تحلیل توزیع فضائی کاربری مسکونی از طریق بررسی تراکم های شهری و نقش آن در توسعۀ پایدار شهر (مطالعۀ موردی : شهر میاندوآب)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

2 دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

سکونت مهم‌ترین کارکرد شهری است که همواره بیشترین اراضی شهرها را دربرمی‌گیرد و قلمروهای مهم و متنوعی را در کنار یکدیگر قرار می‌دهد. نکتة بسیار مهم در مکان‌گزینی کاربری مسکونی، ضرورت‌های ارتباطی و زیست‌محیطی است. در پژوهش حاضر با رویکرد قیاسی و توصیفی- تحلیلی، وضع توزیع فضاهای مسکونی شهر میاندوآب ارزیابی شده و انواع تراکم‌ مانند تراکم خالص مسکونی، تراکم خالص شهری یا تراکم کلی مسکونی، تراکم ناخالص شهری و تراکم ساختمانی مسکونی بررسی می‌شود. سپس ضمن تحلیل و مقایسة وضعیت کاربری مسکونی شهر میاندوآب و تراکم‌های شهری با استانداردهای کاربری مسکونی، میزان تراکم و نیاز به زمین با کاربری مسکونی، در مناطق مختلف شهر مشخص می‌شود. نتایج نشان می‌دهد میاندوآب، به‌دلیل مهاجرپذیری بالا و الحاق روستاهای اطراف به محدودة قانونی شهر، تراکم‌های متفاوتی در مناطق مختلف شهر دارد؛ به‌طوری‌که 3/60 درصد سطح شهر، تراکم خالص مسکونی بین 201 تا 250 نفر دارد که نشانة وجود واحدهای مسکونی بزرگ و دارای محوطة باز بیشتر و نیز وجود زمین‌های خالی بین آن‌هاست. از نظر تراکم خالص شهری، 86/46 درصد کل سطح شهر، تراکم بین 51 تا 100 نفر دارد که جزء تراکم‌های بسیار کم برای شهر محسوب می‌شود. تراکم ناخالص شهری، فقط در بخش کوچکی از شهر (22/3 درصد) زیاد است که بر بافت‌های قدیمی آن منطبق است، درحالی‌که بیش از نصف مساحت شهر، تراکم ناخالص کمتر از 50 نفر در هکتار دارد. نتایج نشان می‌دهد بیشترین تراکم ساختمانی این شهر بین 30 تا 50 درصد است که مهم‌ترین علت آن، الحاق روستاها به محدودة شهر و وجود فضاهای باز بیشتر در واحدهای مسکونی آن‌هاست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Spatial Distribution of Residential Landuse in Urban Density and a Review of Its Role in Sustainable Development Using GIS (Case Study: Miandoab City)

نویسندگان [English]

  • Azita Rajabi 1
  • Rasoul Maleki Nezamabad 2
1 Associate professor of geography, Department of Geography, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran
2 PhD in geography and urban planning, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran
چکیده [English]

Extended Abstract
Introduction
Residential land use as the most important urban usage involves supporting activities, for basic and everyday needs of residents, covers most of the areas in cities, and constitutes significant and various domain. In other words, besides physical location, residential land use involves the entire residential environment including all basic needs, services and facilities for family welfare and employment, education and health care plans. Importance of housing and residential usage in urban environment is to the extent that it is proposed as one of the community development indicators and yet is considered as the criterion to improve the living space quality. On the other hand, a large part of the construction of residential buildings is life forms. It is important to study housing, residential density, and the planning. With a comprehensive view of all aspects of planning, housing, weather and natural conditions, socio-cultural and economic factors should be considered in urban management. Residential users refer to the levels based on the land use map for construction of residential units.
The distribution and balanced development of residential land use have most important influence in city area. The important point in residential usage is social and environmental imperatives. Finally, improper location of these spaces can lead to poor service and environmental problems. This may cause uneven density in the city. Density level as a criterion for the establishment of population and urban infrastructure development projects is of great importance. Optimum density shows a control variable and show that it can provide enough air and open spaces for all housing units, enough space for all the necessary facilities and services in urban and community and create a sense of openness and security private area for residents. Thus, the density is discussed as one of the most important concepts in urban planning and urban planning decision-making.
Methodology
In present study, through a “inductive, descriptive-analytical” approach, in addition to assessment of the current situation, distribution of residential spaces and transmittal of Miandoab city are investigated in urban density including net residential density, net urban density, gross urban density, and building residential density. Then, in addition to comparison of residential usage situation in Miandoab city with specific standards and the density of the mentioned types, we determined requirements to the residential usage in different city areas. Miandoab city because of high immigration and incorporation of surrounding villages are connected to the legal limits of the city, with different densities in different areas of the city. In other words, land prices in some areas of the city have been increased in density. However, the regions surrounding the city are far lower in density. The major reason is the culture of village life among the city limits in recent years. Therefore, this study will attempt to continue with the study of various densities in Miandoab.
Results and discussion
In this study, we tried to evaluate the distribution and dispersion of residential uses in Miandoab Meanwhile, per capita density in residential, construction, municipal, and other   uses.. The results showed that the net residential density in the Miandoabnb city leave areas between 201 to 250 people. This represents a large residential area more open and horizontal expansion of the city and is vacant land within the city limits. This can result in a net density of urban population the highest density regions with densities of 50 to 100 people has occupied 86.46 percent of the city​​. The net density of 201 persons or more in Sect city, a small percentage of the city, is made ​​of % 4.8. These areas are located in the old tissue and downtown commercial center of the city. Most trips within urban areas can lead to heavy traffic in urban areas. Therefore, this part of the plan seems to be required. More than half the city has a density of less than 50. This implies that in addition to gardens and vacant lands within the city limits, it covers surrounding villages in the area and residents of urban residential environment are unconventional.
Conclusion
The results showed that the highest density of residential construction in Miandoab density is between 30 and 50 people. In othe words, the cost of land in some areas has prompted an increase in the density in the city while rural  areas contain rather less density. This indicates the presence of open spaces in residential areas. The main reason is the join of the villages around the city in recent years. These areas are located on the outskirts of the city.

