رتبه‌بندی نواحی روستایی براساس میزان رضایت از کیفیت زندگی با استفاده از مدل تصمیم‌گیری کوپراس (مطالعۀ موردی: دهستان نورآباد، بخش مرکزی شهرستان دلفان، استان لرستان)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تربیت‌مدرس

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه تربیت‌مدرس و مدرس مدعو دانشگاه پیام‌نور دلفان

3 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه تربیت‌مدرس

چکیده

امروزه کیفیت مکان زندگی انسان، یکی از مهم‌ترین حوزه‌های پژوهش­های برنامه‌ریزی مکانی- فضایی در کشورهای مختلف است. این اهمیت، به­دلیل تأثیرگذاری روزافزون پژوهش­های کیفیت زندگی در پایش سیاست‌های عمومی و نقش آن به­عنوان ابزاری کارآمد در مدیریت و برنامه‌ریزی مکانی است. هرچند ارتقای کیفیت زندگی در مقیاس‌های فردی و اجتماعی در سکونتگاه‌های روستایی، از دیرباز مورد توجه برنامه‌ریزان بوده است، اما در دهه‌های اخیر و با اولویت­یافتن اهداف اجتماعی توسعه و تدوین آن‌ها در قالب برنامه‌های توسعه، به‌تدریج نگرش انسانی و جامعه‌شناختی دربارة کیفیت زندگی، به ادبیات توسعه و همچنین برنامه‌ریزی‌ها و سیاستگذاری‌های کلان کشورهای پیشرفته راه یافته است. هدف این پژوهش، سنجش و اولویت‌بندی شاخص‌های کیفیت زندگی در محدودة روستاهای دهستان نورآباد، شهرستان دلفان استان لرستان، با استفاده از شاخص‌های عینی و ذهنی است. داده‌ها با استفاده از پیمایش میدانی جمع‌آوری شدند. براین­اساس، 240 خانوار از روستاهای مورد مطالعه به­شیوة تصادفی ساده برای مطالعه انتخاب شدند. درادامه، از مدل تصمیم‌گیری کوپراس و شیوه‌های تحلیلی مربوطه، برای رتبه‌بندی شانزده روستای مورد مطالعه براساس میزان رضایت از کیفیت زندگی استفاده شد. نتایج نشان می‌دهد 9/39 درصد از ساکنان این روستاها، از شاخص‌های کیفیت زندگی ذهنی، کاملاً ناراضی و تنها 78/1 کاملاً راضی­ هستند. همچنین، براساس مدل تصمیم‌گیری کوپراس می‌توان گفت روستاهای خلیفه‌آباد، اکبرآباد و ظفرآباد، به­ترتیب بالاترین و روستاهای هاشم‌آباد، سبزه­خانی و محمدرضاآباد، به­ترتیب پایین‌ترین سطح کیفیت زندگی را از دید جامعة نمونه دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Ranking Rural Habitats Based on Degree of Satisfaction with Quality of Life Using a Decision Model (KOPRS), Case Study: Delfan Villages, Loorestan Province

نویسندگان [English]

