studies, Vol.4, No. 13, PP. 71- 81. (In Persian)
    25. Nolan, K. and Watson, N., 2011, Old Cities an Old Building Problem to Urban Quality of Life, Journal of urban economics, Vol. 33, PP.70-86
    26. Norian, S., 2014, Locating and Mapping of Urban Distressed Areas Using RS and GIS: a Case Study Aran Bidgol, the first national conference on urban planning, urban management and sustainable development, Tehran, Iranian Institute, the Association of Iranian architecture. (In Persian)
    27. Ozlem G., 2009, Urban Regeneration and Increased Competitive Power: Ankara in an Era of Globalization; Cities; Vol. 26.
    28. Pourjaafar, M.R., 2009. Principles of Rehabilitation and Renovation of The Historic Fabric of Cities. Tehran: Payam publication. (In Persian)
    29. Rodrigue, J.P., Claude C., and Brian S., 2009, the Geography of Transport Systems, Routledge.
    30. Rosental, Stuart., 2008, Old Home, Externalities, and Poor Neighborhoods, a Model of Urban Decline and Renewal, Journal of Urban Economic, Vol. 63, No. 3, PP. 816-840.
    31. Safai Pour, M., and Alizadeh, H., 2013, Analysis of Physical Indicators Ahvaz Old Texture by Using Fuzzy Hierarchical Regression Analysis FAHP, Journal of Geographical Studies of Arid Zones, No. 11, PP. 93-111. (In Persian)
    32. Sajadi Jila, M.K., 2011, Social Analysis - Space in Urban Distressed Areas; Case Study: Central Texture Sardasht, Vol. 2, No. 6, pp. 55-70. (In Persian)
    33. Sayafzadeh, A.R, Azizian, S. and Vahed A., 2013, Revival and Organization of Worn out Tissues of Urban Sustainable Urban Development (Case Study: Mahabad), the first national conference on architecture, construction, urban development and environmental sustainability, Hamedan, the Association of Environmental Assessment Hegmataneh friendly, http://www.civilica.com/Paper-ARUES01-ARUES01_424.html. (In Persian)
    34. Shafaei, S., 2005, A Guide to Identify and Intervene in Worn Tissues; Supreme Council for Planning and Architecture, Tehran: publication of technology and art ideas. (In Persian)
    35. Shamaei, A., Pourahmad, A., 2006, Rehabilitation, and Urban Renewal, Tehran University Press, second edition. (In Persian)
    36. Statistical Center of Iran, Census Year 2011, Sardasht city maps and Google Earth. (In Persian)
    37. Tisdell, S.,1996,Taner and Heath, Tim, Revitalizing Historic Urban Quarters Architectural Press.
    38. Workang Paper Series, Institute of Urban and Regional Development UC Berkley, PP. 1-33.
    39. Zangi Abadi, A. Khosravi, F. and Sahraeian, Z., 2011, Calculating the Indices, Identification of Urban Distressed Areas Using GIS; Case Study: Western Range Worn Tissue in Present Study, Human Geography Research, No.78, PP. 117-136. (In Persian)
    40. Zhang, C., 2008, an Analysis of Urban Spatial Structure Using Comprehensive Pro Eminence of Irregular Areas, International Journal of Geographical Information Science, No. 6, PP. 675-686.
    41. Ziari, K., et al., 2008, Evaluated the Policies of Reform and Renew This Neighborhood Case Study: Yazd, attitudes of the new Human Geography, Vol. 2, No. 1, PP. 85-99. (In Persian)
    42. Zonouzi, F.A., 2001, Transportation and Environmental Planning in the South East of Iran, dissemination of Etelat, Tehran. (In Persian)

 

پژوهشهای جغرافیای انسانی
دوره 50، شماره 2
تیر 1397
صفحه 409-430

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 02 مهر 1395
  • تاریخ بازنگری: 16 اردیبهشت 1396
  • تاریخ پذیرش: 16 اردیبهشت 1396

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار