شناسایی و تبیین شاخص‌های تاب‌آوری شهری با رویکرد پدافند غیرعامل (مورد پژوهی: کلان‌شهر تهران)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 گروه شهرسازی، پدافند غیرعامل، دانشکده پدافند غیرعامل، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران.

2 گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران.

چکیده

تاب‌آوری شهری دارای ابعاد کالبدی-زیرساختی، زیست‌محیطی، اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی و نهادی-مدیریتی است و هر یک از این ابعاد نیز شاخص‌های مخصوص به خود را دارند. پدافند غیرعامل به‌عنوان یک آمادگی برای مقابله با حوادث و بلایای مختلف طبیعی و غیرطبیعی، رویکردی است که می‌تواند تاب‌آوری شهرها را ارتقا دهد. هدف پژوهش حاضر شناسایی و تبیین شاخص‌های تاب‌آوری شهری در فضاهای کلان‌شهر تهران با توجه به رویکرد پدافند غیرعامل است. پژوهش حاضر از نظر هدف از نوع کاربردی، از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی و از نظر روش آمیخته است. با روش نمونه‌گیری قضاوتی و در دسترس 25 نفر از متخصصان علوم شهری شاخص‌های شناسایی‌شده با روش اسنادی را امتیازدهی کرده‌اند. اهمیت و معناداری و نیز تأثیرگذاری و تأثیرپذیری شاخص‌ها با استفاده از روش دیمتل فازی در نرم‌افزار Excel تبیین شده است. نتایج مدل دیمتل فازی نمایان کرده است که فاصله از گسل‌ها با مقدار 049/1 تأثیرگذارترین شاخص و درصد ساختمان‌های با نمای مقاوم با مقدار 729/0- تأثیرپذیرترین شاخص است. همچنین فاصله از گسل‌ها، فاصله از نیروگاه‌های برق، فاصله از فرودگاه‌ها، فاصله از رودخانه‌ها و فاصله از فضاهای سبز و باز عمومی به ترتیب به‌عنوان بااهمیت‌ترین شاخص‌های تاب‌آوری شهری با رویکرد پدافند غیرعامل در کلان‌شهر تهران شناخته‌شده‌اند. مدیران و برنامه‌ریزان کلان‌شهر تهران جهت هرگونه اقدام برای آمادگی شهر در مقابله با بحران‌های طبیعی و انسان‌ساخت باید به شاخص‌های تاب‌آوری شهری با رویکرد پدافند غیرعامل که در پژوهش حاضر شناسایی و تبیین شده‌اند توجه کنند و اساس تمام برنامه‌ها و تصمیم‌های اجرایی آن‌ها ارتقای شاخص‌های نامبرده باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Identifying and Explaining Urban Resilience Indicators with a Passive Defense Approach (Case Study: Tehran Metropolis)

نویسندگان [English]

  • Rasoul Afsari 1
  • Milad Hasanalizadeh 2
1 Department of Urban Planning, Passive Defense, Faculty of Passive Defense, Higher National Defense University, Tehran, Iran.
2 Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Humanities, Zanjan University, Zanjan, Iran.
چکیده [English]

Extended Abstract
Introduction
This research identifies and explains urban resilience indicators in the form of physical-infrastructural, environmental, social-cultural, economic, and institutional-management resilience in Tehran. An effort is made to determine the most important and most influential indicators of urban resilience with the approach of passive defense in Tehran so that the managers of this metropolis while being aware of the indicators affecting the resilience of the city, can plan and perform executive actions to improve the resilience indicators in this metropolis in order to achieve the goals of passive urban defense. The importance of the current research is in increasing knowledge and filling the scientific weakness in the field of identifying and explaining urban resilience indicators at the level of urban spaces with the passive defense approach, as well as theoretical development in the field of combining the two issues of urban resilience and urban passive defense. Therefore, the current research aims to identify and explain the indicators of urban resilience in the metropolitan areas of Tehran according to the passive defense approach. Thus, the current research seeks to answer these questions:
-What are the most critical urban resilience indicators concerning the passive defense approach in Tehran metropolitan areas?
-What is the prioritization of indicators that are effective on urban resilience in the metropolitan areas of Tehran according to the passive defense approach?
 
Methodology
The current research is of applied type in terms of purpose, descriptive-analytical in terms of nature, and mixed type (qualitative-quantitative) in terms of research method. The statistical population of the research to explain the indicators of urban resilience with a passive defense approach are urban science experts, including university professors, graduates, and doctoral students in the fields of geography and urban planning, urban planning, civil engineering, and passive defense who have the necessary knowledge and expertise both theoretically and empirically in connection with Tehran. Sampling experts and elites use a judgmental and available method, including scientific experience, willingness, and ability to participate in research. In this study, the number of samples was considered to be 25 people. The data related to the theoretical foundations of the research were prepared in a library and documentary manner, and surveying experts extracted the raw data of the research. The validity of the researcher-made questionnaire has been confirmed through interviews with professors and experts. The reliability of the questionnaire was also measured by Cronbach's alpha method, which was 0.998. The method of data analysis in the current research includes two qualitative-quantitative stages. The qualitative stage includes identifying and extracting urban resilience indicators with a passive defense approach through the examination of the theoretical foundations as well as the background of the research. In the quantitative stage, by performing the fuzzy DEMATEL technique with the participation of urban science experts, including university professors, graduates, and doctoral students as panel members, the impact and effectiveness as well as the importance of urban resilience indicators with the passive defense approach in Tehran are explained in Excel software.
 
Results and discussion
According to the results, 160 urban resilience indicators have been identified with the passive defense approach in Tehran. Based on the results of fuzzy DEMATEL model, the indicators of distance from faults, distance from airports, distance from power plants, distance from rivers, distance from refineries, distance from mines, distance from green and public open spaces, distance from warehouses and food silos, distance from medical centers and household density in the residential unit have been identified as 10 indicators with the highest impact value (cause) and indicators of the percentage of buildings with resistant facades, the percentage of residential units with bathrooms, the distance from public toilets, the ratio of the number of trash cans to the population, the percentage of residential units with sewage disposal systems, the percentage of buildings with non-resistant facades, the percentage of residential units with services health, the percentage of households with cars, the percentage of residential units with piped water, and the percentage of residential units with fixed telephones have been identified as 10 indicators with the highest impact value (disabled). Also, the indicators of distance from faults with a value of 2.021, distance from power plants with a value of 2.013, distance from airports with a value of 1.982, distance from rivers with a value of 1.914 and distance from green and open spaces general with a value of 1.870 have been identified as the most important indicators of urban resilience with a passive defense approach in Tehran. The research results presented here differ from those mentioned in the background. The previous studies only examined a few urban resilience indicators using a passive defense approach. In contrast, this research comprehensively investigated all the indicators of urban resilience using the same approach, and a new finding was discovered, indicating the superiority of this study.
Conclusion
According to the research results, managers and planners of the Tehran should pay attention to the indicators of urban resilience with the passive defense approach that has been identified and explained in the current research for any measures to prepare the city to deal with natural and manufactured crises and the basis of all their executive plans and decisions should be to improve the mentioned indicators.
 
Funding
There is no funding support.
 
Authors’ Contribution
Authors contributed equally to the conceptualization and writing of the article. All of the authors approved thecontent of the manuscript and agreed on all aspects of the work declaration of competing interest none.
 
Conflict of Interest
Authors declared no conflict of interest.
 
