تحول در نظام فعالیت و دگردیسی سازمان فضایی نواحی روستایی حاشیه زاینده‌رود (مطالعه موردی: ناحیه بن‌رود و جلگه (شهرستان اصفهان))

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی، تهران، ایران

2 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی- گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

سازمان فضایی سکونتگاه‏ها پیوسته از درون و از بیرون تحت تأثیر نیروهای متعدد (محیطی، اقتصادی-اجتماعی، تاریخی، و سیاسی) در حال دگرگونی و تغییر است. حاصل این تغییرات تحول در ساختارها و کارکردهای ناحیه و به تبع آن سازمان و ساختار نظام سکونتگاهی شهری و روستایی است. یکی از عناصر اصلی سازمان فضایی مناطق، شهرها و روستاها و جریان‏های فضایی مابین آن‏هاست؛ چنانچه یکی از عناصر این سیستم دچار تحول شود، سایر عناصر نیز متأثر می‏شود. در این مقاله دگردیسی سازمان فضایی روستاهای بخش بن‏رود و جلگه در شهرستان اصفهان در اثر تحولات نظام فعالیت بررسی شده است. پژوهش از نوع پژوهش‏های کاربردی و توسعه‏ای است و با روش کیفی و مصاحبة عمیق تحولات شناسایی شده‏اند. به‏منظور دست‏یابی به هدف تحقیق و در راستای پاسخ‏گویی به سؤالات پژوهش،‏ با رویکرد فضایی و نگرش سیستمی به تبیین تحولات ساختاری‏– کارکردی و تغییرات سازمان فضایی سکونتگاه‏های روستایی واقع در ناحیة مورد مطالعه (بخش بن‏رود و جلگة شهرستان اصفهان) در اثر تحول نظام فعالیت پرداخته شده است. نتایج بیانگر آن است که در اثر عواملی مانند محدودیت منابع آب و خاک، تضعیف نقش تولید کشاورزی، تضعیف نظام اقتصاد روستایی، کاهش نقش نیروی انسانی فعال در تولید، تضعیف ساختارهای بومی نظام بهره‏برداری از منابع آب در ساختار اشتغال به نفع بخش خدمات تغییری به‏وجود آمده که این امر به رشد مهاجرفرستی انجامیده است. در نتیجه ساختار فعالیت تولیدی در منطقه به فروپاشی رسیده است و در اثر این امر سازمان فضایی منطقه از یک سازمان منظم و پایدار به سمت سازمانی قطبی‏شده با محوریت شهرگرایی به نقاط کانونی سوق داده شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evolution of the activity system in the process of spatial organization of the rural areas of Zayandeh Rood Case Study: Benroud and Jaljeh (Isfahan County)

نویسندگان [English]

  • mohammad ghasemi 1
  • farhad aziz pour 2
1 jahaddaneshgahi
2 university kharazmi
چکیده [English]

The spatial organization of settlements is continuously changing from inside and outside the various forces (environmental, socio-economic, historical, and political)
In this article, the metamorphism of the spatial organization of the villages of Banrood and Jolgeh section in Isfahan city has been investigated due to changes in the activity system . The research is a type of applied research and developmental research and has been identified by qualitative method and deep interviews. In order to achieve the research goal in order to answer the research questions, the spatial approach is to explain the structural-functional changes and the changes of the spatial organization of rural settlements located in The studied area is affected by the development of the activity system. The results indicate that due to factors such as the limitation of water resources, the weakening of the role of agricultural production, the weakening of the rural economy, the reduction of the role of active human resources in production, the weakening of the native structures of the water resources utilization system, the change in the structure of employment for the benefit of the service sector This has led to the growth of the earthquake, as a result of which the production activity in the region has collapsed. As a result, the regional spatial organization has become a regular and sustainable organization towards a polarized organization focused on urbanism with focal points.

