پدافند غیرعامل و ضرورت ایجاد کاربری‌های چند منظوره: رویکردی جدید درآینده نگری توسعه و امنیت پایدارشهری با تأکید بر زلزله خیزی شهر تبریز

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز

2 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، مدرس دانشگاه پیام نور

3 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز

4 استادیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه پیام نور

5 دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور

چکیده

اغلب پژوهش­ها در زمینة کاهش خسارت­های ناشی از زلزله، حول محور روش‌های ساخت­وساز واحدهای ساختمانی برای افزایش مقاومت بنا در برابر زلزله بوده است. با توجه به اینکه شهر تاریخی- فرهنگی تبریز، یکی از زلزله­خیزترین شهرهای ایران محسوب می‌شود، این مقاله با توجه به داده‌ها و نقشه‌های وضع موجود این شهر و استفاده از داده‌های طرح جامع و تفصیلی آن، به­ویژه کاربری اراضی شهری، به نقش راهبردی و ضرورت ایجاد کاربری‌های چندمنظوره در آینده­نگری توسعة شهری در این شهر زلزله­خیز می­پردازد. همچنین نقش پدافند غیر عامل در شهر را در بعضی از حوزه‌های راهبردی برنامه­ریزی کاربری اراضی شهری، مانند بررسی‌های طبیعی و استقرار کاربری اراضی شهری و... مطالعه می­کند. درنهایت، ضرورت ایجاد و توجه به کاربری‌های چندمنظوره در طرح‌های توسعه و عمران شهری را بررسی می­کند. سپس با توجه به نتایج GIS، با تأکید بر موقعیت راهبردی (ارتباطی، اقتصادی- صنعتی) و زلزله­خیزی شهر تبریز، محدوده­ها و مناطق دارای پتانسیل ایجاد کاربری‌های چندمنظوره را مشخص می­سازد. درنهایت، با توجه به ضوابط و ملاحظه­های پدافند غیر عامل، الگویی بهینه در برنامه­ریزی کاربری اراضی شهری به­دست می­دهد که حاصل آن، امنیتی پایدار برای توسعة آتی شهر و امنیت ساکنان آن است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

New Look at the Future of Passive Defense and Multipurpose Uses: New Approach in Urban Sustainable Development and Security with Emphasis on Earthquake Susceptibility of Tabriz City

نویسندگان [English]

  • Mohammad Reza Pourmohamadi 1
  • Kiomars Maleki 2
  • Arezo Shafati 3
  • Mohammad Raoof Heidari Far 4
  • Mohammad Reza Karami 5
1 Professor of geography and urban planning, University of Tabriz, Tabriz, Iran
2 MA in geography and urban planning, lecturer in Payame Noor University
3 MA in geography and urban planning, University of Tabriz, Tabriz, Iran
4 Assistant professor of political geography, Payame Noor University
5 Lecturer of geography and urban planning, Payame Noor University
چکیده [English]

Introduction
Passive defense has entered into new field of study in the recent era as an outcome from science and technology. One of the fields playing a very important role in completing the defensive objects is urban geography and its regulations for earthquake hazards, as well. The fact is that earthquake as a natural phenomenon has not contained disastrous consequences in its own right, but what is resulted from the phenomenon as a catastrophe and disaster is the lack of human preparation and prevention against the event and its aftermath. Many researches aim to reduce the outcomes of earthquake to find constructional methodology of buildings for increase in building resistance in front of the earthquakes. The city of Tabriz is one of the important cities of Iran where has been placed in a location with relative high risks of earthquake disasters. The North Fault is in the vicinity of the city and even some parts of the city have been built over the fault.  This fault in Tabriz has caused destructive earthquakes in long history and can also demolish the city as a ruin again with its renewed activity. This study considers a strategic role and necessity for establishment of multi dimensions uses for the city development in the future. It contains the effects of passive defense in the city in terms of some strategic fields of urban land uses planning such as: natural and geographical studies for applying urban land uses. Ultimately it deals with needs and attentions to the constructions of mutual purpose and multipurpose for projects like urban development.
It is important that we know all the hazards existing in a region and some parts exposed to the disasters by the greatest potentials because it has been conducted a planning to prevent the  events that can contain countless destructive outcomes. Meanwhile, passive defense is one of the most impressive and sustainable methods for defending against crises. It disserved to address the defense and its considerations and regulations so that most countries in the world do not adequately regard the issue. Even the states like US and Soviet Union with high capacity in their military forces paid a specific attention to this subject. With the importance of this subject, establishment of multi-purpose and mutual-purpose use and their role in development project and urban development, it can led to successful management of crisis and mechanisms for urban sustainable development and resident security.
 