Acknowledgments
We are grateful to all the scientific consultants of this paper.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Explaining of Indicators
  • Urban Resilience
  • Passive Defense
  • Fuzzy DEMATEL
  • Tehran Metropolis
ابراهیمیان قاجاری، یاسر. (1400). ارزیابی تاب‌آوری کالبدی نواحی شهری از منظر پدافند غیرعامل با استفاده از تحلیل‌های مکانی و تکنیک پرومته (مطالعه موردی: شهر بابل). علوم و فنون نقشه‌برداری، ۱۱ (2)، 60-45. http://dorl.net/dor/20.1001.1.2322102.1400.11.2.4.4
احمدی، عبدالمجید؛ فتحی، سعید و اکبری، ابراهیم. (1397). ارزیابی تاب‌آوری محیط شهری در برابر مخاطرات طبیعی با تأکید بر زمین‌لرزه با استفاده از منطق فازی و GIS (مطالعه موردی: شهر ارومیه). جغرافیا و مخاطرات محیطی، 7 (3)، 57-73. https://doi.org/10.22067/geo.v0i0.69540
اسدی، صالح؛ مشکینی، ابوالفضل؛ علوی، سیدعلی و قائدرحمتی، صفر. (1399). تبیین سناریوهای مسکن گروه‌های آسیب‌پذیر شهری (مطالعه موردی: کلان‌شهر تهران). پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 52 (3)، 888-871. https://doi.org/10.22059/jhgr.2019.250120.1007623
اسکندری، حمید. (1389). دانستنی‌های پدافند غیرعامل. چاپ اول، تهران: انتشارات بوستان حمید.
امینی ورکی، سعید؛ مدیری، مهدی؛ شمسایی زفرقندی، فتح‌اله و قنبری‌نسب، علی. (1393). شناسایی دیدگاه‌های حاکم بر آسیب‌پذیری شهرها در برابر مخاطرات محیطی و استخراج مؤلفه‌های تأثیرگذار در آن با استفاده از روش کیو. مدیریت بحران، 3 (ویژه‌نامه هفته پدافند غیرعامل)، 18-5.
پودینه، محمد؛ میری، غلام‌رضا و انوری، محمودرضا. (1401). واسنجی جایگاه سازمان‌های مدیریت بحران در افزایش تاب‌آوری شهری (مطالعه موردی: شهر زابل). مدیریت بحران، 11 (1)، 140-129. https://dorl.net/dor/20.1001.1.23453915.1401.11.1.7.4
حاتمی‌نژاد، حسین و عظیم‌زاده ایرانی، اشرف. (1394). ساماندهی محلات شهری بر مبنای الزامات پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: محلات ناحیه شش منطقه دو شهر تهران). اطلاعات جغرافیایی «سپهر»، 24 (96)، 112-91. https://doi.org/10.22131/sepehr.2016.18946
شیری‌پور، مهدی؛ ساسان‌پور، فرزانه؛ فصیحی، حبیب‌اله و شماعی، علی. (۱۴۰۱). سنجش نقش ساختار فضایی کلان‌شهرها در تاب‌آوری زیست‌محیطی کلان‌شهر تبریز با روش فازی ماباک. تحقیقات جغرافیایی، ۳۷ (2)، 266-253. https://georesearch.ir/article-1-1291-fa.html
صالحی، اسماعیل؛ آقابابایی، محمدتقی؛ سرمدی، هاجر و فرزادبهتاش، محمدرضا. (1390). بررسی میزان تاب‌آوری محیطی با استفاده از مدل شبکه علیت. محیط‌شناسی، 37 (59)، 112-99. https://dorl.net/dor/20.1001.1.10258620.1390.37.59.10.2
عبدالملکی، علی و صفری نامیوندی، مهدی. (1400). پهنه‌بندی حریم امن زیرساخت شهرهای پشتیبان جنگ از منظر پدافند غیرعامل مطالعه موردی شهر بروجرد. پدافند غیرعامل، 12 (3)، 100-87. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20086849.1400.12.3.8.8
لعلی، محمد؛ خوارزمی، امیدعلی و اجزاشکوهی، محمد. (1398). ارزیابی میزان آمادگی شهر مشهد در مواجهه با مخاطرات طبیعی با رویکرد تاب‌آوری شهری. جغرافیا و مخاطرات محیطی، 8 (1)، 118-103. https://doi.org/10.22067/geo.v0i0.75289
محمدی ده‌چشمه، مصطفی؛ حیدری‌نیا، سعید و شجاعیان، علی. (1396). سنجش الگوی استقرار کاربری‌های حیاتی از منظر پدافند غیرعامل در کلان‌شهر اهواز. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 49 (4)، 753-733. https://doi.org/10.22059/jhgr.2016.56073
محمدی سرین دیزج، مهدی. (1396). ارزیابی تاب‌آوری در سطح نواحی شهری با رویکرد کاهش خطرپذیری در برابر مخاطرات طبیعی (زلزله)؛ مطالعه موردی: شهر زنجان. رساله دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، تهران: دانشگاه پیام نور.
محمودزاده، حسن؛ پویان‌جم، آذر و اصغرزاده، سلیمه. (1398). مدل‌سازی مکانی حریم ایمنی و آسیب‌پذیری زیرساخت‌های شهری مشهد در برابر حملات هوایی؛ از منظر پدافند غیرعامل. جغرافیا و مخاطرات محیطی، 8 (4)، 203-191. https://doi.org/10.22067/geo.v0i0.82738
مختاری ملک‌آبادی، رضا؛ سقایی، محسن و گنخکی، عقیل. (1399). ارزیابی و تحلیل آسیب‌پذیری نقاط حساس شهری بر اساس اصول پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: بندر دیّر). جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، 10 (2)، 856-841. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22286462.1399.10.38.16.1
موسوی، سیدرضا؛ پیوسته‌گر، یعقوب و کلانتری خلیل‌آباد، حسین. (1399). شناسایی تهدیدات و آسیب‌پذیری زیرساخت‌های شهری با رویکرد پدافند غیرعامل. جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، 10 (3)، 917-934. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22286462.1399.10.39.24.1
نقوی، سیدعلی. (1398). بررسی راهکارهای بهبود تاب‌آوری با استفاده از اصول پدافند غیرعامل در طراحی شهری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد طراحی شهری، تهران: دانشگاه پیام نور.
 
