تحلیل گرادیان الگوی سیمای سرزمین شهری(مطالعه‎ی موردی: شهر اصفهان)

نویسندگان

1 استادیار گروه محیط زیست، دانشکده‎ی منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان

2 کارشناس ارشد محیط زیست، دانشکده‎ی منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان

3 دانشیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده‎ی منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان

4 کارشناس ارشد سنجش از دور و سامانه‎ی اطلاعات جغرافیایی، دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

کمّی‎کردن الگوی سیمای سرزمین شهری برای ارزیابی و پایش کارکردهای اقتصادی ـ اجتماعی و زیست‎محیطی شهری ضرورت دارد. در این مطالعه از ترکیب روش تحلیل گرادیان و متریک‎های سیمای سرزمین، برای کمّی‎کردن الگوی سیمای سرزمین شهر اصفهان استفاده شده است. بدین منظور نقشه‎ی کاربری اراضی سال 1386 در شش طبقه‎ی انسان‌ساخت، کشاورزی، فضای سبز، بایر، جادّه و رودخانه تهیّه شد. برای انجام تحلیل گرادیان دو ترانسکت در جهت شمال ـ جنوب و شرق ـ غرب با عبور از مرکز شهر، هدایت شد. برای محاسبه‎ی متریک‌ها در طول ترانسکت‌ها از روش پنجره‎ی متحرّک استفاده شد و متریک‌ها در دو سطح کلاس و سیمای سرزمین کمّی شدند. در کل، در سطح کلّ سیمای سرزمین شهر اصفهان، بیشترین درصد کلاس و تراکم لکّه و نمایه‎ی بزرگترین اندازه‎ی لکّه مربوط به اراضی کشاورزی است و میانگین اندازه‎ی لکّه‎ی اراضی بایر و مرتع بیشترین مقدار است. در طول ترانسکت‌ها علاوه‎بر تغییر انواع کاربری‌ها، تغییر در مقادیر متریک‌های مختلف نیز مشاهده شد. متریک تراکم لکّه و تراکم حاشیه به‎سمت مرکز شهر افزایش یافت. به‌طور کلّی نتایج حاصل نشان داد، میانگین اندازه‎ی لکّه در حواشی ترانسکت بیشتر است و به‎عکس تراکم لکّه و تراکم حاشیه در مرکز شهر مقادیر بیشتری دارد. از این نتایج می‎توان چنین برداشت کرد که مقادیر تراکم لکّه و تراکم حاشیه با توسعه‎ی شهری افزایش یافته است. این مطالعه نشان داد در طول ترانسکت‌ها علاوه‎بر تغییرات کاربری‌ها، شکل و تراکم لکّه‌ها نیز تغییر کرده است و روند این تغییرات در دو ترانسکت از هم متفاوت است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Gradient Analysis of Urban Landscape Pattern(Case Study from Isfahan City)

نویسندگان [English]

  • A. Soffianian 1
  • Z. Mokhtari 2
  • S. J. Khajeddin 3
  • H. R. Ziaei 4
1
2
3
4
چکیده [English]

Extended Abstract

Introduction
Urban landscape is a heterogeneous mosaic of physical and biological patches. Quantifying landscape pattern and it's change is essential for monitoring and assessment of ecological consequences of urbanization. The recent related research has been greatly promoted by the easier availability of higher resolution remote sensing data and the development of GIS and geospatial techniques, as well as other disciplines such as landscape ecology. The convergence of GIS, remote sensing and other related disciplines has helped in quantifying, monitoring, modeling and subsequently predicting the urban land use development. many landscape metrics have been developed and widely applied for characterizing various landscape patterns in the past few decades. Gradient analysis has been used to detect the urbanization gradient of landscape pattern. In this research combining gradient analysis with landscape metrics, were used for analyzing of landscape pattern.

Methodology
To achieve this aim, land use map of Isfahan city was generated in 6 classes: urban, green spaces, agricultural lands, bare lands, road and water. For gradient analysis two transect from north to south and east to west were conducted across the city. Then appropriate metrics was selected to doing analysis. These metrics consists Percent coverage, patch density, edge density, largest patch index, mean patch size, mean shape index and area weighted mean patch shape index. Landscape metrics were computed along the transects with a moving window technique. These windows are in 3×3 kilometers with a one kilometer overlapping.
The application of moving window method could examine the land use change process and link pattern and process easily in the local area.

Results and Discussion
Most of the land of Isfahan was urban land uses occupying 45 per cent of the area, while agricultural land uses was the second most of lands. The mean patch size (MPS) in bare lands was the most.
The maximum value of PLAND, patch density and largest patch index metrics assigned to the agricultural class. And the mean patch size of bare class is the maximum value.
In general the results showed that mean patch size is higher in margins than in median blocks and inverse patch density and edge density in median are more than in margins. These results showed not only the land use has been changed but also the shape and density of patches has been changed. The trend of these changes are differ from each other in two transects. Some of similar researchs have the same results. The density of patch and edge has an increasing with the urban developing in both transects. The trend of changes in transects are different from each others. This trend is more symmetric in east-west gradient than the north-south one. Also this research demonstrate that transect is an appropriate tool for studying of gradients in urban regions.

Conclusion
Spatial pattern of urbanization could be quantified using landscape metrics with a gradient analysisapproach. In transects not only the land uses percentage has changed but also the shape and density of the different land use changed.
The changes in landscape pattern along the transect have important ecological implications, and quantifying the urbanization gradient, as illustrated in this paper, is an important first step to linking pattern with processes in urban ecological studies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gradient Analysis
  • Isfahan.
  • Landscape metrics
  • Moving Window and Isfahan City