Methodology
The methodology of this research has been based on analytical and description. In the method data and information were collected and gathered from documents and sources available in library. The analyses have been accomplished by GIS and data from Population Blocs in statistical center of Iran for this metropolitan area and the maps related to our research. In the way, first, the land use map and green and open space land use map and then some maps for urban sensitive and strategic centers such as rescue and relief centers and urban streets have been prepared for the analysis. Finally, the results and analyses have been taken according to the principals and rules of passive defense throughout all 9 zones ratified in detailed plans for Tabriz metropolis.
 
Results and discussion
According to the map number 2 about slope and all information in terms of steep slope and its costs, zones 1, 8 and 2 cannot be favorite and suitable locations for urban development and deployment of multipurpose and mutual purpose land uses as they are near endangered places such as the fault line. But it should be mentioned that the zones 4, 3, 7 and 9 could become appropriate places for urban development and they are the best option for development and also multipurpose and mutual purpose land uses. The zones of 7 and 9 and, in part, 3 and 4 are useful for blinding of contemporary centers for residents and multipurpose land uses in the frame of green and recreational spaces. They have to do some attempts and efforts for the sake of the organization of such endangered land uses in these crises. The zones of the city including zone 2 should prevent and avoid to be constructed near and over the fault line.
As it is obvious from the map of separate parcels, internal zones such as 2, 5, 6, and partly 4 have the lands with 200 meters width and zone 8 is also located over the fault line which it can led to high costs and harmful effects for inhabitants of the city as well as for the urban facilities and equipment. Only zones 7 and 9 and to some extend zone 3 have more demands and it can strengthen for these zones in the city and its urban structure based on the establishment of multipurpose and mutual purpose land uses.
 
Conclusion
Defending methods of passive defense in various periods have been appeared regarding to the available potentials and facilities and the circumstances of that period when most of the methods was very useful in the time. Security and sustainability of settlements against natural hazards was always preoccupied urban planners. Earthquake is one of these natural and environmental hazards that are threatening human settlements and the life of human beings in a long time. Event an earthquake can cause severe damage and destruction in a short time. However, with consideration of passive defense rules and regulations, and the sorts of crises and the importance of land use, it is trying to realize critical, vulnerable and sensitive points in a city and can afford and then control necessary actions to solve available problems and limitations. Therefore, the relevant subjects such as passive defense will be useful and in the area multiple and bilateral land uses are benefited greatly. As mentioned before about the passive defense and its rules and principals, it is necessary to consider the multipurpose and mutual purpose and also some solutions like maps of street networks and opened and green spaces in the area surrounding the fault of Tabriz. Therefore, the regions 3 and 9 and partly regions of 4 and 7 are suitable places for establishing of temporary settlement in terms of Parks and appropriate and favorite urban recreational places. Cultural, medical and educational land uses are better to be located in this zone. The other endangered zones can be designed for such effective and safety condition that in the time of hazards and natural catastrophe and after that to be used as temporary shelters.    

