تبیین عوامل موثر بر ارتقای رفاه اجتماعی در مناطق روستایی (مطالعۀ موردی: شهرستان مشکین شهر)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری و روستایی، دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

تکامل مفهومی توسعه در قالب توسعة پایدار و فصل مشترک آن با رفاه اجتماعی، زمینة تقویت رویکرد جدیدی شده که چالش‌های فکری ویژه‌ای را به‌دنبال داشته است. با این‌حال، رفاه اجتماعی روستایی را فرایندی مستمر و پویا و پایدار می‌دانند که از طریق دولت‌ها و نهادهای مدنی و سازمان‌های مسئول، به ایجاد مجموعه‌ شرایط‌ و کیفیت در توانمندسازی مردم روستایی منجر می‌شود تا به‌صورت مستمر، کیفیت زندگی را بهبود ‌بخشد. هدف این مقاله، تبیین عوامل مؤثر بر ارتقای رفاه اجتماعی در مناطق روستایی شهرستان مشکین‌شهر است. این تحقیق، توصیفی- تحلیلی است و به­روش پیمایشی انجام‌ گرفته است. برای جمع‌آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه، به روستاییان ساکن در مناطق روستایی شهرستان مشکین‌شهر مراجعه شد که جامعة آماری پژوهش را تشکیل می­دهند. تعداد کل روستاییان شهرستان مشکین‌شهر 90,359 نفر است. برای تعیین حجم نمونة ساکنان مناطق روستایی شهرستان مشکین‌شهر، از فرمول کوکران استفاده شد. درنهایت، حجم نمونه 197 نفر تعیین شد، اما برای افزایش میزان دقت و اعتبار یافته‌ها، به 200 نفر افزایش یافت. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها، از مدل تحلیل­عاملی استفاده شد. نتایج نشان داد مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر ارتقای رفاه اجتماعی ساکن در منطقة مورد مطالعه شامل شش مؤلفة توانمندسازی اقتصادی و بازتوزیع درآمد، توانمندسازی اجتماعی و تقویت سرمایة اجتماعی، توانمندسازی محیطی، نهادسازی و ارتقای پذیرش اجتماعی، توانمندسازی روان‌شناختی، تقویت مشارکت اجتماعی و ارائة خدمات ترویجی است که مقدار واریانس و واریانس تجمعی این شش عامل، 5/68 است. همچنین، یافته‌های استنباطی پژوهش نشان داد جز عامل توانمندسازی روان‌شناختی، بین عامل توانمندسازی اقتصادی، اجتماعی، محیطی، نهادسازی و تقویت مشارکت اجتماعی با ارتقای رفاه اجتماعی در مناطق روستایی شهرستان مشکین‌شهر، رابطة معنادار وجود دارد. درنهایت، براساس نتایج پژوهش، پیشنهادهای کاربردی ارائه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Explanation of the factors influencing promotion of social welfare in rural areas (Case Study: Meshkinshar County)

نویسنده [English]

  • Vakil Heidari Sarban
Associate Professor, Geography and Urban Planning, Mohaghegh Ardabili University, Ardabil, Iran
چکیده [English]

Introduction
Welfare is to provide a minimal level of well-being and social support for all citizens, sometimes referred to as public aid. In most developed countries welfare is largely provided by the government, and to a lesser extent, charities, informal social groups, religious groups, and inter-governmental organizations.
Although, in Iran, the background of related actions for social security, support to poor people and the vulnerability of rural people have more than fifty years of background. But it didn’t have considerable achievement in poverty reduction and vulnerability in the rural areas of country. Quality of life and social welfare of people and the rural locations are related to more factors such as employment, appropriate income, and access to services, education and health, natural environment, security and strong public relations.  The social welfare of rural people including a series of tactics and social support by relying on participation of the rural people and governmental and non-governmental institutions in the rural areas to promote the plans of rural development to formulate  eradication of severe needs of rural people in the rural areas and preservation self-esteem and  human dignity. A research on reinforcement of social welfare in the rural areas has showed that different factors such as economic, environmental, psychological, and social, institutional factors has considerable effects on promotion of social welfare in the rural areas. The aim of this paper is to do a survey about influencing factors on promotion of social welfare in the rural areas.
 
Methodology
The purpose of the present study was to explain the factors influencing promotion of social welfare in the rural areas of Meshkinshar County. The research method was analytical –descriptive survey. Target population in the study was the rural people in Meshkinshar County. The needed information was collected by means of questionnaire from rural people in Meshkinshar County. All the rural population is 90359 people. In addition, to determine sample size the rural peoples in the study area, we used Cochran formula. Finally, the sample size of 196 people of the rural public was determined. To enhance the amount of accuracy and validity of results, the sample size was increased up to 200. Researcher questionnaire was used as a tool of measurement. The content and face validity of the instrument was specified after several times of review and correction by the faculty members in university and several expertise of administrative offices. The reliability analysis was conducted and Cronbach’s alpha values for the various sections of instrument were estimated to be between 0.83 and 0.90. To analyze the research data, we used a factor analysis model.
At the end, the results showed that the most important affecting factors to social welfare of rural people in the study area are components such as economic empowerment and income redistribution, social empowerment and reinforcement of social capital, environmental empowerment, promotion of social admission, psychological empowerment, social participation reinforcement and delivering of extensional services.  The accumulated variance value is (68.5) via these six factors. Finally, based on the results analysis, some applied recommendations have been provided
 
Results and Discussion
The results indicated that the raising of individual and public incomes, reinforcement of entrepreneurship, improvement of physical infrastructures, presentation of local economy services, raising of agricultural productivity, diversification of economic activities, economic empowerment, redistribution of income and employment, reinforcement of economic infrastructure, consolidation of scatterd rural residents, social empowerment, self-helping, promotion of social security, reinforcement of social interactions, social cooperatives, social integration, social alliance, social communication, access to social services, social fulfillment, psychological empowerment, social dignity, creativity, improvement of motivation, responsibility, quality of agricultural water resources, life facilities of rural people, quality of water and soil resources, social belonging, social participation, reinforcement of instituational-social confidence, presentation of extensional services, rate of net income and access to credits, mental health, exchange of information and knowledge, reinforcement of people complexes, food security, education and social reception paly important role in promotion of social welfare in the rural areas.
 
Conclusion
The descriptive results of research showed that the number of sample has been in the range of 31 to 40 years old people. Marriage condition has been 77% of married people and 22% of single people. In this research, 44 indices have been employed to understand the factors influencing the promotion of rural people in social welfare in the study area. The data are analyzed by using factor analysis. With attention to KMO, 6 factors were exploited with eigenvalue higher than 1 to effective factors on promotion of social welfare in the rural areas. After rotation of factors the variables related to social welfare were classified on the 6 factors. The research results suggested development of attractive rural areas via income and rural people employment, helpful development of  educational and cultural spaces , creation of recreational and residential centers in the rural areas, emphasis on native regional specialties and formulation of community-based plans, use of native people to design , planning, performance and supervision to local development programs, attention to empowerment in different levels, capacity-building, plans of rural people empowerment by exciting participation in the rural areas, and definition of exciting mechanisms for promotion of local social capital in term of native specialties of the regions can help to promote rural people social welfare and rural sustainability.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Life Quality
  • Meshkinshar County
  • Rural Development
  • social development
  • Social Welfare
احمدوند، مصطفی، هدایتی‌نیا، سعید و خسرو عبداللهی، 1391، بررسی تأثیر رفاه و سرمایة اجتماعی بر کیفیت زندگی در مناطق روستایی شهرستان بویراحمد، مجلة پژوهش و برنامه‌ریزی، دوره1، شمارة 2، صص 89- 112.
 
عنبری، موسی، 1389، بررسی تحولات کیفیت زندگی در ایران، مجلة توسعة روستایی، دورة اول، شمارة 2، صص 170- 180.
 
حق‌جو، داوود، 1381، رفاه اجتماعی و توسعه (مروری بر کارکرد برخی نهادهای حمایتی)، فصلنامة رفاه اجتماعی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، سال دوم، شمارة 6، صص 75- 96.
 
پورطاهری، مهدی، رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا و مهدی رحمتی، 1390، نقش دانش حقوقی در رفاه اجتماعی روستاییان، مطالعة موردی: دهستان میان‌کوه غربی- شهرستان پلدختر- استان لرستان، دورة 16، شمارة 42، صص 45- 63.
ربانی، رسول، کلانتری، صمد، قاسمی، وحید، عریضی، فروغ السادات و رضا اسماعیلی، 1387، بررسی رابطة رفاه اجتماعی با سرمایة اجتماعی در فرایند توسعه؛ مطالعة موردی: شهرستان‌های استان اصفهان، مجلة پژوهشی دانشگاه اصفهان، جلد بیست و نهم، شمارة 1، صص 23- 46.
 