The spatial organization of settlements is continuously changing from inside and outside the various forces (environmental, socio-economic, historical, and political)
In this article, the metamorphism of the spatial organization of the villages of Banrood and Jolgeh section in Isfahan city has been investigated due to changes in the activity system . The research is a type of applied research and developmental research and has been identified by qualitative method and deep interviews. In order to achieve the research goal in order to answer the research questions, the spatial approach is to explain the structural-functional changes and the changes of the spatial organization of rural settlements located in The studied area is affected by the development of the activity system. The results indicate that due to factors such as the limitation of water resources, the weakening of the role of agricultural production, the weakening of the rural economy, the reduction of the role of active human resources in production, the weakening of the native structures of the water resources utilization system, the change in the structure of employment for the benefit of the service sector This has led to the growth of the earthquake, as a result of which the production activity in the region has collapsed. As a result, the regional spatial organization has become a regular and sustainable organization towards a polarized organization focused on urbanism with focal points.
The spatial organization of settlements is continuously changing from inside and outside the various forces (environmental, socio-economic, historical, and political)
In this article, the metamorphism of the spatial organization of the villages of Banrood and Jolgeh section in Isfahan city has been investigated due to changes in the activity system . The research is a type of applied research and developmental research and has been identified by qualitative method and deep interviews. In order to achieve the research goal in order to answer the research questions, the spatial approach is to explain the structural-functional changes and the changes of the spatial organization of rural settlements located in The studied area is affected by the development of the activity system. The results indicate that due to factors such as the limitation of water resources, the weakening of the role of agricultural production, the weakening of the rural economy, the reduction of the role of active human resources in production, the weakening of the native structures of the water resources utilization system, the change in the structure of employment for the benefit of the service sector This has led to the growth of the earthquake, as a result of which the production activity in the region has collapsed. As a result, the regional spatial organization has become a regular and sustainable organization towards a polarized organization focused on urbanism with focal points.
The spatial organization of settlements is continuously changing from inside and outside the various forces (environmental, socio-economic, historical, and political)
In this article, the metamorphism of the spatial organization of the villages of Banrood and Jolgeh section in Isfahan city has been investigated due to changes in the activity system . The research is a type of applied research and developmental research and has been identified by qualitative method and deep interviews. In order to achieve the research goal in order to answer the research questions, the spatial approach is to explain the structural-functional changes and the changes of the spatial organization of rural settlements located in The studied area is affected by the development of the activity system. The results indicate that due to factors such as the limitation of water resources, the weakening of the role of agricultural production, the weakening of the rural economy, the reduction of the role of active human resources in production, the weakening of the native structures of the water resources utilization system, the change in the structure of employment for the benefit of the service sector This has led to the growth of the earthquake, as a result of which the production activity in the region has collapsed. As a result, the regional spatial organization has become a regular and sustainable organization towards a polarized organization focused on urbanism with focal points.
the change in the structure of employment for the benefit of the service sector This has led to the growth of the earthquake, as a result of which the production activity in the region has collapsed. As a result, the regional spatial organization has become a regular and sustainable organization towards a polarized organization focused on urbanism with focal points.

کلیدواژه‌ها [English]

  • spatial organization
  • activity system
  • BonRood and Jolgeh
  • rural areas
  • Isfahan
  1. ازکیا، مصطفی و ایمانی جاجرمی، حسین، 1390، روش‏های کاربردی تحقیق (جلد دوم، کاربرد نظریة بنیانی)، انتشارات کیهان.
  2. افراخته، حسن، 1391، اقتصاد فضا و توسعة روستایی (مطالعة موردی: ناحیة شفت)، فصل‏نامة اقتصاد فضا و توسعة روستایی، س ۱، ش 1.
  3. اس‍ت‍راس‌، آنسلم، ج‍ول‍ی‍ت‌ ک‍ورب‍ی‍ن، 1385‌، اص‍ول‌ روش‌ ت‍ح‍ق‍ی‍ق‌ ک‍ی‍ف‍ی‌: ن‍ظری‍ه‌ م‍ب‍ن‍ای‍ی‌ روی‍ه‌ه‍ا و ش‍ی‍وه‌ه‍ا، ت‍رج‍م‍ة ب‍ی‍وک‌ م‍ح‍م‍دی‌، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران.
  4. امین‏مقدم، محبوبه، 1390، روند تبدیل روستاها به شهر با تأکید بر تحول کالبدی‏- فضایی؛‏ نمونه روستا شهر دابودشت شهرستان آمل، ‏مجموعه مقالات اولین کنفرانس بین‏المللی سکونتگاه‏های روستایی،‏ مسکن و بافت،‏ بنیاد مسکن انقلاب اسلامی.
  5. سعیدی،‏ عباس، 1390، پویش ساختاری‏- کارکردی رویکردی نظاموار در مطالعات مکانی‏- فضایی،‏ فصل‏نامة علمی- پژوهشی انجمن جغرافیای ایران،‏ دورة جدید،‏ س ۹، ش 29.
  6. سعیدی، ‏عباس، 1391، ‏پویش ساختاری- کارکردی: رویکردی بدیل در برنامه‏ریزی فضایی، فصل‏نامة اقتصاد فضا و توسعة روستایی،‏ س ۱، ش 1.
  7. سعیدی،‏ عباس و‏ حسینی حاصل، صدیقه، 1388، نظم‏پذیری سکونتگاه‏های روستایی در روند تحولات اجتماعی‏- اقتصادی‏- کالبدی؛ مورد: شهرستان کهگیلویه، مجموعه مقالات سمینار سامان‏دهی روستاهای پراکنده، همدان.
  8.  صرافی، مظفر، 1393، رویکرد نومنطقه‌‌گرایی در راستای ارتقای نظام مدیریت توسعة فضایی پژوهش‌های جغرافیای انسانی، ص 857-874.
  9. شمس‌الدینی، علی، علی شکور، محمدرضا رضایی و لیلا پناهی، 1390، تحلیل جغرافیایی بر جریانات متقابل شهری – روستایی، مطالعه موردی: مرودشت و روستاهای پیرامون، فصلنامة جغرافیایی آمایش محیط، ش 112، ص 79- 99.
  10. قاسمی سیانی، محمد، 1396، تبیین تحولات ساختاری کارکردی سازمان فضایی سکونتگاه‌های روستایی، مطالعه موردی: بخش بن رود و جلگه شهرستان اصفهان، رساله دکتری، دانشگاه خوارزمی، به راهنمایی دکتر حسن افراخته.
  11. عزیزپور، فرهاد و شمسی، رقیه، 1391، نقش عوامل محیطی در سازمان فضایی سکونتگاه‏های روستایی، مطالعة موردی: دهستان لواسان کوچک، نشریة سپهر، دورة 23، ش 89.
  12. محمدی، محمد و همکاران، 1391، نیروهای انسانی مؤثر بر تغییرات کاربری اراضی در حاشیة مناطق روستایی (نمونة موردی: روستاهای الکله و سی بن شهرستان تنکابن)، فصل‏نامة جغرافیا، دورة جدید، س ۱۰، ش 35، ص 179-198.