کلیدواژه‌ها [English]

  • earthquake
  • multipurpose uses
  • Passive Defense
  • Tabriz
  • urban security
انجمن شهرسازی امریکا، 1387، مکان و مکان­سازی، ترجمة گیتی اعتماد و دیگران، جلد چهارم، چاپ اول، جامعة مهندسان مشاور ایران، تهران.
اصغری زمانی، اکبر، 1379، پژوهشی در روند حاشیه­نشینی ایران (مطالعة موردی تبریز)، پایان­نامة کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز.
عزیزی، محمدمهدی و رضا اکبری، 1387، ملاحظات شهرسازی در سنجش آسیب­پذیری شهرها از زلزله، مطالعة موردی: منطقة فرحزاد، تهران، نشریة هنرهای زیبا، شمارة 34.
بحرینی، سیدحسین و دیگران، 1375، برنامه­ریزی کاربری زمین در مناطق زلزله­خیز، نمونه: شهرهای منجیل، لوشان و رودبار، انتشارات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، چاپ و نشر لیلی، تهران.
بحرینی، سیدحسین، 1378، نقش فرم، الگو و اندازة سکونتگاه‌ها در کاهش خطرات ناشی از وقوع زلزله، انتشارات بنیاد مسکن، تهران.
مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن، 1388، پیش­نویس مبحث بیست­ویکم پدافند غیر عامل مقررات ملی ساختمان، ویرایش ششم.
مهندسان مشاور تهران پادیر، 1388، طرح ریزپهنه­بندی خطر زمین­لرزه­ای شهر تبریز، مطالعات شهرسازی، جلد اول، وزارت مسکن و شهرسازی، سازمان مسکن و شهرسازی آذربایجان شرقی.
قریب، فریدون، 1374، معابر تهران در دورة قاجاریه، مجموعة مقالات کنگرة تاریخ معماری و شهرسازی ایران، 7 تا 12 اسفندماه، بم- کرمان، جلد دوم، چاپ اول، سازمان میراث فرهنگی کشور.
هوپر، جی. لئوناردو، و مارتا، جی. مدورگ ، 1386، امنیت و طراحی سایت، ترجمة محمدجواد رحمانی، نازیلا دلدار و عیسی نظرفومنی عاطفه، چاپ اول، انتشارات شهیدی.
حکیم­وند، حامد، 1387، نقش کاربری بهینة اراضی در کاهش آسیب­های ناشی از زمین لرزه­ها، نمونة موردی: شهرک باغمیشة تبریز، پایان­نامة کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه پیام نور تهران.
حسین­زاده، سیدرضا، 1383، برنامه­ریزی شهری همگام با مخاطرات طبیعی با تأکید بر ایران، مجلة جغرافیا و توسعة ناحیه­ای، شمارة 3، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد.
حسین‎زاده دلیر، کریم، ملکی، کیومرث، شفاعتی، آرزو و محمدرئوف حیدری­فر، 1391، پدافند غیر عامل و توسعة پایدار شهری با تأکید بر کاربرهای تهدیدپذیر کلان­شهر تبریز از منظر جنگ، فصلنامة جغرافیا و پایداری محیط، شمارۀ 5.
جوادی، اردشیر، 1385، راهکارهای احیاء مرکز شهر، نمونة موردی: شهر تبریز، پایان­نامة دکتری جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشکدة علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز.
ملکی کیومرث و فرهاد برندکام، 1391، دفاع و امنیت شهری از منظر پدافند غیر ­عامل و خلق فضاهای دفاع‌پذیر برپایة شهر امن از گذشته تا به امروز، نشریة سپهر، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
ملکی، کیومرث، برندکام، فرهاد و آرزو شفاعتی، 1390، ضرورت توجه به پدافند غیر عامل در برنامه­ریزی کاربری اراضی شهری راهبردی در کاهش آثار حملات خارجی، سومین همایش ملی پدافند غیر عامل، 7 و 8 اردیبهشت، دانشگاه ایلام.
ملکی، کیومرث، 1389، بهینه­سازی کاربری اراضی با تأکید بر پدافند غیر عامل و نقش راهبردی آن در برنامه­ریزی شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)؛ مطالعة موردی: شهر سنندج، پایان­نامة کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، گروه جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشکدة علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز.
خوب­آیند، سعید، 1379، روش‌های تأمین مسکن گروه­های کم­درآمد شهری در ایران، مورد نمونه: شهر تبریز، پایان­نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز، تبریز.
ملکی، کیومرث و دیگران، 1391، ارزیابی کاربری­های حساس شهر سنندج از دیدگاه پدافند غیر عامل با استفاده ازGIS، پژوهشنامۀ جغرافیای انتظامی، شمارۀ 1.
نوذری، شعله، 1383، رهنمودهای طراحی فضاهای باز مسکونی، نشریة صفه، سال چهاردهم، شمارة 39.
آمبرسز، ن.ن. و چ.پ. ملویل،1370، تاریخ زمین­لرزه­های ایران، ترجمة ابوالحسن رده، چاپ اول، صفا، تهران.
نامی، حسن و رضا آقاطاهر، 1386، مدیریت بحران زمین­لرزه، اولویت محیط­های شهری، نشریة سپهر، سال شانزدهم، شمارة 64.
موحدی­نیا، جعفر، 1388، اصول و مبانی پدافند غیر عامل، چاپ سوم، انتشارات دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران.
مؤمنی، عزیز و دیگران، 1386، بررسی ابعاد جغرافیایی و پتانسیل تولید اراضی کشاورزی تغییریافته براثر توسعة بی‌برنامة کلان‌شهرهای ایران، فصلنامة علمی- پژوهشی تحقیقات جغرافیایی، سال بیست‌وسه، شمارة 3، شمارة پیاپی 86.
مختاری، داوود، 1384، آسیب‌پذیری سکونتگاه‌های روستایی از فعالیت‌ گسل و ضرورت جابه­جایی آن‌ها (نمونة موردی: روستاهای واقع در امتداد گسل شمالی میشو)، نشریة پژوهش‌های جغرافیایی، شمارة 51.
مظاهری، علی، 1372، جادة ابریشم، جلد اول، ترجمة ملک ناصر نوبان، مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران.
مثنوی، محمدرضا، 1381، توسعة پایدار و پارادایم­های جدید توسعة شهری: شهر فشرده و شهر گسترده، محیط­شناسی، شمارة 31.
ایمانی، بهرام و بهزاد عمران­زاده، 1388، راهکارهای رفع نارسایی مدیریت بحران در نواحی روستایی ایران، نشریة مسکن و محیط روستا، فصلنامة تخصصی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، شمارة 125.
قربانی، رسول و کریم باقری، 1385، تأثیر طراحی مناسب شهرسازی در کاهش تلفات زلزله با تأکید بر نمونة بم، مجموعه­مقالات کنفرانس بین­المللی مخاطرات زمین، بلایای طبیعی و راهکارهای مقابله با آن، دانشگاه تبریز، تبریز.
حیدری چیانه، رحیم، 1378، جایگاه و اهمیت فضای سبز در برنامه­ریزی­های شهری (مورد نمونه: شهر تبریز)، پایان­نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة علوم انسانی و اجتماعی، گروه جغرفیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز.
دهخدا، 1351، لغتنامه، جلد چهارم، مؤسسة چاپ و انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
حائری، محسن، 1375،ریزپهنه­بندی لرزه­ای مناطق شهری، انتشارات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، چاپ و نشر لیلی، تهران.
عبداللهی، مجید، 1382، مدیریت بحران در نواحی شهری، چاپ دوم، انتشارات سازمان شهرداری­ها و دهیاری­ها، تهران.
عسگری، علی، پرهیزگار، اکبر و محمود علی قدیری، ۱۳۸1، کاربرد روش‌های برنامه‌ریزی شهری (کاربری اراضی) در کاهش آسیب‌پذیری خطرات زلزله با GIS، مطالعة موردی در منطقة 17 تهران، مجلة تحقیقات جغرافیایی، شمارة 67، زمستان 1381.
مهندسان مشاور زیستا، 1383، طرح مطالعات حاشیه­نشینی تبریز، ویرایش اول وزارت مسکن و شهرسازی، سازمان مسکن و شهرسازی استان آذربایجان شرقی.
پورمحمدی، محمدرضا، شفاعتی، آرزو و کیومرث ملکی، 1390، پدافند غیر عامل الزامی در برنامه­ریزی شهری و منطقه­ای، سومین همایش ملی پدافند غیر عامل، 7 و 8 اردیبهشت، دانشگاه ایلام.
پورمحمدی، محمدرضا، شفاعتی، آرزو و کیومرث ملکی، 1390، مدیریت و برنامه­ریزی شهری با تأکید بر پدافند غیر عامل راهبردی در ایمنی و توسعة پایدار شهری، یازدهمین کنگرة جغرافی­دانان ایران، 24 و 25 شهریور، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
رضوانی، علی‌اصغر، 1382، روابط متقابل شهر و روستا، چاپ پنجم، انتشارات دانشگاه پیام نور، تهران
ذکاء، یحیی، 1368، زمین­لرزه­های تبریز، کتابسرا، تهران.
زنگی‌آبادی، علی، محمدی، جمال، صفایی، همایون و قائد رحمتی، صفر، 1387، تحلیل شاخص‌های آسیب‌پذیری مساکن شهری در برابر خطر زلزله (نمونة موردی: مساکن شهر اصفهان)، نشریة جغرافیا وتوسعه، شمارة 12.
زیاری، کرمت­اله، 1380، برنامه­ریزی پدافند و پناهگاه شهری، نشریة صفه، سال یازدهم، شمارة 32.
زبردست، اسفندیار و عسل محمدی، 1384، مکان­یابی مراکز امدادرسانی در شرایط وقوع زلزله با استفاده از  GISو روش ارزیابی چندمعیاری AHP، نشریة هنرهای زیبا، شمارة 21.
زهرائی، مهدی و لیلی ارشاد، 1384، بررسی آسیب‌پذیری لرزه‌ای ساختمان­های شهر قزوین، نشریة دانشکدة فنی، شمارة 3.
دفتر آموزش و مطالعات کاربردی سازمان شهرداری‌ها و دهیاری­های کشور، 1386، آشنایی با قوانین و مقررات شهرسازی، تهیه و تدوین معاونت آموزشی جهاد دانشگاهی.
تمرتاش، رضا و دیگران، 2007، زمینه‌های استفاده از GIS در برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، کنفرانس GIS شهری دانشگاه شمال- آمل.
طیاری، حمید، 1368، دفاع غیر عامل در 31 کشور جهان، کتاب شمارة 15، انتشارات وزارت مسکن و شهرسازی دفتر سازه­های امن، تهران.
تقی­پور، علی­اکبر، 1388، ارزیابی سازمان فضایی شهر شاهرود با تأکید بر الگوهای کاربری زمین­های آموزشی، پایان­نامة کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشکدة علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز، تبریز.
سلیمانی، محمود، بی­تا، پدافند غیر عامل مقاومت ملی پایدار، ویژة دانش­آموزان دورة متوسطه.
شفاعتی، آرزو، 1389، توسعة میان­افزا؛ به­سوی راهبرد توسعة مطلوب شهری، نمونة موردی: محور تاریخی- فرهنگی کلان­شهر تبریز، پایان­نامة کارشناسی ارشد جفرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز.
سیف­الدینی، فرانک، 1381، برنامه­ریزی کاربری اراضی شهری، دانشگاه شیراز، شیراز.
روستایی، شهرام و ایرج جباری، 1386، ژئومورفولوژی مناطق شهری، سمت، تهران.
رستم­خانی، پروانه و حسنعلی لقایی، 1383، اصول طراحی فضای سبز در محیط­های مسکونی، چاپ اول، تحقیقات ساختمان و مسکن.
رجائی، عبدالحمید، 1373، کاربرد ژئومورفولوژی در آمایش سرزمین و مدیریت محیط، چاپ اول، نشر قومس، تهران.
پورمحمدی، محمدرضا، ملکی، کیومرث، شفاعتی، آرزو و فرهاد برندکام، 1391، برنامه­ریزی شهری متناسب با پدافند غیر عامل با تأکید بر ارزیابی و برنامه­ریزی بهینة کاربری اراضی شهری (نمونة موردی: شهر سنندج)، نشریة سپهر سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، شمارۀ 83.
عبداللهی، مجید، 1383، مدیریت بحران در مناطق شهری، مجموعه­مقالات همایش مسائل شهرسازی ایران، انتشارات دانشکدة هنر و معماری دانشگاه شیراز، شیراز.
Abdollahi, M., 2005, Crisis Management in Urban Regions, Urban Issue Conference, Shiraz University Press, Shiraz. (In Persian)
 
