تحلیل رابطه سطح شاخص‌های کیفیت زندگی روستاییان و توسعه روستایی (مورد مطالعه بخش جزینک، شهرستان زهک)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی،دانشگاه اصفهان،اصفهان ،ایران.

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی،دانشگاه اصفهان،اصفهان،ایران

چکیده

کیفیت زندگی به‌عنوان یکی از مفاهیم محوری توسعه در تمام زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، محیطی، کالبدی و نهادی در سکونتگاه‌های روستایی مطرح می‌باشد، ازاین‌رو پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی – تحلیلی به بررسی و تحلیل رابطه بین سطح شاخص‌های کیفیت زندگی روستاییان و توسعه روستایی پرداخته است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه خانوارهای روستایی بخش جزینک از توابع شهرستان زهک است که داری 5223 خانوار می‌باشد حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران تعداد 357 نفر برآورد شد. و اطلاعات جمع‌آوری‌شده با استفاده از مدل آنتروپی و SAW، آزمون‌های اسپیرمن و تحلیل واریانس در نرم‌افزار spss مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج سطح‌بندی با استفاده از مدل SAW و آنتروپی نشان داد، شاخص‌های کیفیت آموزش و کیفیت اشتغال و درآمد به ترتیب با وزن 189/0 و 113/0 بیشترین میزان را به خود اختصاص داده‌اند. و شاخص‌های کیفیت محیط و کیفیت اوقات فراغت به ترتیب با وزن 009/0 و 023/0 کمترین سطح ازنظر شاخص‌های کیفیت زندگی را در میان روستاهای بخش جزینک دارا می‌باشند. همچنین؛ روستاهای جزینک، ندام شرقی و صفدر میربیک به ترتیب با نمره نهایی 586/0، 581/0، 576/0 با بیشترین امتیاز و روستاهای قلعه‌نو، آس قاضی و لچوی به ترتیب با نمره نهایی 494/0، 494/0، 491/0 در رتبه آخر ازنظر شاخص‌های کیفیت زندگی قرار دارند. نتایج حاصل از آزمون آماری آزمون تحلیل واریانس گویای آن است که؛ بین ابعاد (اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و محیطی) کیفیت زندگی در روستاهای موردمطالعه تفاوت معناداری مشاهده می‌شود. همچنین نتایج آزمون اسپیرمن گویای آن است که بین سطح شاخص‌های کیفیت زندگی روستاییان و توسعه روستاهای بخش جزینک، رابطه معناداری وجود دارد، و سطح کیفیت زندگی روستاییان در توسعه روستایی نقش مؤثری دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analysis of Relationship between Rural Quality of Life Indicators and Rural Development) Jazink District, Zahak County(

نویسندگان [English]

  • Hamid Barghi 1
  • yousof ghanbari 1
  • MASOME Kamanbaz 2
  • Nasim Hosseinzadeh 2
1 Associate Prof. in Geography and Rural Planning, university of Isfahan, Isfahan. iran.
2 Ph.D. Candidate. in Geography and Rural Planning, University of Isfahan, Isfahan, Iran.
چکیده [English]

Extended Abstract
Introduction, Methodology
Quality of life as a multidimensional structure that includes psychological, economic, social and physical aspects; Can be considered as an indicator of the progress and development of a community today; There is general agreement among researchers, policymakers and development planners on the need to study quality of life. Which is important with socio-economic development and improvement of living standards, so it can be used as a powerful tool to monitor community development planning.
 
Methodology
The statistical population of the study includes all rural households in Jazinak district of Zahak city, which has 5223 households. After pre-testing the questionnaire and calculating the variance of the main variables through the Cochran relation, by substituting this value in the Cochran's formula, the sample size is estimated at 357 people. Completed. To analyze this part, Shannon and Saw entropy multi-characteristic decision weighting models have been used. Also, in order to analyze the data, using SPSS software, Spearman analysis of variance and correlation tests were used to assess the level of quality of life for analysis.
 