رضوانی، محمدرضا و حسین منصوریان، 1387، سنجش کیفیت زندگی: بررسی مفاهیم، شاخص‌ها، مدل‌ها و ارائة مدل پیشنهادی برای نواحی روستایی، فصلنامة توسعه و روستا،  دورۀ11، شمارة 3، صص 26- 1.
 
رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا و مرتضی توکلی، 1382، رفاه اجتماعی روستاییان، رویکردی شناختی در تبیین معرف‌ها، مجلة مدرس، دورة هفتم، شمارة 2، صص 61- 83.
 
رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا و حمدالله سجاسی قیداری، 1389، توسعة روستایی با تأکید بر کارآفرینی، انتشارات سمت، تهران.
 
رستمعلی‌زاده، ولی‌اله و مسعود سلیانی، 1390، زندگی مطلوب روستایی با تأکید بر بهزیستی اجتماع روستایی، فصلنامة رفاه اجتماعی، دورة سوم، شمارة 3، صص 165- 186.
 
تقوایی، علی‌اکبر و هادی محمودی‌نژاد، 1385، توسعة پایدار شهری و رفاه اجتماعی شهروندی، جستارهای شهرسازی، شماره­های 15 و 16، صص 36- 47.
 
زاهدی اصل، محمد، 1381، مبانی رفاه اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
 
زاهدی مازندرانی، محمدجواد، 1384، فقر روستایی، روند و اندازه‌گیری آن در ایران، رفاه اجتماعی، دوره4، شماره17 ، صص 288- 322.
عینالی، جمشید، 1380، ارزیابی نقش مجتمع‌های خدمات بهزیستی روستایی در توسعۀ روستایی (رفاه اجتماعی) مطالعة موردی: روستاهای سجاس، کرس و گرماب- شهرستان خدابنده، پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
 
فیض‌زاده، علی و سعید مدنی، 1379، تأمین اجتماعی و رفاه اجتماعی: شاخص­شناسی برای تبیین و سنجش، فصلنامة تأمین اجتماعی، سال دوم، شمارة 4، صص 1441- 1464.
 
محمدنژاد، حبیب و رضا محبوبی، 1391، مبانی رفاه اجتماعی در اسلام، فرهنگ در دانشگاه اسلامی، سال دوم، شمارة 2، صص 279- 289.
 
میجلی، جیمز، 1378، رفاه اجتماعی در جهان، ترجمة محمدتقی جغتایی، دانشگاه علوم بهزیستی، تهران.
نوری، مرضیه،1380، ارزیابی عملکرد مجتمع‌های خدمات بهزیستی روستایی در رفاه اجتماعی روستاییان، مطالعة موردی: روستاهای کورده، امام تقی و دهستان شهرستان مشهد، پایان‌نامة کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
 
هزارجریبی، جعفر و رضا صفری شالی، 1390، رفاه اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن، مطالعة موردی: شهر تهران، مجلة پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال دوم، شمارة 5، صص 1- 22.
 
یزدانی، فرشید، 1382، مفاهیم بنیادی در مباحث در رفاه اجتماعی، تهران، دانشگاه علوم بهزیستی.
 
 
 
Ahmadvand, M., Hedaiatnia, S. and Abdollah., Kh., 2012, A Suervey of Welfare Impact and Social Capital on Life Quality in the Rural Areas of Bouyer Ahmad County, Journal of Research and Planning, Vol. 2, No.5, PP. 89-112. (In Persian)
 
Anbari, M., 2009, A Survey of Rural People Quality Changes in Iran, Journal of Rural Development, Vol. 1, No. 2, PP. 170-180. (In Persian)
 
Burgoon, B., 2006, On Welfare and Terror, Social Welfare Policy and Political Economy Root of Terrorism, Sage, London.
 
Clarke, M. and Islam, S., 2009, Economic Growth and Social Wellbeing: Operationalizing Normative Social Choice Theory, North Holland, Amsterdam.
 