Abdollahi, M., 2003, Crisis Management in Urban Regions, 2nd Ed, The Publications of Municipalities Organization, Tehran. (In Persian)
American Association of Urbanization, 2008, Place and Making of Place, Translated by: Eeatmad, G., et al, Vol. 4, 1st Ed, Publication of Iranian Society of Consulting Engineer. (In Persian)
Asgari, A., Parhizgar, A. and Ghadiri, M. A.,2002, The GIS Methods of Urban Planning (Land Use) in Reducing of Vulnerability by Earthquakes, Case Study: Zone 17 of Tehran, Geographical Research Quarterly, No. 67. (In Persian)
13811381Asghari Zamani, A., 2000, A Study inMarginalization of Iran, Case Study: The City of Tabriz, M.A Thesis of Geography and Urban Planning, Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Humanities and Social Sciences, University of Tabriz, Tabriz. (In Persian)
Azizi, M. M. and Akbari, R., 2008, Urban Considerations in Measurement of Earthquakes Vulnerability of Cities, Case Study: Farahzad Region of Tehran, Journal of Fine Arts, No. 34. (In Persian)
Bahraini, S. H., et al, 1994, Land Use Planning in Earthquake-Prone Areas, Case Study: Cities of Manjil, Loshan and Roodbar, The Housing Foundation of Islamic Revolution, the Lilly Publication, Tehran. (In Persian)
 
