فناوری های جدید نورپردازی و ارتقای حس تعلق شهروندان (مطالعۀ موردی: بدنه های شهری تهران)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه معماری، دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشکدة هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

حس تعلق، از جمله مفاهیم مهم و مؤثر در ارتباط انسان و محیط است. این مفهوم، ناشی از احساس­های فرد نسبت به مکانی است که با آن ارتباط برقرار می­کند. از نگاه جغرافیای انسانی، حس تعلق، نقشی اساسی در ارزیابی کیفیت محیط و منظر شهری در شهرهای معاصر دارد. عوامل مختلفی از جمله رویکردهای شناختی، احساسی، کالبدی و اجتماعی، حس تعلق و دلبستگی به مکان را به­وجود می­آورند که در این پژوهش، به مفهوم کالبدی- اجتماعی حس تعلق در منظر شهری توجه شده است. امروزه با گسترش زندگی شبانه، مفاهیم مربوط به کیفیت مکان مناظر شهری در شب نیز همانند روز، اهمیت یافته­اند. هدف این پژوهش، ارزیابی رابطة نحوة نورپردازی با یکی از عوامل کلیدی سنجش کیفیت مکان، یعنی مفهوم حس تعلق است و نقش فناوری­های جدید نورپردازی در ارتقای مفهوم کالبدی- اجتماعی حس تعلق و تأثیر آن در تبدیل محیط به شهری انسانی­تر را بررسی می‌کند. به­این­منظور، عوامل فنی و تکنیک­های نورپردازی در 14 نمونه از بدنه­های شهری- که به­صورت خوشه­ای در دو منطقه از شهر تهران انتخاب شدند- ارزیابی شدند. پژوهش از نوع پیمایشی است که در آن، برای جمع­آوری داده­ها از پرسشنامه بهره گرفته شده است و سپس داده­ها با استفاده از نرم­افزار SPSS و آزمون همبستگی تحلیل شده­اند. یافته‌ها نشان­دهندة آن است که به­کارگیری فناوری‌های جدید نورپردازی در رونق معماری شبانه و درنتیجه، ارتقای حس تعلق شهروندان تهرانی سهم بسزایی دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

New Lighting Technologies and Enhancement in Sense of Belonging (Case Study: Tehran Buildings)

نویسندگان [English]

  • Mohammadjavad Mahdavinejad 1
  • Maedeh Pourfathollah 2
1 Associate professor of urban planning, Department of Architecture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
2 MA student in Architecture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Introduction
Lighting has a lot to do with identity and public image of our cities. People interface with their surroundings in nights while they enjoy direct or indirect lighting technologies and supplements. Literature review of this study indicates that new lighting technologies can change our night life and may cause deep consciences in public perception about their environment. Human geography perspective about the issue emphasizes on the role of these lighting of Tehran buildings facades and public spaces on sense of belonging and quality of urban life. The most important aim of this research is to explain the role new lighting technologies can play in changing sense of belonging and quality of urban life in our contemporary cities from human geography points of view. Literature review of the paper also revealed that there are lots of issues that had yet to be addressed in case of making more humanistic city which describes playful city, vivid city, convivial city, prosperous city, and etc. It is very important to explain that all of these criteria can be theorized as sense of belonging which is tangible in citizens’ everyday life.
 
Methodology
To answer research questions in qualitative research strategy, descriptive analytical research method has been adopted as inference mechanism which surveyed by expert designed questionnaires.  Logical argumentation strategy is adopted to discuss the results of the case studies selected by cluster sampling from Tehran public spaces, namely region one and eleven in Tehran municipality divisions. SPSS application and analytical statistics were employed to address the results and find suitable solutions. To evaluate the research hypothesis, fourteen questionnaires were completed by experts. Then, the validity and reliability of the questionnaire were evaluated. The cases containing urban bodies are about 10 meters in length that have different usage. Since the different usage of urban bodies have been caused to activity in the day and night, it is possible to measure the physical-social factors for sense of place concept in theme. There is a significant relationship between sense of belonging and lighting techniques in order to show the beauty of the physical body, the lighting surface to be harmonic, the body to be indicated, and control of the light pollution. Indeed, the lighting surface of an urban body with different usages can be effective to increase physical-social factors of sense of belonging; while this shows pros, not to be distributed and follows order and harmony. Again, the urban body should be indicated more than surrounding walls and its lighting should be differed from background. Sense of belonging and a lighting to be field-oriented, have an inverse relationship; Sense of belonging can increase, if the buildings have more presented lighting. It seems reasonable that an active body can be more shown than inactive walls. This factor can represent supplying individual needs, such as security and it can also provide necessary vitality for social activities. Another technical factor that is effective to increase sense of belonging is control of the light pollution. Places have more sense of belonging that can provide user needs to be responsive. A scene should provide quality of visual individuals in urban landscapes. Among technical factors, showing characteristics of materials is just related to the sense of belonging. The light and materials interact with each other and influence each other. Light becomes a part of materials and the mass and façade of building configure a unit to complete each other. This factor is associated with physical concepts of the sense of belonging. Consequently, the use of proper techniques and factors in lighting of urban bodies can affect one of the most important concepts in quality of urban spaces, i.e., the sense of belonging.
 
Results and discussion
Studies indicate that the bodies with perfect lighting have equal quality space in night and day. By comparing the type of lighting in these bodies and matching them with technical factors, it can be concluded that the combination method of lighting makes the purpose of the quality of the space in the city of Tehran. The results of the paper show a significant relationship between sense of belonging and new lighting technologies in order to show the beauty of the physical body, the lighting surface to be harmonic, the body to be shown, and control of the light pollution. Indeed, the lighting surface of an urban body with different usages can be effective to increase physical-social factors of the sense of belonging; while it shows pros, not to be distributed; and follows order and harmony. The urban body should be indicated more than surrounding walls and its lighting should be different from background. The sense of belonging and a lighting to be field-oriented have an inverse relationship. Therefore, the sense of belonging increases, as buildings have more indicated lighting. The results of the paper by correlation is significant at 0.05 level and show that there are meaningful relationship between technical lighting issues and its environmental consequences in our everyday life which can be interpreted as sense of attachment.
 
Conclusion
It seems reasonable that an active body can be seen more than inactive walls. This factor can represent supplying individual needs, such as security. Moreover, this factor can also provide necessary vitality for social activities. Another technical effective on the increase in sense of belonging is control of light pollution. As stated, those places have more sense of belonging that can provide user needs. A scene should provide quality of visual individuals in urban landscapes. Among technical factors, the displayed characteristics of materials are related to the sense of belonging. The light and materials interact with each other and influence each other. Light is considered as a part of materials and whit mass and façade of building can also configure a unit and complete with each other. This factor is associated with physical concepts of sense of belonging. Consequently, use of proper techniques and factors in urban bodies lighting can affect the sense of belonging as one of the most important concepts of quality of urban spaces.

کلیدواژه‌ها [English]