Results and discussion
 
The results of leveling using SAW and entropy models showed that the indicators of quality of education and quality of employment and income with a weight of 0.189 and 0.113, respectively, have the highest amount. And the indices of quality of environment and quality of leisure with weights of 0.009 and 0.023, respectively, have the lowest level in terms of quality of life indices among the villages of Jazinak district. also; The villages of Jazinak, Nadam Sharghi and Safdar Mirbik with the final score of 0.586, 0.581, 0.576, respectively, with the highest score and the villages of Qaleh-e No, As Ghazi and Lechvi, respectively, with the final score of 0.494, 0.494, 491, respectively. / 0 are in the last rank in terms of quality of life indicators.
 
Conclusion
The results of the statistical test of the analysis of variance test show that; There is a significant difference between the dimensions (economic, social, physical and environmental) quality of life in the studied villages. Also, the results of Spearman test show that there is a significant relationship between the level of quality of life indicators of villagers and the development of villages in Jazinak district, and the quality of life of villagers plays an effective role in rural development.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quality of life indicators"
  • Rural development"
  • Entropy model"
  • Saw model"
  • "
  • Jazink section"

مراجع

  1. ابراهیم‌زاده، عیسی و رحمانی، اسماعیل. (1394). ارزیابی کیفیت زندگی ذهنی –ادراکی در مناطق شهری و تبیین عوامل مؤثر بر آن مطالعه موردی: شهر کنارک. مجله شهر پایدار، 2(4)، 16-1.
  2. احدنژاد، محسن؛ جعفری، مینا و جعفری، نسرین. (1396). ارزیابی توسعه درون‌زای بافت مرکزی شهرها با تأکید بر شاخص‌های کیفیت زندگی؛ مطالعه موردی بافت مرکزی شهر زنجان. پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 28، 20-1.
  3. ازکیا، مصطفی و حسنی­راد، کریم. (1388). نقش اعتماد اجتماعی در مشارکت مردم در طرح‌های توسعه روستایی، پژوهش‌نامه علوم اجتماعی، 3 (1)، 27-7.
  4. اصغرپور، محمدجواد. (1387). تصمیم‌گیری چند معیاره. چاپ ششم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  5. ایلانلو، مریم و زبیدی، سحر. (1397). بررسی جغرافیایی توسعه پایدار با رویکرد شاخص کیفیت زندگی (اهواز). فصلنامه پژوهش‌های نوین علوم جغرافیایی، معماری و شهرسازی، 17، 57-33.
  6. برقی، حمید؛ اصلانی سنگده، بیتا و حسین زاده سورشجانی، نسیم. (1397). نقش تعاونی‌های تولید در توسعه روستایی با تأکید بر ابعاد کیفیت زندگی: مطالعه موردی دهستان رحمت بخش سیدان، شهرستان مرودشت. فصلنامه روستا و توسعه، 21(3)، 167-145.
  7. پورطاهری، مهدی؛ رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا و فتاحی، احدا.. (1390). (ارزیابی کیفیت زندگی در نواحی روستایی (مطالعه موردی: دهستان خاوه شمالی، استان لرستان). پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 76، 31-13.
  8. حاج یوسفی، علی. (1385). کیفیت زندگی و راهبردهای اصلاحی. نشریه دهاتی، 28، 12-1.
  9. حسنی نژاد، آسیه؛ مسیبی، سمانه و حسنی نژاد، اردلان. (1395). ارزیابی و سنجش شاخص‌های کیفیت زندگی در محلات شهری (مطالعه موردی: حاجی‌آباد فارس). مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، 1، 184-166.
  10. حسین­زاده، اکبر؛ چراغی، مهدی و مرادی فر، سمیرا. (1396). تحلیل وضعیت کیفیت زندگی در نواحی روستایی (مطالعه موردی: دهستان بوغداکندی، شهرستان زنجان). اندیشه جغرافیایی، 9 (16)، 68-42.
  11. خاکپور، براتعلی؛ محمدی، چنور؛ داوری، الهام و اکبری، مجید. (1397). بررسی وضعیت شاخص‌های توسعه در شهرستان‌های کرمانشاه با استفاده از تکنیک ادغام. جغرافیا و توسعه، 56، 90-73.
  12. خانی، فضیله؛ قدیری معصوم، مجتبی و ملکان، احمد (1392). تأثیر مؤلفه سرمایه اجتماعی بر ارتقای توسعه روستایی، مطالعه موردی: دهستان گودین، شهرستان کنگاور، جغرافیا (فصلنامه بین المللی انجمن جغرافیای ایران)، دوره جدید، 11 (38)، 152 –
  13. خراسانی، محمدامین؛ حاجیلو، مهدی و ولی­زاده، زینب. (1393)، سنجش و ارزیابی مؤلفه‌های کیفیت زندگی در روستاهای دهستان کرسف شهرستان خدابنده. مجله پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، سال 3(8)، 80-66.
  14. دانائی، علی؛ شریعت پناهی، ولی و مهدوی، مسعود. (1396). تحلیل نقش شاخص‌های (اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی) کیفیت زندگی در توسعه پایدار روستایی (مطالعه موردی: دهستان بهمنی گرمسیری، شهرستان بهمنی از توابع استان کهکیلویه و بویراحمد). فصلنامه جغرافیایی سرزمین، 14(53)، 92-71.
  15. رحیمی، محمد و پازند، فاطمه. (1395). اثرات گردشگری بر توسعه شهر با رویکرد ارتقای کیفیت زندگی (مطالعه موردی: شهر گچساران). نشریه مطالعات نواحی شهری، 7، 37-19.
  16. رضوانی، محمدرضا و منصوریان، حسین. (1387). سنجش کیفیت زندگی؛ بررسی مفاهیم، شاخص‌ها، مدل‌ها و ارائه مدل‌های پیشنهادی برای نواحی روستایی. فصلنامه روستا و توسعه، 11(3)، 26 -1.
  17. سجادیان، ناهید؛ نعمتی، مرتضی؛ شجاعیان، علی و دامن باغ، صفیه. (1392). تحلیل شاخص‌های کیفیت زندگی شهری. فصلنامه توسعه اجتماعی، 7(3)، 32-8.
  18. سکاران، اوما. (1381). روش‌های تحقیق در مدیریت، ترجمه محمد صائبی و محمود شیرازی، چاپ دوم. تهران: انتشارات موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی.
  19. سیف‌الدینی، فرانک. (1381). فرهنگ واژگان برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، چاپ دوم. شیراز: دانشگاه شیراز.
  20. شمسی، صالح پور و جلالیان، حمید. (1396). سنجش پایداری کیفیت زندگی در سکونتگاه‌های روستایی (مطالعه موردی: دهستان حسنلو، آذربایجان غربی، ایران). فصلنامه راهبردهای توسعه روستایی، 4(4)، 452-427.
  21. غفاری، غلامرضا. امیدی، رضا. (1390). کیفیت زندگی شاخص توسعه اجتماعی. تهران: نشر شیرازه.
  22. فتاحی، احد الله؛ خراسانی، محمدامین و پایدار، ابوذر. (1391). کیفیت زندگی و توسعه انسانی، تهران: نشر انتخاب.
  23. فتحی، سروش و مطلق، معصومه. (1389). رویکرد نظری بر توسعه پایدار روستایی مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT). فصلنامه جغرافیای انسانی، 2 (2)، 66-48.
  24. فرجی سبکبار، حسنعلی؛ صادقلو، طاهره و سجاسی قیداری، حمدالله. (1390). سنجش کیفیت زندگی در مناطق روستایی: مطالعه موردی دهستان آق بلاغ استان زنجان. فصلنامه روستا و توسعه، 14(4)، 48-27.
  25. قائد رحمتی، صفر و جمشیدی، صدیقه. (1394). ارزیابی رابطه بین شاخص‌های عینی و ذهنی کیفیت زندگی در روستاهای ادغام‌شده در شهر (مطالعه موردی: محله‌های خیرآباد و عیش‌آباد شهر یزد). پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 47(1)، 80-63.
  26. محمودی آذر، امین؛ هاشم‌پور، رحیم و مرعشی، فواد. (1396). تحلیلی بر تعامل کیفیت زندگی عینی و ذهنی برمبنای دسترسی به خدمات عمومی در بافت تاریخی شهر ارومیه. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 17(45)، 225-207.
  27. میر لطفی، محمودرضا؛ علوی زاده، سیدامیرمحمد؛ بندانی، میثم؛ شیبانی شاد، اعظم و کمان باز، معصومه. (1396). تحلیل رابطه بین سطح توقعات روستاییان و توسعه روستایی مطالعه موردی: روستاهای منطقه سیستان. مجله جغرافیا و توسعه، 49، 162-143.
  28. نقوی، محمدرضا؛ دیوسالار، اسدالله و ریاحی، وحید. (1396). سنجش کیفیت زندگی در شهرهای ساحلی با استفاده از مدل DEMATEL، نموند موردی: شهر ساحلی نور. مجله جغرافیا و توسعه، 52، 226-211.
  29. Ahadnejad, M., Jafari, M., & Jafari, N. (2017). evaluation of endogenous development of the central fabric of cities with emphasis on quality of life indicators; Case study of the central context of Zanjan city. research and urban planning, 28, 20-1. [in Persian].
  30. Asgharpour, M. (2008). Multi-Criteria Decision Making. Tehran : University of Tehran Press.