  • Seyed Ali Alavi 1
  • Ahadollah Fatahi 2
  • Yaser Ramzannejad 3
  • Ebrahim Khalifeh 3
1 Assistant Professor of Geography and Rural Planning, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
2 PhD candidate in geography and rural planning, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
3 PhD candidate in geography and rural planning, Terabit Modares University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Extended Abstract
Introduction
Today, the quality of life is one of the most important aspects of spatial planning in different countries. This is due to the increasing importance of the quality of life studies in public policy and its role as an efficient tool for monitoring and management of spatial planning. However, the scale of social and individual life quality in rural settlements has long been of interest to planners. But in recent decades by the priority of social goals, this concept has gradually found its way in human attitudes and sociological literature by developing and compiling it into development programs in major developed countries.
Methodology
The purpose of this study is to assess and prioritize the quality of life situation within the villages Noorabad Dehestan in central part of Delfan. This research has used a descriptive-analytic method. Therefore, a multi-criteria decision analysis model (KOPRAS) and corresponding analysis methods were used to rank the 16 villages of the area. This value is determined as the zero and one, whatever the value is closer to one, it indicates a high quality of life in villages of the sample, and whatever it is closer to zero, it indicates poor quality of life in the villages. Hence, a volume sample of 240 households was determined in the sample society by Cochran. To assess quality of life in rural area of Noorabad were used in response to intuitive and logical, descriptive statistics. To identify satisfaction of the eight quality of life conditions in rural villages and then prioritize them in terms of the eight domains of quality of life, we used six Likert scale. This is ranged from complete dissatisfaction to complete satisfaction. The average scores obtained for each village matrix shows our situation.
Results and discussion
One way to measure quality of life in terms of response is intuitive and logical conditions. In a contextual way, people are questioned about their life as a whole, but in a reasonable way, they are questioned about their perception of various areas of life such as housing, the environment, security, jobs, income, and etc. When people responded to the questions, their feelings about life as a whole is questioned. As a result, they can offer a logical response by different aspects of life. Based on the existing research literature in assessment and prioritization of the quality of life with special emphasis on rural areas, 34 items in 8 domains of housing, physical environment, access to services, security, health, employment, leisure and panic disorder, social design and decision-making model was studied by Kopras. In all aspects, we found the villages of KhalifaAbad, AkbarAbadi and Zafarabad in the better quality of life situation. Based on the investigation and observation of the situation, the villages with more population have better access to services and better position to the city center. Thus, with the favorable conditions of the inhabitants of these villages, they have also greater satisfaction.
Conclusion
From the results of this research, it can be inferred that Noorabad has different situation in terms of quality of life. The results of the research based on kopras model show that the villages of Khalefeabad, Akbar abad and Zafar abad have the highest level of quality of life and the villages of Hashem abad, Sabzehkhani and Mohammad Rezaabad lowest level quality of life. Finally, a clear conclusion from the research process can be mentioned that the process of sustainable development goals to improve the quality of life is very high.
Inhabitants of the villages have more satisfaction due to access to better services and better location to the city center. Mentioned villages have better conditions interms of housing, physical environment, education, health services, communication services, transport services, financial services and credit banks, a variety of infrastructure such as electricity and drinking water, and cultural services. As a result, sense of place and hope for the future and optimism for the provision of a good life in the future as well as the progress and happiness of people living in the rural areas are higher compared to other villages. But in the front Table 11 shows the village of Hashem Abad, SabzehKhani and Mohammad. The satisfaction level of employment and income in rural areas is low and the hope for the future to provide a good life is very rare. Thus, many young people want to emigrate and to leave their villages and this leads to imbalance of population in the rural areas.

کلیدواژه‌ها [English]