References
Arbon, P., Steenkamp, M., Cornell, V., Cusack, L., & Gebbie, K. (2016). Measuring disaster resilience in communities and households: pragmatic tools developed in Australia. International Journal of Disaster Resilience in the Built Environment, 7(2), 201-215. https://doi.org/10.1108/IJDRBE-03-2015-0008
Cerѐ, G., Rezgui, Y., & Zhao, W. (2017). Critical review of existing built environment resilience frameworks: directions for future research. International journal of disaster risk reduction, 25(4), 173-189. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2017.09.018
Chen, M., Jiang, Y., Wang, E., Wang, Y., & Zhang, J. (2022). Measuring Urban Infrastructure Resilience via Pressure-State-Response Framework in Four Chinese Municipalities. Applied Sciences, 12(6), 2819-2827. https://doi.org/10.3390/app12062819
Dastjerdi, M.S., Lak, A., Ghaffari, A., & Sharifi, A. (2021). A conceptual framework for resilient place assessment based on spatial resilience approach: An integrative review. Urban Climate, 1(36), 1-17. https://doi.org/10.1016/j.uclim.2021.100794
Ghajari, Y.E., Alesheikh. A.A., Modiri, M., Hosnavi, R., Abbasi, M., Sharifi, A. (2018). Urban vulnerability under various blast loading scenarios: Analysis using GIS-based multi-criteria decision analysis techniques. Cities, 72, 102-114. https://doi.org/10.1016/j.cities.2017.08.006
Hannibal, B., Meerow, S., Woodruff, S. C., Roy, M., Gilbertson, P. G., & Matos, M. (2022). Meerow S. Woodruff SC. Roy M. Gilbertson PG. Matos M. Who collaborates on urban resilience? An analysis of flood resilience planning networks in four coastal cities. Journal of Urban Affairs, 1, 1-18. https://doi.org/10.1080/07352166.2022.2137033
Irvine, K.N., Suwanarit, A., Likitswat, F., Srilertchaipanij, H., Sahavacharin, A., Wongwatcharapaiboon, J., Boonkam, P., Ingegno, M., & Janpathompong, S. (2023). Nature-based solutions to enhance urban flood resiliency: case study of a Thailand Smart District. Sustainable Water Resources Management, 9(1), 43-53. https://doi.org/10.1007/s40899-023-00821-6
Jamali, A., Robati, M., Nikoomaram, H., & Farsad, F. (2023). Aghamohammadi H. Urban Resilience and Climate Change: Developing a Multidimensional Index to Adapt against Climate Change in the Iranian Capital City of Tehran. Urban Science, 7(1), 1-18. https://doi.org/10.3390/urbansci7010007
Keck, M., & Sakdapolrak, P. (2013). What is social resilience? Lessons learned and ways forward. Erdkunde: Scientific Geography, 67(1), 5-19. https://doi.org/10.3112/erdkunde.2013.01.02
Maclean, K., Cuthill, M., & Ross, H. (2014). Six attributes of social resilience. Journal of Environmental Planning and Management, 57(1), 144-156. https://doi.org/10.1080/09640568.2013.763774
Musiaka, Ł., Sudra, P., & Spórna, T. (2021). Spatial Chaos as a Result of War Damage and Post-War Transformations. Example of the Small Town of Węgorzewo. Land, 10(5), 541-551. https://doi.org/10.3390/land10050541
Narimisa, M.R., Basri, N.E., Elahi, M., Hasannezhad, M., & Alipanahi, E. (2019). Passive defense: Measuring and evaluating urban vulnerability with resilience approach. RELIGACIÓN. Revista de Ciencias Sociales y Humanidades, 4(13), 153-162. https://revista.religacion.com/index.php/religacion/article/view/202
Parizi, S.M., Taleai, M., & Sharifi, A. (2022). A GIS-Based Multi-Criteria Analysis Framework to Evaluate Urban Physical Resilience against Earthquakes. Sustainability, 14(9), 5034-5043. https://doi.org/10.3390/su14095034