  31. Azkia, M., & Hassani Rad, K. (2009). The Role of Social Trust in People's Participation in Rural Development Plans, Social Science Research Journal, 3(1), 7-27. [in Persian].
  32. Barghi, H., Aslani, B., & Hosseinzadeh, N. (2016). The Role of Production Cooperatives in Rural Development with Emphasis on the Dimensions of Quality of Life: A Case Study of Rahmat Bakhsh Seydan Village, Marvdasht County. Journal of Village and Development, 21, (3), 167-145. [in Persian].
  33. Bonaiuto, N., & Forrara, F. (2003). Perceived Residential Environment Quality and Neighborhoods Attachment in Urban Environmental: a Confirmation Study on the City of Rome. Landscape and Urban Planning, 65(1), 41-52. [in Persian].
  34. Cantarero, R. & Potter, J. (2014): Quality of Life, Perceptions of Change and Psychological Well-Being of the Elderly Population in Small Rural Towns in the Midwest. The International Journal of Aging and Human Development, 78(4), 299-322.
  35. Danaei, A., Shariat, P., & Vali Mahdavi, M. (2017). Analysis of the role of indicators (economic, social, cultural and physical) quality of life in sustainable rural development (Case study: Bahmaei tropical village, Bahmaei city of Kohkiluyeh and Boyer-Ahmad province), Geographical Quarterly of Sarzamin, 14 (53), 92-71. [in Persian].
  36. Ebrahimzadeh , & Rahmani, I. (2015). assessing the quality of mental-perceptual life in urban areas and explaining the factors affecting it Case study: Shahr-e Konarak, Journal of Sustainable City, 2(4), 1-16. [in Persian].
  37. Faraji Sabkbar, H. A., Sadeghloo, T., & Sajasi Gheidari, H. (2011). Assessing the quality of life in rural areas: A case study of Aghbolagh village in Zanjan province. Journal of Rural and Development, 14(4), 48-27. [in Persian].
  38. Fathi, S., & Absolute, M. (2010). Theoretical Approach to Sustainable Rural Development Based on Information and Communication Technology (ICT). Journal of Human Geography, 2, 1-12. [in Persian].
  39. Fattahi, A., Khorasani, M.A., Paydar, A. (2012). Quality of Life and Human Development, Tehran: Select Publishing. [in Persian].
  40. Gholamreza, G., & Reza, O. (2011). Quality of Life Index of Social Development, Tehran: Shirazeh Publishing. [in Persian].
  41. Glebovaa, I., & Khabibrahmanovab, R. )2014(. Life quality evaluation in the million-plus population cities of Russia: Results of empirical research. Procedia Economics and Finance, 14, 236 - 242.
  42. Hassani Nejad, A., & Mosaybi, S. (2016). Evaluation and measurement of quality of life indicators in urban areas (Case study: Hajiabad Fars), Journal of Geography and Regional Development, 1, 184-166. [in Persian].
  43. Hosseinzadeh, A., Cheraghi, M., & Moradifar, S. (2017). Analysis of quality of life in rural areas (Case study: Boghdakandi village, Zanjan city), Geographical Thought, 9(16), 68-42. [in Persian].
  44. Ilanloo, M., & Zabidi, S. (2017). Geographical study of sustainable development with the approach of quality of life index (Ahvaz), Journal of New Research in Geographical Sciences, Architecture and Urban Planning, 17, 57-33. [in Persian].
  45. Jackson, T. (2005). Live Better by Consuming Less? Is There a “Double Dividend” in Sustainable Consumption?. Journal of Industrial Ecology, 20, 19-36.
  46. Kampb, I., e.Van, L. Kees., Marsmana, G. (2003). Urban enviornmental quality and human well-being Towards a conceptual framework and demarcation of concepts; a literature study.