13. Afrakhteh, Hasan, 2012, Space Economics and Rural Development. Case study: SHEFT Area. Journal space economic and rural development. Year 1. No. 1. (In Persian)

14. Aminmoghadam, Mahboobeh, 2011, The process of transformation of villages into the city emphasizing the physical-spatial transformation. Case Study: Dabodasht. Amol. Bonyad Maskan Iran. (In Persian)

15. Azizipour, Farhad anf Shamsi, Roghayeh, 2012, Role of environmental factors in the spatial organization of rural settlements. Case Study: Lavasane. Journals Sepehr. No. 89 (In Persian)

16. Azkia, Mostafa and Imani Jajarmi, Hossein, 2011, Applied Research Methodologies (2) (Applied Grounded Theory Approach. Keyhan. (In Persian)

17. Cresweell, J. W. and Miller, D. L., 2000, Determining validity in qualitative inquiry. Theory into practice, Vol. 39, PP. 124-130.

18. Cresweell. J.w. and Brown, M. L., 1992, How chairpersons enhance Faculty research. A grounded theory study. Review of Higher Education, Vol. 16, PP. 41-62.

19. Douglass, Mike, 1999, Rural- Urban Integration and Regional Economic Resilience: Strategies for the Rural- Urban Transition in Northeast Thailand, Department of Urban and Regional Planning- University of Hawaii

20. Mohamadi, Mohamad et al., 2012, Human forces affecting land use change in rural areas. Case Study:Alkale and Sibon. Tonekabon. Journals geography. Year 10, No. 35, PP. 179-198. (In Persian)

21. Saeidi, Abas and Hoseine Hasel, Sediqe, 2009, Controllability rural settlements in the process of socio-economic-physical changes, Case study: kohkoloyeh county. HAMEDAN Conference (In Persian)

22. Saeidi, Abas, 2011, Structural-Functional Dynamism A systematic approach to place and spatial studies. Research Anjoman geography IRAN. Year 9, No. 29. (In Persian)

23. Saeidi, Abas, 2012, Structural-Functional Dynamism: An Alternative Approach to Spatial, Journal space economic and rural development, Year 1. No. 1. (In Persian)

24. White, G., 1973, Natural Hazards Research. Directions in Geography. R. J. Chorley. wiejskich w Polsce, Studia Obszarów Wiejskich tom 3.

25. Yang, Mayfair Mei-hui, 2004, Goddess across the Taiwan Strait: Matrifocal Ritual Space, Nation-State, and Satellite Television Footprints, Public Culture, Vol. 16, No. 2, Spring 2004: 209-238. Copyright 2004 by Duke University Press.