Pouryarmohammadi, M., Ahmadi, H., & Salaripour, A. (2022). Developing physical resilience strategies in passive defense according to identification of endangered areas of urban environments (case study: Ahvaz city). International Journal of Disaster Resilience in the Built Environment, 13(1), 14-30. https://doi.org/10.1108/IJDRBE-08-2020-0086
Rehak, D. (2020). Assessing and Strengthening Organisational Resilience in A Critical Infrastructure System: Case Study of the Slovak Republic. Safety Science, 123, 1-9. https://doi.org/10.1016/j.ssci.2019.104573
Rogatka, K., Starczewski, T., & Kowalski, M. (2021). Urban resilience in spatial planning of polish cities-True or false? Transformational perspective. Land Use Policy, 101, 1-20. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2020.105172
Sharifi, A., & Yamagata, Y. (2016). Urban resilience assessment: Multiple dimensions, criteria, and indicators. Urban resilience, 1, 259-276. https://doi.org/10.1007/978-3-319-39812-9_13
Sitas, N., Selomane, O., Hamann, M., & Gajjar SP. (2021). Towards equitable urban resilience in the Global South within a context of planning and management. Urban ecology in the global south, 1(1), 325-345. https://doi.org/10.1007/978-3-030-67650-6_13
Tang, A., & Wen, A. (2009). An intelligent simulation system for earthquake disaster assessment. Computers & Geosciences, 35(5), 871-879. https://doi.org/10.1016/j.cageo.2008.03.003
Tarhan, C., Aydin, C., & Tecim, V. (2016). How can be disaster resilience built with using sustainable development?. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 216, 452-459. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.12.059
Wubneh, M. (2023). Planning, Urban Resilience, and Sustainability. Planning for Cities in Crisis, 1, 3-29. https://doi.org/10.1007/978-3-031-18416-1_1
Zhang, X., & Li, H. (2018). Urban resilience and urban sustainability: what we know and what do not know?. Cities, 72(83), 141-148. https://doi.org/10.1016/j.cities.2017.08.009
Abdolmaleki, A., & Safari, M. (2021). The Safe Zoning of War-Supporting Cities’ Infrastructure from the Perspective of Passive Defense (A Case Study of Boroujerd City). Passive Defense Quarterly, 12(3), 87-100. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20086849.1400.12.3.8.8[In Persian].
Ahmadi, A., Fathi, S., & akbari, E. (2018). Assessment of Urban Resilience against Natural Hazards with an Emphasis on Earthquake and Using Fuzzy Logic and GIS (A Case Study of Urmia City). Journal of Geography and Environmental Hazards, 7(3), 57-73. https://doi.org/10.22067/geo.v0i0.69540[In Persian].
Amini Varaki, S., Modiri, M., Shamsayi Zafarghandi, F., & Ghanbari nasab, A. (2015). Perspectives of the city's vulnerability to environmental hazards and its effective components by using the Q-Method. Emergency Management, 3(93), 5-18. https://www.joem.ir/article_11584.html[In Persian].
Asadi, S., Meshkini, A., Alavi, S.A., & Ghaedrahmati, S. (2020). Explaining housing scenarios for vulnerable urban groups Case Study: metropolis Tehran. Human Geography Research, 52(3), 871-888. https://doi.org/10.22059/jhgr.2019.250120.1007623[In Persian].