  47. Khakpour, B., Mohammadi, C., Judgment, i., & Akbari, M, (2018). Investigating the status of development indicators in Kermanshah cities using integration. geography and development techniques, 56, 90-73. [in Persian].
  48. Khani, F., Ghadiri, M., & Malekan, A. (2013). The Impact of Social Capital Component on Promoting Rural Development, Case Study: Godin County, Kangavar County, Geography (International Quarterly of the Iranian Geographical Association), 11(38), 152-133. [in Persian].
  49. Khorasani, M. A., Hajiloo, M., & Valizadeh, Z. (2014). Measuring and evaluating the components of quality of life in the villages of Karsaf sub-district of Khodabandeh Sharestan. Journal of Rural Research and Planning, 3(8), 80-66. [in Persian].
  50. Mahmoudi Azar, A., Hashempour, R., & Marashi, F. (2017). An Analysis on the Interaction of Objective and Mental Quality of Life Based on Access to Public Services in the Historical Context of Urmia, Journal of Applied Research in Geographical Sciences, 17(45), 225-207. [in Persian].
  51. Naghavi, M. R., Divasalar, A., & Riahi, V. (2017). Measuring the quality of life in coastal cities using the DEMATEL model, a case study: Noor Coastal City. Journal of Geography and Development, 52, 226-211. [in Persian].
  52. Naghavi, M., Divasalar, A., & Riahi, V. (2017). Measuring the quality of life in coastal cities using DEMATEL model, Case study: Noor coastal city. Journal of Geography and Development, 52, 226-211.
  53. Portaheri, M., Rokanuddin Eftekhari, A. R., & Fattahi, A. (2012). (Assessment of quality of life in rural areas (Case study: North Khaveh village, Lorestan province). Human Geography Research, 76, 13-13. [in Persian].
  54. Rahimi, M., & Pazand, F. (2016). The effects of tourism on city development with the approach of improving the quality of life (Case study: Gachsaran city). Journal of Urban Studies, 7, 19-37. [in Persian].
  55. Rahmati, S., & Jamshidi, S. (2015). Assessing the relationship between objective and subjective indicators of quality of life in integrated villages in the city (Case study: Khairabad and Eishabad neighborhoods of Yazd). Human Geography Research, 47(1), 80-63. [in Persian].
  56. Rezvani, M., & Mansoorian, H. (2008). Measuring the quality of life; Investigation of concepts, indicators, models and presentation of proposed models for rural areas, Journal of Rural and Development, 11(3), 26 -1. [in Persian].
  57. Sajjadian, N., Nemati, M., Shojaeian, A., & Garden skirt, S. (2013). Analysis of quality indicators of urban life, Social Development Quarterly, 7(3), 32-8. [in Persian].
  58. Sakaran, O. (2002). Research Methods in Management, translated by Mohammad Saebi and Mahmoud Shirazi, Second Edition, Publications of the Higher Institute of Management Education and Research and Planning, Tehran. [in Persian].
  59. Sanchez, A., Chica-Olmo, J. & Jimenez–Aguilera, J. (2018(. A Space–Time Study for Mapping Quality of life in Andalusia During the Crisis, Social Indicators Research, 1, 699-728.
  60. Shamsi, S., Jalalian, H. (2017). Measuring the Sustainability of Quality of Life in Rural Settlements (Case Study: Hasanlu Village, West Azerbaijan, Iran). Journal of Rural Development Strategies, 4(4), 452-427. [in Persian].
پژوهشهای جغرافیای انسانی
دوره 54، شماره 4
دی 1401
صفحه 1397-1413

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 26 مهر 1399
  • تاریخ بازنگری: 03 آبان 1400
  • تاریخ پذیرش: 07 آبان 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار