بررسی تطبیقی نظام حکمرانی مراتع در ایران قبل و بعد از مصوبة ملی‏ شدن مراتع: کاربستی از قواعد حقوق مالکیت در مدل تحلیل نهادی الینور آسترم

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دورة دکتری معارف اسلامی و مدیریت دولتی (گرایش تصمیم ‏گیری و خط‏ مشی ‏گذاری عمومی)، دانشگاه امام صادق، عضو مرکز رشد دانشگاه امام صادق، تهران

2 استادیار گروه مدیریت دولتی، دانشکدة معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق، تهران

چکیده

مراتع، با وسعت بیش از 80 میلیون هکتار، یکی از منابع بسیار ارزشمند در کشور است و بستر کسب و کارهای مختلفی است. آنچه در رونق بهره‏ برداری پایدار از مراتع و صیانت و احیای آن نقش دارد نوع قواعد حکمرانی و بهره ‏برداری است. تصویب قانون «ملی‏ شدن جنگل ‏ها و مراتع» در دهة 1340 نقطة عطفی بود که قواعد بهره‏ برداری را متأثر کرد و آثار و پیامدهایی به‏ جای گذاشت. در این مقاله با مقایسة تطبیقی قواعد در نظام حکمرانی مراتع به بررسی علت شکل ‏گیری پیامدها پرداخته می‏ شود.
روش مورد استفاده در این پژوهش تحلیل مضمون داده‏ هایی است که در نتیجة مصاحبه ‏ها و مطالعة اسناد و منابع مردم ‏شناختی گردآوری شده است. رویکرد استفاده‏ شده در این تحلیل مبتنی بر مدل مفهومی  IADاست که در سه سطح قواعدی را که ناشی از شرایط فیزیکی و اجتماعی است تشریح می‏ کند. پس از کدگذاری داده ‏ها با استفاده از نرم ‏افزار Maxqda، 472 کد باز در 157 مضمون پایه دسته‏ بندی شده است. این مضامین در سه سطح «قواعد اساسی»، «قواعد انتخاب جمعی»، و «قواعد عملیاتی» به توصیفی از قواعد حکمرانی و ادارة مراتع در نظام سنتی و نظام موجود مرتع‏ داری پرداخته است.
در نتیجه مشخص شد که نقش مردم در نظام سنتی مراتع حیاتی بوده است. سیاست ملی‏ شدن مراتع یکی از مداخله‏ هایی بود که باعث تغییر قواعد در نظام مرتع‏ داری شد و پیامدهای نامطلوبی به ‏جا گذاشت. به‏ نظر می‏ رسد عمده آثار نامطلوب ناشی از سلب حق مالکیت و مدیریتِ بهره‏ برداران بوده است. برای اصلاح و بهبود نظام مرتع‏ داری ضروری است قواعد سطوح مختلف در نظام مرتع‏ داری و در ادامه ساختار اجتماعی و اقتصادی تغییر کند که لازمة آن اصلاح قانون است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Rangeland Governance in Iran before and After the Rangeland Nationalization enactment: property rights rules Application related to Elinor Ostrom Institutional Analysis Model

نویسندگان [English]

  • Mohsen Bagheri Nasrabadi 1
  • Alireza Chitsazian 2
  • Vahid Yavari 2
1 Imam Sadiq University
2 Assistant Prof., Department of Public Administration, Faculty of Islamic Studies and Management, Imam Sadiq University, Tehran,
چکیده [English]

Introduction
One of the vital and valuable capacities of the country is "common resources". By definition, with public use of common resources, the amount is reduced and limited. One of these resources is pastures. In our country, an area of about 52% of the country's area, which is more than 80 million hectares, includes pastures. This valuable capacity is the basis of various businesses including livestock, medicinal plants, fish farming and tourism. Socially, the livelihood of about 916,000 rural and nomadic families depends on the use of pastures. In other words, rangelands are the basis for the formation of businesses and activities of indigenous communities.
What plays a role in the prosperity of sustainable exploitation of pastures on the one hand and its protection and restoration is the type of rules of governance and exploitation. Therefore, the question arises as to how, on the one hand, while using these pastures economically and productively, there can be no monopoly, greed and injustice in their use, and while observing inter generational justice, these resources in the form of Stable to continue.
Pastures have traditionally been managed by indigenous and local communities in the country. In this way, with the formation of socio-ecologic systems, the natives of each region used their own mechanisms to exploit and revive resources. Apart from the shortcomings and deficiencies observed in these traditional institutions and sub-systems that have been formed over the years, they have also brought benefits to the country. Among other things, they decentralized and non governmental their prosperity, security and regulation. But with social and legal change, there was a shift towards institutional arrangements and rangeland governance. The passage of the Law on the Nationalization of Forests and Rangeland in the 1940s was a turning point that affected the rules of exploitation and left its mark. In this article, by comparing the rules in the rangeland governance system, the cause of the consequences is investigated.
Methodology
In this research, for data analysis, an institutional analysis framework based on the IAD conceptual model is used, which describes the rules that are affected by physical and social conditions at three levels. In this model, rules are classified into three levels: "constitutional rules", "collective choice rules" and "operational rules ".
The approach used in this research is of a qualitative type that is used to deeply describe life experiences and understand and interpret their meaning. For this purpose, the semi-structured interview technique with different stakeholders in this section has been used. In a semi-structured interview, the interview questions are pre-defined and all respondents are asked the same questions. But they are free to respond in any way. Library and legal documents have also been used throughout the text to verify the findings. All in all in this assay as an interdisciplinary field we faced with limitations including limited space to express the method, results and details.
Discussions and results
The method used in the analysis is "thematic analysis" of data collected as a result of interviews and study of anthropological documents and sources. After encoding the data using Maxqda software, 472 open source codes were categorized into 157 basic themes. What shapes the "rules in action" in the rangeland governance system are the physical and social conditions. These two components form the " constitutional rules", "collective selection rules" and "operational rules" at three levels. Relying on themes, a description of the rules of governance and rangeland management in the traditional system and the existing rangeland management system has been provided.
One of the most constitutional rules in the exploitation of pastures is the "property right". This right determines what relationship the farmer has with the pasture and how much of the right to exploit, manage and even transfer and sell. Prior to the nationalization of rangelands, the rules of exploitation were such that in addition to the right to access and use the rangelands, the users had the right to transfer their own private rangeland to another; In this system of ownership, the exploiters had a kind of belonging to the natural field and while sustainable exploitation endogenously protected and revived the rangeland.
Conclusion
As a result of this article, it was found that the role of local users, especially nomads, has been vital in the traditional rangeland system. The nationalization of rangelands has changed the rules in the rangeland management system and has left undesirable consequences that have resulted from the deprivation of property rights and management of users. Undoubtedly, the need for these changes in the country's rangeland management system and strengthening the internal motivation of farmers to protect, rehabilitate and sustainable use of rangelands, repeal the "Law on Nationalization of Forests and Rangelands" and amend the law on natural resources. What should be the focus of this law is the transfer of the right of choice and management to the beneficiaries, namely the nomadic and rural community, to reduce as much as possible the government's tenure and decision-making, especially at the operational level. To achieve this, it is necessary to consider and apply the popular approach at different levels of rules. This approach has been considered in the macro policies of the country. For example, in the "General Policies of Natural Resources", which specifically addresses the issue of governance and effective use of natural resources with the participation of the people and the strengthening of education in this sector. With the entry of the public sector in the form of cooperative, private and other non-governmental mechanisms of the NGO, which is commensurate with the social and ecologic institution of the country, the total financial and human costs of government to protect and rehabilitate rangelands will be reduced. Designing such a mechanism or institution requires research, refinement, and application of religious, civilizational, and universal teachings.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Institutional Analysis
  • Natural Resources Governance
  • property rights
  • Common Resources
  • Rangelands
  1. ازکیا، مصطفی و ایمانی، علی، 1390، تحلیل نظری نظام‏های بهره‏برداری از مراتع، نشریة توسعة محلی، سال سوم، شمارة 2، صص 1-28
  2. ازکیا، مصطفی، 1374، طرح بررسی ابعاد اجتماعی و اقتصادی و فنی طرح‏های مرتع‏داری در استان‏های فارس و کهگیلویه و بویر احمد، دانشگاه تهران، گروه عشایری، مؤسسة مطالعات و تحقیقات اجتماعی.
  3. استرم، الینور، 1394، فهم تنوع نهادی، ترجمة سیدجمال‏الدین محسنی زنوزی، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق
  4. اسکندری، نگهدار؛ علیزاده، عسگر و مهدوی، فاطمه، 1387، سیاست‏های مرتع‏داری در ایران، تهران: نشر پونه.
  5. آبراهامیان، پرواند. 1390، تاریخ ایران مدرن، تهران: نشر نی.
  6. پاپلی یزدی، محمدحسین و لباف خانیکی، مجید، 1379، مرتع؛ نظام‏های بهره‏برداری مرتع، تحقیقات جغرافیایی، سال 15، شمارة 2، صص 7-40.
  7. حسینی، سیدجعفر، 1393، بررسی جارچوب حقوق مالکیت از منظر اقتصاد نهادی در صنعت نفت ایران، مشهد: دانشگاه فردوسی.
  8. خنیفر، حسین و مسلمی، ناهید، 1397، اصول و مبانی روش‏های پژوهش کیفی، تهران: نگاه دانش.
  9. دلاور، علی، 1383، مبانی نظری و عملی پژوهش، تهران: رشد.
  10. زهدی، مهدی؛ ارزانی، حسین؛ جوادی، سیداکبر؛ جلیلی، عادل و خورشیدی، غلام‏حسین، 2019، بررسی اثربخشی قوانین و مقررات مرتع‏داری در ایران، تحقیقات مرتع و بیابان ایران، سال 25، شمارة 4، صص 898-910.
  11. سیاست‏های کلی اصل 44 قانون اساسی مصوب سال 1384، ابلاغ‏شده توسط مقام معظم رهبری، https://farsi.ir/news-content?id=165
  12. سیاست‏های کلی منابع طبیعی مصوب 1379، ابلاغ‏شده توسط مقام معظم رهبری، https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=29284
  13. شهبازی، عبداله، 1387، زمین و انباشت ثروت؛ تکوین الیگارشی جدید در ایران امروز. نسخة الکترونیکی.
  14. صفی‏نژاد، جواد، 1368، ساخت سنتی در عشایر ایران، نامة علوم اجتماعی، سال 3، شمارة 1، صص 67-98.
  15. صفی‏نژاد، ‏جواد، 1383، ساختار اجتماعی عشایر ایران، مطالعات ملی، سال 17، شمارة 1، صص 43-84.
  16. فراهانی‏فرد، ‏سعید، 1385، اندیشة بهره‏برداری از منابع طبیعی در نظام اقتصادی اسلام، اقتصاد اسلامی، سال 21، شمارة 6، صص 11-44.
  17. فرهادی، مرتضی، 1386، واره؛ درآمدی به مردم‏شناسی و جامعه‏شناسی تعاون، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  18. فرهادی، ‏مرتضی، 1393، مردم‏نگاری دانش‏ها و فناوری‏های سنتی؛ مردم‏نگاران ایران، دانش‏های بومی ایران، سال 2، صص 1-49.
  19. قانون حفاظت و بهره‏برداری از جنگل‏ها و مراتع، مصوب سال 1346.
  20. قانون ملی‏شدن جنگل‏ها و مراتع کشور، مصوب سال 1341.
  21. کرسول، جان، 1394، پویش کیفی و طرح پژوهش؛ انتخاب از میان پنج رویکرد (روایت‏پژوهی، پدیدارشناسی، نظریة داده‏بنیاد، قوم‏نگاری، مطالعه موردی)، ترجمة حسن دانایی‏فرد و حسین کاظمی، تهران: انتشارات صفار.
  22. لمتون، آ.ک.س.، 1339، مالک و زارع در ایران، ترجمة منوچهر امیری، تهران: مرکز انتشارات علمی و فرهنگی.
  23. مرادی، عزت‏اله و میردیلمی، سیده‏زهرا، 1397، نظام‏های مدیریت مراتع ایران، اصفهان: جهاد دانشگاهی.
  24. میردیلمی، سیده‏زهره و مرادی، عزت‏اله، 1397، ارزیابی کارآمدی نظام مرتع‏داری ایران در نیم قرن گذشته، نشریة علمی- پژوهشی مرتع، سال 4، شمارة 1،صص 405-421.
  25. نیومن، ویلیام لارنس، 1389، شیوه‏های پژوهش اجتماعی: رویکردهای کمی و کیفی، ترجمة حسن دانایی‏فرد و سیدحسین کاظمی، تهران: مهربان نشر.
  26. Abrahamian, Ervand, 2008, A history of modern Iran, Translated by Mohammad Ibrahim Fattahi. Tehran: Nashr-e Ney.
