ارزیابی توسعه یافتگی بخش مسکن در سطوح ناحیه ای با بهره گیری از مدل تحلیل عاملی (مطالعۀ موردی: ناحیۀ میانی استان همدان)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر

2 مدرس گروه شهرسازی، دانشکدة هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان

3 کارشناس ارشد برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان

چکیده

برنامه‌ریزی­های نامطلوب و توزیع ناعادلانة منابع مالی و انسانی، مسائل عمده‌ای را در روند توسعه‌یافتگی شهرها، به‌ویژه در شهرهای کوچک ایجاد کرده است. موضوع مسکن با ابعادی گوناگون و پیچیده، تأثیر بسزایی در توسعه‌یافتگی شهرها دارد. گام نخست در ارزیابی توسعه‌یافتگی شهرها در بخش مسکن، شناخت وضعیت آن­هاست. این امر زمینة مناسبی را برای ارائة راهبرد، به‌کارگیری برنامه‌های مناسب توسعة مسکن، ایجاد توسعة یکپارچة ناحیه‌ای و تحلیل وابستگی سکونتگاه‌های انسانی در سطوح نواحی فراهم می‌آورد. در این پژوهش، 21 شاخص مربوط به مسکن در زمینة شاخص‌های کمی، کیفی، اقتصادی، جمعیتی و کالبدی، بررسی و اطلاعات آن‌ها برای نه شهر ناحیة میانی استان همدان جمع‌آوری شد. این پژوهش، توصیفی- تحلیلی است و در آن، از تکنیک‌های آماری نرم‌افزار SPSS و مدل تحلیل عاملی استفاده شد. نتایج نشان می‌دهد توسعه‌یافتگی بخش مسکن در شهرهای ناحیة میانی استان همدان، الگوی متعادل و مناسبی ندارد که این امر مستلزم برنامه‌ریزی‌های آگاهانه و منسجم در زمینة مسکن است؛ به‌طوری‌که شهر همدان در بیش از نیمی از شاخص‌ها، وضعیت بالاتر از متوسط دارد. درنتیجه، مشخص شد که همدان برخوردارترین و قهاوند محروم‌ترین شهر ناحیه از نظر شاخص‌های مسکن است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Assessment of Housing Sector Development at the Regional Level Using Factor Analysis (Case Study: Middle Region of Hamadan Province)

نویسندگان [English]

  • Majid Shams 1
  • Amir Rahmani 2
  • Abdullah Mosalsal 3
1 Associate professor of geography and urban planning, Islamic Azad University, Malayer Branch, Malayer, Iran
2 Lecturer in Department of Urbanism, College of Arts and Architecture, Islamic Azad University, Hamedan Branch, Hamedan, Iran
3 Young Researchers and Elite Club, Islamic Azad University, Hamedan Branch, Hamedan, Iran
چکیده [English]

Extended Abstract
 
Introduction
 
Inappropriate planning and lack of financial and human resources and equitable distribution of them caused major issues in development of small towns and cities. Housing sector as multi-dimensional issue has a great impact on urban development. For assessment and evaluation of the development of cities, first there must be comprehensive survey of housing sector situation in cities. This provides the context for strategic planning and implementation plans suitable for housing development. This also provides an analysis of the dependence of human settlement in the region and then, an integrated regional development for the region. . .
 
Methodology
This research has a descriptive analytical method, to examine central region of Hamedan province in terms of development in the housing sector. In this research, 21 indicators related to housing including qualitative, economic, demographic, and physical indices have been examined based on the information of 9 cities of middle Hamedan Province. SPSS statistical technique and model of Factor analysis have been used in this research. A combination of descriptive and analytical methods in has been used by statistical techniques including factor analysis model in SPSS software
 
Results and discussion
Based on research findings, the province have developed and undeveloped and less developed cities. The use of new information and management systems such as GIS can be suggested for more desirable urban management and awareness of deficiencies and needs, particularly in the housing sector in all cities of the province. Necessity for government intervention in order to provide the housing required for low income groups and necessary facilities and exemptions, and tax support and effective banking. Development of per capita standard of housing can also b e suggested in the cities of developing and least developed countries through land use planning. Durable materials consistent with the climate can be used. It is better to reach household density in housing units to number one. It is required to prevent spiral growth of the city, especially in rural cities and at elite cities. A model of optimal and sustainable urban development with smart growth approach can be presented in the development of the city.
 
Conclusion
Results of this research show that housing development pattern in the middle region of Hamedan is not balanced. This requires a conscious planning integrated in the housing. More than half of the indicators in Hamadan are better than the average values of the state and the district town. In the research, the most deprived urban areas were identified in terms of housing.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Development
  • factor analysis
  • Hamadan
  • Housing
  • SPSS
  1. ادارۀ کل راه و شهرسازی استان همدان، 1390، طرح‌های جامع و تفصیلی مصوب شهرهای ناحیۀ میانی استان همدان.
  2. استانداری همدان، 1390، معاونت برنامه­ریزی استانداری، دفتر آمار و اطلاعات.
  3. اسدی، ایرج، 1382، توسعة شهری و توسعة روستایی، ماهنامة شهرداری‌ها، سال پنجم، شمارة 58، صص 21- 24.
  4. اسماعیل­نژاد، مرتضی، بریمانی، فرامرز و محمد سلیقه، 1387، پهنه­بندی اقلیمی استان سیستان و بلوچستان، دوفصلنامة جغرافیا و توسعه، سال ششم، شمارة 12، زاهدان، صص 101- 116.
  5. امین بیدختی، علی­اکبر، 1385، رتبه­بندی سطح توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان سمنان، نشریة رشد آموزش جغرافیا، شمارة 76، صص 17- 22.
  6. بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان اصفهان، 1382، طرح ساماندهی فضا و سکونتگاه‌های روستایی: بخش بن­رود از توابع استان اصفهان، معاونت عمران روستایی، دفتر امور فنی و تهیة طرح‌ها.
  7. جواوو و دیگران، 2001، بهره­گیری از روش چندمتغیره جهت کشف نابرابری‌های منطقه­ای، کمک به بهبود اتحادیۀ اروپا و تصمیم­گیری‌های دولتی، بخش 145، صص 135-121.
  8. ذاکر حقیقی، کیانوش، مسلسل، عبدالله و امیر رحمانی، 1391، ارزیابی سطوح توسعه‌یافتگی بخش مسکن در مناطق جنوبی استان همدان با استفاده از روش تحلیل خوشه‌ای، فصلنامۀ برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال دوم، شمارۀ 6، صص 69- 79.
  9. رضوانی، محمدرضا و بهمن صحنه، 1384، سنجش سطوح توسعه‌یافتگی نواحی روستایی با استفاده از منطق فازی (مطالعۀ موردی: دهستان آق­قلا و بندر ترکمن)، فصلنامۀ روستا و توسعه، سال هشتم، شمارۀ 3، صص 1- 32.
  10. سعیدی، عباس و صدیقه حسینی حاصل، 1378، جایگاه مطالعات مکان­یابی در انتظام شبکة سلسله­مراتبی سکونتگاه‌های روستایی کشور، مجموعه­مقالات همایش پژوهش‌ها و قابلیت‌های علم جغرافیا در عرصة سازندگی، چاپ اول، مؤسسۀ جغرافیایی دانشگاه تهران، تهران.
  11. صرافی، مظفر، 1377، مبانی برنامه­ریزی توسعۀ منطقه­ای، چاپ اول، انتشارات سازمان برنامه و بودجه، تهران.
  12. طالبی، هوشنگ و زنگی­آبادی، علی، 1380، تحلیل شاخص‌ها و عوامل مؤثر بر توسعة انسانی شهرهای بزرگ کشور، فصلنامة تحقیقات جغرافیایی، سال شانزدهم، شمارة 1، صص 124- 141.
  13. فنی، زهره، 1382، شهرهای کوچک، رویکردی دیگر در توسعۀ منطقه‌ای، چاپ اول، انتشارات سازمان شهرداری‌های کشور، تهران.
  14. قنبری هفت‌چشمه، ابوالفضل و کریم حسین­زاده دلیر، 1384، تعیین درجۀ توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی «1375»، فصلنامۀ جغرافیا و توسعۀ ناحیه‌ای، سال سوم، شمارۀ 5، صص 1- 22.
  15. کلانتری، خلیل، 1382، پردازش و تحلیل داده‌ها در تحقیقات اجتماعی- اقتصادی (با استفاده از نرم‌افزار SPSS)، چاپ اول، انتشارات شریف (به سفارش مهندسین مشاور طرح و منظر)، تهران.
  16. حبیبی، کیومرث و مجتبی قدیری معصوم، 1383، سنجش و تحلیل سطوح توسعه‌یافتگی شهرها و شهرستان‌های استان گلستان، دوفصلنامۀ نامۀ علوم اجتماعی، سال یازدهم، شمارۀ 2، صص 147- 170.
  17. گنجعلی­زاده، بهناز و مهین نسترن، 1388، تحلیل درجۀ توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی با استفاده از روش تحلیل عاملی و تحلیل خوشه­ای، فصلنامۀ ساخت شهر، سال ششم، شمارۀ 12، صص 25- 34.
  18. مرکز آمار ایران، 1390، سالنامۀ آماری استان همدان، دفتر مدیریت و برنامه­ریزی استانداری همدان.
  19. نوربخش، فرهاد، 2002، توسعۀ انسانی و نابرابری‌های منطقه­ای در مرکز هند برای توسعه، گروه مطالعات اقتصاد دانشگاه گلاسکو، صص 1- 33.

 

  1.  Al-Hassan, R., 2007, Regional Disparities in Ghana:Policy Options and Public Investment Implications, INTERNATIONAL FOOD POLICY RESEARCH INSTITUTE, No. 693, pp. 1-55.
  2.  Amin Bidokhti, A. A., 2006, Ranking the Level of Development of the City of Semnan, Journal of Teaching Geography, No. 76, PP. 17-22. (In Persian)
  3. Asadi, I., 2003, Urban Development and Rural Development, Municipalities Monthly, Vol. 5, No. 58, PP. 21-24.(In Persian)
  4. Fanni, Z., 2002, Small Towns Approach in Regional Development, 1st Ed, Publications Country's Municipalities, Tehran.(In Persian)
  5. Ganjalizadeh, B. and Nastaran, M, 2009, To Analyze the Degree of Development of the City of East Azerbaijan Province Using Factor Analysis and Cluster Analysis, Journal of City Building, Vol. 6, No. 12, PP. 25-34.(In Persian)
  6.  Ghanbari Haft Cheshmeh, A. and Husseinzadeh Dalir, K., 2005, To Determine the Degree of Development of the City of East Azerbaijan Province, "1996", Journal of Geography and Regional Development, Vol. 3, No. 5, PP. 1-22.(In Persian)
  7. Habibi, K., Ghadirimasom, M., 2004, Measuring and Analyze the Levels of Development of Cities and the City of Golestan, A Social Science Journal, Vol. 11, No. 2, PP. 147-170.(In Persian)
  8. Hamedan Governor, 2011, Planning Department, Office of Statistics and Information.(In Persian)
  9. Islamic Revolution Housing Foundation Isfahan Province, 2003, Reorganization Plan and Settlement of Rural Space: Ben is Part of the Province of Isfahan, Rural Affairs, Office of Engineering and development projects.(In Persian)
  10. Ismailnejad, M., Barimani, F. and Saligheh, M., 2008, Climatic Zoning Sistan-Baluchestan Province, Journal of Geography and Development, Vol. 6, No. 12, PP. 101-116.(In Persian)
  11. Joao, O., Manuela, L., Carlos, M. and Ferreira, M., 2001, Multivariate Methodology to Uncover Regional Disparities, A Contribution to Improve European Union and Governmental Decisions, Vol. 145, PP. 121-135.
  12. Kalantari, K., 2003, Data Processing and Analysis of Socio-Economic Research (Using the Software SPSS), 1st Ed, Sharif Publishing (Commissioned Consulting Engineers and Landscape Design), Tehran.(In Persian)
  13. Noorbaksh, F., 2002, Human Development and Regional Disparities in India Center for Development, Studies Department of Economics University Glasgow, PP.1-33. (In Persian)
  14. Rezvani, M. R. and Sahneh, B., 2005, Measuring the Levels of Development of Rural Areas Using Fuzzy Logic (Case Study: Aq Qala District and the Port of Turkmenbashi), Journal of Rural Development, Vol. 8, No. 3, PP. 1-32.(In Persian)
  15. Roads and Urban Development General Directorate of Hamedan Province, 2011, A Comprehensive and Detailed Plan Approved Cities in Midsection of Hamedan Province. (In Persian)
  16. Saeedi, A. and Hosseini Hassel, S., 1999, The Position Research the Location in the Network Hierarchical Layout of Rural Settlements, Proceedings of the Conference on Research and Capacity Building in the Field of Geography, Geographical Institute of Tehran University, Tehran.(In Persian)
  17. Sarrafi, M., 1998, Principles of Regional Development Planning, 1st Ed, Budget and Planning Organization publication, Tehran.(In Persian)
  18. Statistical Center of Iran, 2011, Statistical Yearbook of Hamedan Province, Office of Management and Planning of Hamadan.(In Persian)
  19. Talebi, H. and Zangiabadi, A., 2001, Analysis of Factors Affecting Human Development Indices and Large Cities, Geographical Research Quarterly, Vol. 16, No. 1, PP. 124-141.(In Persian)
  20.  Zakrhaghighi, K., Mosalsal A. and Rahmani, A., 2012, Levels of Development of the Housing Sector in the Southern Regions of Hamedan Province Using Cluster Analysis, Quarterly Regional Planning, Vol. 2, No. 6, PP. 69-79.(In Persian)