  • KOPRAS model
  • multiple criteria model
  • Noorabad Dehestan
  • quality of life
  • subjective and objective dimensions
پورطاهری، مهدی، سجاسی قیداری، حمدالله و طاهره صادقلو، 1390، ارزیابی تطبیقی روش‌های رتبه‌بندی مخاطرات طبیعی در مناطق روستایی (مطالعة موردی: استان زنجان)، پژوهش‌های روستایی، سال دوم، شمارة 3، صص 31- 54.
خادم‌الحسینی، احمد، منصوریان، حسین و محمدحسین ستاری، 1389، سنجش کیفیت زندگی در نواحی شهری (مطالعة موردی: شهر نورآباد، استان لرستان)، فصلنامة جغرافیا و مطالعات محیطی، سال اول، شمارة 3، صص60-45.
رضوانی، محمدرضا، منصوریان، حسین و فاطمه احمدی، 1388، ارتقای روستاها به شهر و نقش آن در بهبود کیفیت زندگی ساکنان محلی (مطالعة موردی: شهرهای فیروزآباد و صاحب در استان‌های لرستان و کردستان)، فصلنامة پژوهش­های روستایی، سال اول، شمارة 1، صص 66-33.
رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا و مرتضی توکلی، 1382، رفاه اجتماعی روستایی؛ رویکردی شناختی در تبیین معرف‌ها، فصلنامة مدرس، دورة هفتم، شمارة 2، صص 62- 82.
رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا، فتاحی، احدالله و مجتبی حاجی‌پور، 1390، ارزیابی توزیع فضایی کیفیت زندگی در مناطق روستایی (مطالعة موردی: بخش مرکزی شهرستان دلفان)، فصلنامة پژوهش‌های روستایی، سال دوم، شمارة 6، صص 69- 94.
سلیمانی، محمد، منصوریان، حسین و زهرا براتی، 1392، سنجش کیفیت زندگی در محله‌های در حال گذر شهری (مورد مطالعه: محلة دروازه شمیران از منطقة 12 شهر تهران)، فصلنامة بین‌المللی انجمن جغرافیایی ایران، سال یازدهم، شمارة 38، صص 52- 75.
شکویی، حسین، 1385، اندیشه‌های نو در فلسفه، انتشارات گیتاشناسی، تهران.
فتاحی، احدالله، خراسانی، محمدامین و ابوذر پایدار، 1391، کیفیت زندگی و توسعة انسانی، چاپ اول، نشر انتخاب، تهران.
کردزنگنه، جعفر، 1381، بررسی کیفیت زندگی مرتبط با سالمندان و عوامل مؤثر بر آن، رسالة کارشناسی ارشد، استاد راهنما: محمد میرزایی، دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه تهران، تهران.
10. Berger, S., 2002, Reconsidering Social Cohesion in Quality of Life Assessments: Concept and Measurements, Social Indicators Research, Vol. 58, No. , PP. 28- 403.
11. Costanza, et al., 2008, An Integrative Approach to Quality of Life Measurement, Research and Policy, Vol. 1, No. , PP. 11-15.
12. Roknedin Eftekhari, A., Fattahi, A. and Hajipoor, M., 2011, Spatial Distribution Assessment Quality of Life in Rural Areas: A Case Study of Central Part of City Delfan, Journal of Rural Research, Vol. 2, No. 2, PP. 69-94.
13. Roknedin Eftekhari, A. and Tavakoli, M., 2003, Rural Social Welfare Approach in Explaining Cognitive Indicators, Journals of modares, Vol. 7, No. 2, PP. 62-82.
14. Fattahi, A., Khorasani, M. A. and Payadar, A., 2012, Quality of Life and Human Development, 1st Ed, Entekhab Publication, Tehran.
15. Foo, T. S., 2000, Subjective Assessment of Urban Quality of Life in Singapore, Habitat International, Vol. 1, No. 24 .16. Hytonen, M., 2003, Social Sustainability of Forestry in Northern Europe: Research and Education, Final Report of the Nordic Research Programm on Social Sustainability of Forestry, Nordic Council of Ministers, Copenhagen.
17. Brown, I. and Brown, I. R., 2003, Quality of Life and Disability an Approach for Community Practitioners, Jessica Kingsley Publishers, London and New York.
18. Kakalauskas, A., Zavadskas, E. and Rasalanas, S., 2006, Selection of Low-e in Retrofit of Public Buildings by Applying Multiple Criteria Method Copras: A Lithuanian Case, Energy and Buildings, Vol. 38, No. , PP.454-462.
19. kamp Irene van, Leidelmeijer Kees, Marsman Gooitske and Hollander Augustinus de, 2003, Urban Environmental Quality and Human Well-being Towards a Conceptual Framework and Demarcation of Concepts, A Literature Stud, Landscape and Urban Planning,Vol. 65, No. , PP. 5-18.
20. Khademolhosseini, A., Mansorian, H. and Sattari, M. H., ,Assessment Subjective Quality of Life in Urban Areas: A Case Study of Noorabad City, Journal of Geography and Environmental Studies, Vol. 1, No. 3, PP. 45-60.
21. Kordzanganeh, J., 2006, Study of Heaith Related Quality of Life in Aged people: Case Study of Ramhormoz City, M.S Thesis, Supervisor: Mirzaie, M., University of Tehran, Tehran.
22. Mulliner, E., Small bone, K. and Vida, 2012, An Assessment of Sustainable Housing Affordability Using Multiple Criteria Decision-Making Method, Omega the International Journal of Management Science, Vol. ,N o. , PP. 1-10.
23. Pacione, M., 2003, Urban Environmental Quality and Human Wellbeing a Social Geographical Perspective, Landscape and Urban Planning, Vol. 65.
24. Poortaheri, M., Sojasi Qidari, H. and Sadeghloo, T., 2011, Comparative Asseessment of Ranking Methods for Natural Regions: Case Study of Zanjan Province, Jornal of Rural Research, Vol. 2, No. 3, PP. 31-54.
25. Rezvani, M. R., Mansouran, H. and Ahmadi, F., 2009, Promoting Rural to Urban Areas and Its Role in Improving the Quality of Life of Local Residents: Case Study of Noorabad and Saheb Cities, Journal of Rural Research, Vol. 1, No. 1, PP. .26. Schneider, A., 1976, The Quality of Life and Social Indicators, Public Administration Review, Vol. , No. , P. 301.
27.  28. Shakooei, H., 2006, New Thought Philosophy Geography, 5th Ed, Publication Gita Shenasi, Tehran.
29. Soleimani, M., Mansouran, H. and Brati, Z. , 2013, Measuring Quality of Life in Urban Neighborhoods in Transition: Case Study of District Darvazeh Shemiran, Journal of International ofGeographical S ociety of Iran, Vol. 11, No. 38, PP. 52-75.
30. Yung, J., 2008, Subjective Quality of Life Measurement in Taipei, Building and Environment, Vol. 43, No. , PP. 1205–1215.Sells, S. P., Smith, T. E. and Sprenkle, D. H., 1995, Integrating Qualitative and Quantitative