Ebrahimian Ghajari, Y. (2021). Evaluation of Physical Resilience of Urban Areas from the Perspective of Passive Defense Using Geospatial Analysis and PROMETHEE II Technique (Case Study: Babol City). Journal of Geomatics Science and Technology, 11(2), 45-60. http://dorl.net/dor/20.1001.1.2322102.1400.11.2.4.4[In Persian].
Eskandari, H. (2010). Knowledge of passive defense. First edition, Tehran: Bostan Hamid Press. [In Persian].
Hataminejad, H., & Azimzadeh Irany, A. (2016). Organizing Urban Neighborhoods based on the Passive Defense Requirements (Case study: 6th District Neighborhoods of Tehran’s Region 2). Scientific- Research Quarterly of Geographical Data (SEPEHR), 24(96), 91-112. https://doi.org/10.22131/sepehr.2016.18946. [In Persian].
Laaly, M., Kharazmi, O.A., & Ajzashkouhi, M. (2019). Assessing the Readiness of Mashhad City in Facing Natural Hazards with Urban Resilience Approach. Journal of Geography and Environmental Hazards, 8(1), 103-118. https://doi.org/10.22067/geo.v0i0.75289[In Persian].
Mahmoudzadeh, H., PouyanJam, A., & AsgharZadeh, S. (2020). Spatial Analysis of the Protected Zone and Vulnerability of Urban Facilities in Mashhad to Useful Airstrikes, from a Passive Security Viewpoint. Journal of Geography and Environmental Hazards, 8(4), 191-203https://doi.org/10.22067/geo.v0i0.82738. [In Persian].
Mohamadi Dehcheshmeh, M., Heydarinia, S., & Shojaiian, A. (2017). Measurement of critical land use in terms of passive defense in the metropolis of Ahvaz. Human Geography Research, 49(4), 733-753. https://doi.org/10.22059/jhgr.2016.56073[In Persian].
Mohammadi Serin Dizj, M. (2016). Assessing resilience at the level of urban areas with the approach of reducing vulnerability to natural hazards (earthquakes); Case study: Zanjan city. Doctoral thesis of geography and urban planning, Tehran: University of Payam Noor. [In Persian].
Mokhtari Malek Abadi, R., Saghaei, M., & Gankhaki, A. (2020). Assessment and Vulnerability Analysis of urban Sensitive points based on the Principles of Passive Defense (Case study: Dayyer's Seaport). Geography (Regional Planning), 10(2), 841-856. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22286462.1399.10.38.16.1[In Persian].
Mousavi, S., Peyvastehgar, Y., & Kalantari Khalilabad, H. (2020). Identifying threats and vulnerabilities of urban infrastructure with a passive defense approach. Geography (Regional Planning), 10(3), 917-934. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22286462.1399.10.39.24.1[In Persian].
Naqavi, S.A. (2018). Investigating solutions to improve resilience using passive defense principles in urban design. Master's thesis of urban design, Tehran: University of Payam Noor. [In Persian].
Pudineh, M., Miri, G.R., & Anvari, M.R. (2022). Analysis of the position of crisis management organizations in increasing urban resilience (Case study: Zabol city). Emergency Management, 11(1), 129-140. https://dorl.net/dor/20.1001.1.23453915.1401.11.1.7.4[In Persian].
Salehi, E., Aghababaei, M.T., Sarmadi, H., & Farzad Behtash, M.R. (2011). Considering the Environment Resiliency by Use of Cause Model. Environmental Studies, 37(59), 99-112. https://dorl.net/dor/20.1001.1.10258620.1390.37.59.10.2 [In Persian].
Shiripour, M., Sasanpour, F., Fassihi, H., & Shamai, A. (2022). Assessing the Role of Spatial Structure of Metropolises in Environmental Resilience of Tabriz Metropolis by Fuzzy MABAC Method. Geographical Research. 37(2), 253-266. https://georesearch.ir/article-1-1291-fa.html[In Persian].