  • contemporary cities
  • human geography
  • new lighting technologies
  • sense of belonging
  • Tehran buildings facades
آلتمن، ی. و اس. ام. لاو، 1992 ، دلبستگی به مکان: تحلیل مفهومی، انتشارات پ لن یوم، نیویورک.
.2 استدمن، آر. اس.، 2003 ، این واقعا یک ساختار اجتماعی است، منابع طبیعی و اجتماعی، شمارة 16 ، صص 671 - 685 .
.3 انصاری، مجتبی، بمانیان، محمدرضا، مهدوی نژاد، محمدجواد و سیدمحمدمهدی حسینیکیا، 1391 ، مکانیابی محوطههای
گردشگری طبیعی براساس اصول معماری منظر، کاربرد ترکیبی گروه مباحثة متمرکز FGD و فرایند تحلیل سلسله
مراتبی AHP ، مدیریت شهری، شمارة 29 ، صص 7 - 22 .
.4 بریکر، ک. اس. و دی. ال. کرستتر، 2000 ، سطح تخصص و دلبستگی به مکان، لیژر ساینس، شمارة 22 ، صص 233 - 247 .
.5 لینچ، ک.، 1984 ، شکل خوب شهر، انتشارات دانشگاه ام.آی.تی.
.6 مطلبی، قاسم و علی فروزنده، 1390 ، مفهوم حس تعلق به مکان و عوامل تشکیلدهندة آن، هویت شهر، سال پنجم، شمارة 8 ،
صص 27 - 37 .
.7 مهدوی نژاد، محمدجواد، 1383 ، حکمت معماری اسلامی، جستجو در ژرف ساخت های معنوی معماری اسلامی، هنرهای زیبا،
شمارة 19 ، صص 57 - 66 .
.8 مهدوی نژاد، محمدجواد، 1384 ، آموزش نقد معماری؛ تقویت خلاقیت دانشجویان برای تحلیل همه جانبة آثار معماری،
هنرهای زیبا، شمارة 23 ، صص 69 - 76 .
.9 مهدوی نژاد، محمدجواد، 1392 ، الگوی انرژیدوستی در ساختمان براساس رفتار حرارتی بام، نقش جهان، سال سوم، شمارة
2 ، صص 35 - 42 .
.10 مهدوی نژاد، محمدجواد، بمانیان، محمدرضا و معصومه امینی، 1392 ، ارائة الگوها و روشهای مطلوب تبدیل شهر تهران به
شهر آموزشدهنده با تأکید بر اصول و تجارب جهانی، مدیریت شهری، شمارة 31 ، صص 83 - 106
مهدوی نژاد، محمدجواد، بمانیان محمدرضا و معصومه امینی، 1392 ، فرایند طراحی زمینهگرا تجربة معماری - 1388 - 1389 ،
نقش جهان، سال یکم، شمارة 1 ، صص 21 - 34 .
.12 مهدوی نژاد، محمدجواد، بمانیان، محمدرضا و ندا خاکسار، 1389 ، هویت معماری، تبین معنای هویت در دوره های پیشامدرن،
مدرن و فرامدرن، هویت شهر، شمارة 7 ، صص 113 - 122 .
.13 مهدوی نژاد، محمدجواد و فاطمه جعفری، 1393 ، هویتگرایی در معماری معاصر کشورهای اسلامی؛ نمونة موردی:
عربستان سعودی، پژوهشهای معماری اسلامی، سال یکم، شمارة 3 ، صص 75 - 92 .
.14 مهدوی نژاد، محمدجواد و کاوان جوانرودی 1390 ، مقایسة تطبیقی اثر جریان هوا بر دوگونة بادگیر یزدی و کرمانی، هنرهای
زیبا: معماری و شهرسازی، شمارة 48 ، صص 69 - 79 .
.15 مهدوی نژاد، محمدجواد، حمزه نژاد، مهدی و مهتاب کامیاب، 1391 ، اصول طراحی و ساخت مصلی مبتنی بر فرهنگ اسلامی در
معماری معاصر ایران، مطالعات شهر ایرانی اسلامی، سال سوم، شمارة - 9 ، صص 37 - 47 .
.16 مهدوی نژاد، محمدجواد و محمد مشایخی، 1389 ، بایسته های طراحی مسجد بر مبنای کارکردهای فرهنگی اجتماعی، -
آرمانشهر، شمارة 5 ، صص 65 - 78 .
.17 مهدوی نژاد، محمدجواد و نوشین ناگهانی، 1390 ، تجلی مفهوم حرکت در معماری معاصر ایران، مطالعات شهر ایرانی -
اسلامی، سال یکم، شمارة 3 ، صص 21 - 34 .
18. Altman, I. and Low, S. M., 1992, Place Attachment: A Conceptual Inquiry, Plenum Press, New York.
19. Ansari, M., Bemanian, M., Mahdavinejad, M. and Hosseinikia, S. M., 2012, Locating Natural Tourism Areas Based on Principles of Landscape Architecture, Using a Combination of Focus Group Discussion and Analytical Hierarchy Process, Journal of Urban Management, No. 29, PP. 7-22. (In Persian)