  27. Azkia, M. and Imani, A., 2012, Theoretical analysis of land exploitation systems with an emphasis on pastures. Journal of Community Development, 3(2), 1-28
  28. Azkia, M., 2004, A study of the social, economic and technical dimensions of rangeland management projects in Fars, Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad provinces, University of Tehran, Nomadic Department, Institute of Social Studies and Research.
  29. Boyatzis, Richard E., 1998, Transforming qualitative information: Thematic analysis & code development. Thousand Oaks: Sage Publication.
  30. Brennan, Geoffrey and Buchanan, James M., 1985, The reason of rules. Constitutional political economy. In The Collected Works of James M. Buchanan (Indianapolis, IN: Liberty Fund.
  31. Creswell, John W., 2015, Qualitative inquiry and research design: choosing among five approaches, 2nd ed,Tehran: Saffar.
  32. Delavar, Ali ,2004, Theoretical and practical foundations of research. Tehran: Roshd.
  33. Eskandari, Keeper; Alizadeh, Asgar and Mahdavi, Fatemeh, 2007, Rangeland policies in Iran. Tehran: Pooneh Publishing.
  34. M., 2001, An old traditional women -specific cooperative in Iran. An introduction to anthrophology and sociology of cooperation Tehran: entesharco.
  35. Flick, Uwe, 1998, An introduction to qualitative research. Thousand Oaks, CA: sage.
  36. General policies of Article 44 of the Constitution approved in 2005, the Expediency Council.
  37. General policies of natural resources approved in 2000, Expediency Council.
  38. & Lincoln, Y. S.; Ryan, G. W. and Bernard, H. R., 2000, Data Management and Analysis Methods, In Denzin, N. (Eds.), Handbook of qualitative research, Sage Publications.
  39. Khanifar, Hossein and Muslimi, Nahid, 2018, Principles and foundations of qualitative research methods. Tehran: Negah Danesh.
  40. Kiser, Larry and Ostrom, E., 1982, Strategies of Political Action, chapter The Three Worlds of Action, Sage, Beverly Hills.
  41. Lambton, A.K., 1998, Landlord and peasant in Persia: a study of land tenure and land revenue administration. Translated by M. Amiri. Tehran: elmifarhangi.
  42. Law on Nationalization of Forests and Rangelands, approved in 1962.
  43. Law on protection and exploitation of forests and rangelands approved in 1967.
  44. Marshall, G., 1998, A dictionary of sociology. Oxford University Press, NewYork.
  45. Meinzen-Dick, Ruth; DiGregorio, Monica and McCarthy, Nancy, 2004, Methods for studying collective action in rural development. Agricultural systems, 82 (3), 197-214.
  46. Mirdeilami, Z. and Moradi, E., 2018, Evaluating the efficiency of rangeland management system over the past half century. Jurnal of Rangeland, 11(4), 405-421.
  47. Olson, Mancur, 1965, The Logic of Collective Action. Cambridge: Harvard University Press.
  48. Ostrom, E. and Ostrom, V., 1977, Public Goods and Public Choices. In Alternatives for Delivering Public Services, ed. E. S. Savas, 7-49. Boulder, Colo.: Westview Press.
  49. Ostrom, E., 2005, Understanding institutional diversity. England: Princeton University Press.
  50. Ostrom, Elinor, 2003, How types of goods and property rights jointly affect collective action. In Journal of theoretical politics, 15 (3), 239-270.
  51. Ostrom, Elinor, 2007, Challenges and Growth: the Development of the Interdisciplinary Field of Institutional Analysis, Journal of Institutional Economics, Vol. 3, PP. 239-264.
  52. Ostrom, Elinor; Gardner, Roy; Walker, James and Walker, Jimmy, 1994, Rules, games, and common-pool resources. Michigan: University of Michigan Press.
  53. Papoli Yazdi M. and Labaf Khaniki M., 2000, The Pasture: Exploitation Systems. Geographical Research, 15(2), 7-40.
  54. Ryan, Gery W. and Russell, Bernard, H., 2003, Techniques to identify themes. Field methods, 15 (1), 85-109.
  55. Safinejad, J., 1989, Traditional construction in Iranian nomads, Journal of social science letter, 3(1), 67-98.
  56. Safinejad, J., 2004, Social structure among nomads in iran, Natural studies, 1(17), 43-84.
  57. Shahbazi, Abdullah, 2008, Land and accumulation of wealth; The emergence of a new oligarchy in Iran today.
  58. Strom, Eleanor, 2015, Understanding Institutional Diversity, translated by Seyed Jamaluddin Mohseni Zanozi. Tehran: Imam Sadegh University Press.
  59. Van Laerhoven, Frank and Ostrom, Elinor, 2007, Traditions and Trends in the Study of the Commons. International Journal of the Commons, 1(1), 3-28.
  60. Lawrence Neuman, 2010, Social Research Methods: Quantitative & Approaches. Translated by Hasan Danaeefard, Seyed Hosain Kazemi. Tehran: Mehrban Nashr.
  61. Zohdi, M.; Arzani, H.; Javadi, S.A.; Jalili, A. and Khorshidi, GH., 2019, Investigating the Effectiveness of Range management Laws and regulations in Iran. Iranian Journal of Rangeland and Desert Research, 25(4), 898-910.