Bahreini, S. H., 1997, The Role of Form, Pattern and Size of Settlement in Reducing of Earthquake Risks, The Housing Foundation of Islamic Revolution, Tehran. (In Persian)
Center for Housing and Building Studies, 2009, Draft of 21st Debate in Passive Defense For National Regulation of Construction, 6th Ed. (In Persian)
Civil Defence and Home Land Security, Ashort of National Prepareness Efforts, 2006, Interview.
Consulting Engineers of Tehran Padyr, 2009, The Project of Zoning for Earthquake Risks in Tabriz City, Urban Development Studies, 1st Volume, Ministry of Housing and Urban Development, Organization of Housing and Urban Development in East Azerbaijan. (In Persian)
Dehkhoda, A. A., 1972, Dehkhoda Dictionary, Volume 4, Institute of Tehran University Press, Tehran. (In Persian)
Gharib, F., 1995, Tehran Passages in Qajarian Period, Conference of Urban and Architect History of Iran, 7-8 September, 1995, Kerman, Iran,Second Version, First Edition, publication by Iran Cultural Heritage Organization. (In Persian)
Ghorbani, R. and Bagheri, K., 2006, The Impact of Suitable Urban Design in Reducing of Earthquake Loss Casualties With Emphasis on BAM, International Conference of Hazards, University of Tabriz, Tabriz. (In Persian)
Heydari Chyanh, R., 1997, The Position of Green Space in Urban Planning (Case Study: Tabriz), M.A Thesis, Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Humanities and Social Sciences, University of Tabriz, Tabriz. (In Persian)
 
Haeri, M., 1994, Seismic Micro-Zoning of Urban Areas,, The Housing Foundation of Islamic Revolution, the publication of Lilly, Tehran. (In Persian)
 
Hosseinzadeh, R., 2004, Urban Planning Companionship with Natural Hazards with the Emphasis on Iran, The Journal of Geography and Regional Development, No 3., The Publication of Mashhad Ferdowsi University, Mashhad. (In Persian)
Hakimvand, H., 2008, The Role of Optimized Land Use in Reducing of Earthquake Destructions, Case Study: Baghmysheh Town of Tabriz, M.A Thesis of Geography and Urban Planning, Payame Noor University. (In Persian)
 
Hoper, J. L. and Dorg, J. M., 2007, Security and Site Design, Translated by: Rahmani, M. J., Deldar, N. and Nazarfoomani Atefeh, I., 1st Ed, Shahidi Publication, Tehran. (In Persian)
 
 جی.م
 Dalir, K., Maleki, K., Shafaati,A. and Heidarifar, M. R., 2012, Passive Defense and Urban Sustainable Development with Emphasis on Vulnerable Land Use in Tabriz Metropolitan from the View of War, Journal of Geography and Environmental Sustainability, No. 5. (In Persian)
Javadi, A., 2006, The Solutions for Urban Center Revival, Case Study: the City of Tabriz, PhD Dissertation of Geography and Urban Planning, Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Humanities and Social Sciences, University of Tabriz, Tabriz. (In Persian)
 
Imani, B. and Emranzadeh, B., 2009, The Solutions for Crisis Management in the Rural Region of Iran, Journal of Housing and Rural Environment, The Journal of Islamic Republic of Housing Foundation, No. 125. (In Persian)
Khoobayand, S., 1998, Methods for Housing Providing of Urban Low Income Groups in Iran, M.A Thesis, University of Tabriz, Tabriz. (In Persian)
Maleki, K., 2010, The Optimization of Land Use with Emphasis on Passive Defense and its Strategic Role in Urban Planning by GIS, Case Study: The City of Sanandaj, M.A Thesis of Geography and Urban Planning, Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Humanities and Social Sciences, University of Tabriz, Tabriz. (In Persian)
Maleki, K., Berandcome, F. and Shafaati, A., 2011, The Need for Considering into Passive Defense for Strategic Urban Land Use Planning in Reducing Foreign Assault Results, 7 and 8 May, University of Ilam. (In Persian)
Maleki, K. and Berandcome, F., 2012, Urban Security and Defense for the Passive Defense View and the Creation Of Defensible Spaces According to Safe City from the Past to Present, Journal of Sepehr, The Geographical Organization of Armed Forces. (In Persian)
 
Maleki, K., et al, 2013, The Study of Sensitive Land Use in the City of Sanandaj from the View of Passive Defense by GIS, Entezami (Police) Geography Journal, No. 1. (In Persian)
Mathnavi, M. R., 2009, Sustainable Development and New Paradigms in Urban Development: Compact City and Large City, Environmental Studies, No. 31. (In Persian)
Mazaheri, A., 1991, The Silk Road, Vol. 1, Translated by: Maleknoban, The Institute of Cultural Research and studies, Tehran. (In Persian)
Mokhtari, D., 2005, Rural Settlement Vulnerability by Fault Activities and the Need and Necessity for Moving Them (Case Study: Villages Located Around Mishoo North Fault), Geography Researches, No. 51. (In Persian)
Momeni, A., et al, 2007, The Study of Geographical Dimensions and Potentials of Transformed Agricultural Production by Impacts from Metropolitans Unregulated Development of Iran, Geographical Researches Quarterly, Vol. 23, No. 3(86). (In Persian)
.Movahedinia, J., 2010, The Principals and Foundations of Passive Defense, 3rd Ed, University of Malek Ashtar, Tehran. (In Persian)
Nami, H. and Agha Tahir, R., 2007, Earthquake Disaster Management, Priorities in Urban Environments, Journal of Sepehr, Vol. 16, No. 64. (In Persian)
Ambersozvech, N.N.and Ch , P. Melovil., 1991, History of Earthquakes in Iran, Translated by: Radeh, A., 1st Ed, Safa, Tehran. (In Persian)
Nozari, S., 2004, The Guidelines and Advices for Residential Open Spaces Design, Journal of Soffeh, Vol. 14, No. 39. (In Persian)
Pierce, L., 2002, Disaster Management and Community Planning and Public Participation: How to Achieve Sustainabale Hazard Mitigation, University of British Columbia, British Columbia.
Pourmohammadi, M. R., Shafaati, A. and Maleki, K., 2011, The Passive Defense and Obligations for Urban and Regional Planning, 3rd National Conference of Passive Defense, 7 and 8 May, Ilam University. (In Persian)
 
Pourmohammadi, M. R., Shafaati, A. and Maleki, K., 2011, Management and Urban Planning with an Emphasis on Strategic Passive Defense in Security and Sustainable Development, 11th Congress of Iranian Urban Geographers, 24 and 25 September, Shahid Beheshti University, Tehran. (In Persian)
Pourmohammadi, M. R., Maleki, K., Shafaati, A. and Berandkam, F., 2012, Urban Planning Suitable for Passive Defense with the Emphasis on Optimum Planning for Urban Land Uses (Case Study: Sanandaj), Sepehr Journal, No. 83. (In Persian)
Rajai, A., 1994, The Apply of Geomorphology in Land Use Planning and Environmental Management, 1st Ed, Ghomas Publication, Tehran. (In Persian)
Rostamkhani, P. and Leghai, H., 2004, The Principles of Green Space Design in Habitat Areas, 1st Ed, Housing and Building Research.
Razavian, M. T., 2002, Urban Land Use Planning, 1st Ed, Monshy Publication. (In Persian)
Roostaei, S. and Jabbari, I., 2007, Geomorphology of Urban Areas, Samt, Tehran. (In Persian)
Rezvani, A. S., 2003, Interactions between Cities and Countriside, 5th Ed, Payame Noor University Press, Tehran. (In Persian)
 
Saeednia, A., 2002, Urban Transportaion, 2nd Ed, Municipalities Organization Press, Tehran. (In Persian)
احمد، Seifeddini, F., 2002, Urban Land Use Planning, Shiraz University Press, Shiraz (In Persian)
Shafaati, A., 2011, Urban Mid-Increasing Development, Towards Urban Optimum Development Strategy, Case Study: Cultural–Historical Corridor in Metropolitan of Tabriz, M.A Thesis of Geography and Urban Planning, Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Humanities and Social Sciences, University of Tabriz, Tabriz. (In Persian)
 
Soleimani, M., 2014, Passive Defense, Sustainable National Resistance for High School Students, Ministry of Training and Education. (In Persian)
 1393Taghipour, A. A., 2009, The Analytical Study of Spatial Organization of Shahrood City with an Emphasis on Educational Land Uses, M.A Thesis of Geography and Urban Planning, Faculty of Humanities and Social Sciences, University of Tabriz, Tabriz. (In Persian)
 
 
Tayari, H., 1990, The Passive Defense in 31 Countries, No. 15, The Housing and Urban Ministry Press, Tehran. (In Persian)
Tamartash, R., et al, 2007, GIS and its Using Bases in Urban Management and Planning, The Conference of Urban GIS, University of North, Amol, Iran, 26-27 August 2007. (In Persian)
2007،
The Civil Defense Emergency Management act, 2002,Interview.
The Office for Applied Studies and Education in Iranian Dehyari and Municipalities Organization, 2007, An Introduction to Urban Rules and Regulations, Educational Assistance of Jihad, Tehran. (In Persian)
Zahraei, M. and Arshad, L., 2005, The Study of Seismic Vulnerability of Buildings in the City of Qazvin, The Bulletin of Engineering Department, No.3. (In Persian)
Zebardast, E., and Mohammadi, A., 2005, Locating for Rescue Centers in the Time of Earthquakes by Using GIS and Multi-factors Analytical Method, Journal of Fine Arts, No. 21. (In Persian)
Ziyari, K. A., 2001, Defense Planning and Urban Bunker, Soffeh Magazine, Vol. 11, No. 32. (In Persian)
Zangyabadi, A., Mohammadi, J., Safai, H., and Ghaed Rahmati, S., 2008, An Analysis of Urban Housing Vulnerability against Earthquakes (Case Study: Houses of Isfahan), Journal of Geography and Development, No. 12. (In Persian)
Zoka, Y., 1985, Earthquakes of Tabriz, Ketabsara Publication, Tehran. (In Persian)
Consulting Engineers of Zysta, 2004, The Project of marginalization Studies of Tabriz, The Ministry of Housing and Urban Development, The Housing and Urban Development Organization of East Azerbaijan Province, 1st Ed. (In Persian)