20. Bricker, K. S. and Kerstetter, D. L., 2000, Level Of Specialization And Place Attachment: An Exploratory Study Of Whitewater Recreationists, Leisure Sciences, No. 22, PP. 233-257.
21. Foroozandeh, A. and Motalebi, G., 2011, Sense Of Belonging And Its Criteria, Hoviate Shahr, Vol. 5, No. 8, PP. 1-132. (In Persian)
22. Lynch, K., 1984, Good City Form, the MIT Press.
23. Mahdavinejad, M. and Javanrudi, K., 2012, Comparative Evaluation of Airflow in Two Kinds of Yazdi and Kermani Wind-Towers, HONAR-HA-YE-ZIBA, No. 48, PP. 69-80. (In Persian)
24. Mahdavinejad, M. and Mashayekhi, M., 2011, The Principles of Architectural Design of Mosques with Particular Reference to Socio-Cultural Activities, International Journal of Armanshahr, Vol. 3, No. 5, PP. 65-78. (In Persian)
25. Mahdavinejad, M. and Nagahani, N., 2011, Expression of Motion Concept in Contemporary Architecture of Iran, Journal of Studies in Iranian-Islamic City, Vol. 1, No. 3, PP. 21-34. (In Persian)
26. Mahdavinejad, M., 2004, Wisdom of Islamic Architecture: Recognition of Iranian Islamic Architecture Principles, Honarhaye Ziba, No. 19, PP. 57-66. (In Persian)
27. Mahdavinejad, M., 2005, Education of Architectural Criticism, Honarhaye Ziba, No. 23, PP. 69-76. (In Persian)
28. Mahdavinejad, M., Bemanian, M. and Amini, M., 2013, Presentation of the Models and Methods of Transformation of Tehran to Educating City; With the Emphasis on International Basement and Pragmatism Program, Urban Management, No. 31, PP. 83-106. (In Persian)
29. of the Meaning of Identity in Pre-Modern, Modern and Post- Modern Eras, Hoviate Shahr, Vol. 4, No. 7, PP. 113-122. (In Persian)
30. Mahdavinejad, M., Bemanian, M. and Khaksar, N., 2011, Architecture and Identity- Explanation of The Meaning of Identity In Pre-Modern, Modern And Post Modern Eras, Hoviate Shahr, Vol. 7, No. l, PP. 113-122. (In Persian)
31. Mahdavinejad, M., Bemanian, M. & Molaee, M., 2012, Architecture in Context: Inspiration of Conceptualism in Design, Naqshe Jahan, Vol. 1, No. 1, PP. 21-34. (In Persian)
32. Mahdavinejad, M., Hamzenejad, M. and Kamyab, M., 2012, Principles and Fundamentals of Design and Building of Mosalas in Contemporary Iranian Architecture, Journal of Studies on Iranian-Islamic City, Vol. 3, No. 9, PP. 37-47. (In Persian)
33. Mahdavinejad, M. and Jafari, F., 2015, Interaction and Contrast of Regionalism and Globalization in the Contemporary Architecture in Islamic Countries, Journal of Research in Islamic Architecture, Vol. 1, No. 1, PP. 57-73. (In Persian)
34. Stedman, R. C., 2003, Is It Really A Social Construction? The Contribution of Physical Environment to Sense of Place, Society and Natural Resources, No 160, PP. 671-685.Mahdavinejad, M., Bemanian, M. and Khaksar, N., 2011, Architecture and Identity- Explanation