کلیدواژه‌ها [English]

  • GIS
  • Miandoab City
  • residential land-use
  • Spatial Distribution
  • urban density
بمانیان، محمدرضا و هادی محمودی‌نژاد، 1387، نظریههای توسعة کالبدی شهر، انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، تهران.
پورمحمدی، محمدرضا، 1382، برنامهریزی کاربری اراضی شهری، سمت، تهران.
حکمت‌نیا، حسن، موسوی، میرنجف و عطاءاله زرافشان، 1384، بررسی و تحلیل شاخصهای کمی و کیفی مسکن در شهر تفت و برنامهریزی آتی آن، مجلة جغرافیا و توسعة ناحیه‌ای، سال 1384، شمارة 5، ص 127.
حکمت‌نیا، حسن و ژینوس انصاری، 1391، برنامهریزی مسکن شهر میبد با رویکرد توسعة پایدار، مجلة پژوهش‌های جغرافیای انسانی، سال 1391، شمارة 79، ص 192- 195.
رضویان، محمدتقی و حبیب بیرامزاده، 1387، عملکرد مدیریت شهرهای کوچک در برنامهریزی کاربری اراضی، مطالعة موردی: شهر بناب، مجلة پژوهش‌های جغرافیایی، سال 1387، شمارة 62، ص 101- 114.
زیاری، کرامت‌اله، 1381، برنامهریزی کاربری اراضی شهری، انتشارات دانشگاه یزد، یزد.
زیاری، کرامت‌اله، مهدنژاد، حافظ و فریاد پرهیز، 1388، مبانی و تکنیکهای برنامهریزی شهری، انتشارات دانشگاه بین‌المللی چابهار، چابهار.
سالنامة آماری استان آذربایجان غربی، 1391، انتشارات معاونت برنامه‌ریزی استانداری آذربایجان غربی.
سرور، رحیم، 1383، استفاده از روش ایاچ­­پی در مکانیابی جغرافیایی، مطالعة موردی: مکانیابی برای توسعة آتی شهر میاندوآب، فصلنامة پژوهش‌های جغرافیایی، سال 1383، شمارة 49، ص 19- 38.
شیعه، اسماعیل، 1387، کارگاه برنامهریزی شهری، انتشارات دانشگاه علم و صنعت، تهران.
عزیزی، محمدمهدی، 1382، تراکم در شهرسازی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
عزیزی، محمدمهدی، 1381، نقش و جایگاه تراکم ساختمانی در توسعة شهری، اولین سمینار ساخت‌وساز در پایتخت، دانشگاه تهران، تهران.
عزیزی، محمدمهدی و سیده‌مرجانه معینی، 1390، تحلیل رابطة بین کیفیت محیطی و تراکم ساختمانی (مطالعة موردی: شهرک گلسار- رشت)، نشریة هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، سال 1391، شمارة 45، ص 5- 16.
قربانی، رسول، 1384، تحلیل پراکنش تراکمهای جمعیتی شهر تبریز با استفاده از روش حوزهبندی آماری، مجلة پژوهش­‌های جغرافیایی، سال 1384، شمارة 54، ص123- 136.
محمودی، محمدمهدی و نیلوفر نیک‌قدم، 1387، کاهش آلودگیهای محیطی ناشی از توسعة مسکن با راهکارهای طراحی معماری (مطالعة موردی: بافتهای مسکونی پیرامون تهران)، مجلة هنرهای زیبا، سال 1387، شمارة 35، ص 27- 38.
معاونت عمرانی استانداری آذربایجان غربی، 1385، بازنگری طرحهای جامع- تفصیلی شهرهای استان.
ملکی، هادی، 1390، تحلیل کاربری اراضی شهری با نگرشی بر توسعة پایدار شهری محلة شیان تهران، پایان‌نامة کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری، استاد راهنما: اصغر نظریان، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران.
مهندسین مشاور آمایش محیط، 1382، سرانهها و تراکمهای کاربری اراضی شهری، انتشارات سازمان شهرداری‌ها، تهران.
مهندسین مشاور شهر و بنیان، 1389، طرح جامع- تفصیلی شاهین دژ.
مهندسین مشاور طرح و کاوش، 1388، طرح تفصیلی شهر میاندوآب (مطالعات وضع موجود)، جلد اول.
مهندسین مشاور امکو، 1382، طرح جامع شهر دورود.
Addai Boamah, N., 2013, Land use controls and residential land values in the Offense South municipality, Ghana, Original Research Article Land Use Policy, Vol. 33, No. 2013, PP. 111-117.
Balram, Sh. and Dragicevic, S., 2005, Attitudes Toward Urban Land Use Planning: integrating Guestionnaire Survey and Collaborative GIS Techniques to Improve Attitude MEASUREMENTS, Landscape and Urban planning.
Geoghegan, J., 2002, The Value of Open Spaces in Residential Land Use, Original Research Article Land Use Policy, Vol. 19, No. 1, PP. 91-98.
Hall, P., 2008, Toward Sustainable, Livable and Innovative Cities for 21st Century, In Proceedings of the 3rd Conference of the World Capitals, Tokyo, PP. 22-28.
Yang, Manlun, 2008, Sustainable Analysis of Urban Land Use Planning Basd on GIS, ITC.
Bemanian, M. R. and Mahmoudinejad, H., 2010, Theory of Physical Development, Publication of the Country's Municipalities.(In Persian)    
Pourmohammadi, M., 2003, Urban Land Use Planning, Samt, Tehran. (In Persian)
Hekmatniya, H., Mousavi, M. and Zarafshan, A., 2005, Analysis of Quantitative and Qualitative Indicators of Housing in the City of Taft and Future Planning, Journal of Geography and Regional Development, Vol. 2, No. 5, PP. 127. (In Persian)  
Hekmatniya, H. and Ansari, J., 2012, The City's Housing Plan Gets the Sustainable Development Approach, Journal of Research in Human Geography, Vol. 1, No. 79, PP. 192-195. (In Persian)           
Razavian, M. and Byramzadh, H., 2008, Function of the Small Town Planning, Land Use Management, Case Study: Bonab, Journal of Geographical Researches, Vol. 41, No. 62, PP. 34-16. (In Persian)
Ziyari, K., 2001, Urban Land Use Planning, University of Yazd, Yazd. (In Persian)
Ziyari, K., Mahdnezhad, H. and Parhiz, F., 2009, The Principles and Techniques of Urban Planning, Publication, International University of Chabahar, Chabahar. (In Persian)
Statistical Yearbook of West Azarbaijan, 2012, Published by the County Planning West. (In Persian)
Sarver, R., 2004, AHP Used Study on Geographic Location, Case Study: The Location for Future Expansions Sect of Miandoab, Geographical Journal, Vol. 63, No. 49, PP. 38-19. (In Persian)
Shia, Esmail, 2008, Workshop of Urban Planning, University of Science and Technology, Tehran. (In Persian)
Azizi, M., 2003, Urban Congestion, Tehran University Press, Tehran. (In Persian)
Azizi, M., 2003, The Role of Building Density in Urban Development, Construction of the first Seminar in the Capital, Faculty of Engineering, Tehran University, Tehran. (In Persian)
Aziz, M. M. and Moeini, M., 2002, Analysis of the Relationship Between Environmental Quality and Building Densities, Fine Arts Magazine, Architecture and Urban Planning, Vol. 11, No. 45, PP. 5-14. (In Persian)
Ghorbani, R., 2001, Analysis of Population Density Distribution in Tabriz Area by Using Statistical Classification, Journal of Geographical Researches, Vol. 14, No. 54 , pp. 123-136. (In Persian)
Mahmoudi, M. and Nickghadam, N., 2008, Reducing Environmental Pollution Caused by Housing Development with Architectural Design Solutions (Case Study: Tehran Surrounding Residential Context), Fine Arts Magazine, Vol. 9, No. 35, PP. 27-38. (In Persian)
Civil Deputy Governor of West Azarbaijan, 2006, Review of Comprehensive Plans- Detailed Cities. (In Persian)
Maleki, H., 2011, Analysis of Urban Land with a View on the Sustainable Development of Xi'an Urban Neighborhoods of Tehran, MS Thesis in Urban Planning, Science and Research, Islamic Azad University of Tehran. (In Persian)
Environmental Consulting Engineers Journal, 2006, Per Capitation and Density of Urban Land Use, Publications of municipalities organizations, Tehran. (In Persian)
Engineering Consultancy City and founded, 2009, A Master Plan- Detailed Shahindezh. (In Persian)
Consulting Engineers and Mining, 2008, Mentioned in the Detailed Design (of the status quo), Vol. 1. (In Persian)
Consulting Engineers Omekow, 2002, The City's Comprehensive plan Doroud. (In Persian)
Hadylou, H., 2007, Planning for housing in Third World Cities, MS Thesis, Geography and Urban Planning, Tehran University, Tehran. (In Persian)
http://www.atlas.tehran.ir