جغرافیا و معیشت : بررسی روند تغییرات معیشتی کوچندگان بختیاری (نمونه های موردی: طوایف ملک محمودی و تات خیری)

نویسندگان

1 استاد گروه انسان‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران

2 کارشناس ارشد، دانشگاه تربیت‌‌مدرس

چکیده

این مطالعه با توجه به عامل جغرافیا، به بررسی روند تغییرات معیشتی کوچندگان و متغیرهای مؤثر در تحول آن در ایل بختیاری از شیوه دامداری سنتی در گذشته، تا استحاله این شیوه در یکجانشینی در دوره معاصر و چگونگی بر‌هم‌کنش‌های زیست‌محیطی آنان می‌پردازد. چنین بحث شده که تحول کوچندگی و روی‌آوری به یکجانشینی در زاگرس، به عنوان راهبردی انطباقی به شرایط نوپدید زیست محیطی در ارتفاعات و به دلیل محدودیت و پراکنش منابع، ضعف اقتصادی- فرهنگی در برابر با یکجانشینان، تغییر در زیرساخت معیشت و مکانیسم‌های آن مطرح است. با گسترش بخش صنعت و کشاورزی و تولیدات و محدودیت‌های ناشی از آن، کوچندگان با عواملی چون: محدودیت جغرافیایی در بُعد حرکتی، تلاش برای دسترسی به منابع و بر‌هم‌کنش‌های پیاپی اقتصادی - اجتماعی و فرهنگی مواجه هستند. تأثیر عوامل فوق در روند روی‌آوری کوچندگان به یکجانشینی مطرح است. مواد اصلی و مورد آزمون در بیان چنین انگاره‌ای از پژوهش‌های مردم شناختی دو تیره ملک‌محمودی و تات‌خیری در دو منطقه الیگودرز و شمال دزفول و همچنین از شواهد جغرافیایی و مردم‌ شناسی تاریخی در مطالعات پیشین منطقه تشکیل یافته‌اند. در این مقاله سعی شده تا روند تغییرات شیوه معیشت و زندگی کوچندگان مورد بررسی قرار گیرد. داده های تحقیق از طریق پژوهش های میدانی در تیره های ایل بختیاری(1384) بدست آمده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

From Nomadism to Sedentary Subsistence: The Impact of Geographic and Environment Shifts on the Malek-Mahmudi and Tat-Kheyri (Bakhtiaris)

نویسندگان [English]

  • J Rafifar 1
  • H. R Ghorbani 2
1
2
چکیده [English]

Focusing on geographic and environmental factors, this article discusses recent recurring shifts in the mode of subsistence – from transhumant to sedentary pastoralism – observed among the Bakhtiaris of central Zagros. The article suggests that the evolutionary changes have been part of an adaptation strategy followed by Bakhtiari communities in the face of new environmental conditions in the highlands, the scarcity and dispersion of resources, the cultural and economic vulnerability of the transhumant populations vis-à-vis sedentary farmers and pastoralists, and general shifts in the subsistence structures and mechanisms. With the expansion of agricultural and industrial productive activities across the Bakhtiari heartland, transhumant populations are facing limitations in terms territory, movement, and access to resources as well as constant changes in the social, economic, and cultural milieus. These factors tend to encourage the settlement of transhumant populations in the southern Zagors area. In presenting its arguments, the article benefits from anthropological field research conducted in 2005 on two Bakhtiari clans of Malek-Mahmudi and Tat-Kheyri in Aligudarz and North Dezful respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Leveling mechanism
  • Mode of subsistence
  • Nomadism
  • Zagros Mountains