Clarke, M. and Sardar, I., 2002, The Relationship between Economic Development and Social Welfare: A New Adjusted GDP Measure of Welfare, Social Research Indicators, Vol. 10, No. 8, PP. 51-65.
 
Einali, J., 2004, Assessmet of the Role of Rural Well-being Services Complexes on Rural Development (Social Welfare), Case Study: The Rural of Sojas, Kars and Garmab, Khodabandeh County, M.S Thesis of Geography and Rural Planning, Tarbiat Modares University, Tehran. (In Persian)
 
Estovan, P., 1984, Social Psychology,Tranaslated by: Kardan, A. M., Tehran University, Tehran. (In Persian)
 
Fitzpatrick, T., 1993, Welfare Theory an Introduction, Manchester University Press, Manchester.
 
Fizzadhe, A. and Madani, S., 2003, Social Supply and Social Welfare: The Recognition of Index for Explanation and Measurement, Journal of Social Supply, Vol. 2, No. 4, PP. 1441-1464. (In Persian)
 
Greg, M., 2006, Critical Social Policy, Published by Sage, London.
 
Haghjou, D., 2003, Social Welfare and Development (A Review on Functions of some of Supportive Institutions), Journal of Social Welfare, Vol. 2, No. 6, PP. 75-96. (In Persian)
 
Hewstone, B. and strobe, w., 2001, Introduction to Social Psychology, 3rd edition, Black Well Publishers, New York: Cambridge University Press.
 
Hezarjaribi, J. and Safarishali, R., 2010, Social Welfare and Its Affecting Factors, Case Study: Tehran City, Journal Research and Urban Planning, Vol. 2, No. 5, PP. 1-22. (In Persian)
 
Li, y., et al., 2002, Dynamics of Social Capital, Sociological Research, Vol. 7, No. 3, PP. 35-54.
 
Midgely, J., 2000, Context of Welfare Theory: A Develop Mentalist in Perpetration, Center for Social Development. (In Persian)
 
Mohamadnejad, H. and Mahbobi, R., 2011, The Principles of Social Welfare in Islam, Culture in Azad University, Vol. 2, No. 2, PP. 126-151. (In Persian)
 
Mon, A. H. B., 2008, The Interplay between Social Welfare and Competitiveness: The Case of Canadian Medicare, Geoforum, Vol. 1, No. 2, PP. 42- 68.
 
Moore, S., 2002, Social Welfare Alive, 3rd Edition, University of Chicago.
 
Nouri, M., 2005, Assessmet of Performance of Rural Well-being Services Complexes on Rural Peoples Social Welfare, Case study: Emam Tagi and Dehestan of the Mashhad County, M.S Thesis of Master of Geography and Rural Planning, Tarbiat Modares University, Tehran. (In Persian)
 
Orbell, J. M. and Dawes, R. M., 2005, Social Welfare, Co-operators Advantage, and the Option of not Playing the Game, American Sociological Review, Vol. 5, No. 8, PP. 54-56.
 
Portes, A., 2001, Social Capital: Its Origins and Applications in Modern Sociology, Annual Review of Sociology, Vol. 2, No. 4, PP. 1-24.
 
Pourtaheri, M., Rokanaldin Eftekhari, A. and Rahmati, M., 2011, Role of Civil Knowledge on Social Welfare of Rural People, Dehestane Miankouhe Gharbai, Poldokhtar County, Lorestan Province, Journal of Geography and Planning, Vol. 16, No. 42, PP. 45-63. (In Persian)
 
Rabbani, R., et al., 2010, Survey of Social Welfare Relation with Social Capital on the Development Process, Case Study: The Counties of Isfahan Province, Journal of Esfahan Research, Vol. 1, No. 29, PP. 23-46. (In Persian)
 
Ramsey, D. and Smit, B., 2007, Rural Community Well-being: Models and Application to Changes in the Tobacco-belt in Ontario, Geoforum, Vol. 6, No. 33, PP. 367–370.
 
Raphael, D., et al., 2001, Making the Links between Community Structure and Individual Well-being: Community Quality of Life in Riverdale, Health & Place, Vol. 4, No. 7, PP. 179–196.
 
Rezvani, M. R. and Mansoreian, H., 2009, Measurement of Life Quality, Survey of Concepts, Indexes, Models and Representation of Suggested Models for Rural Areas, Journal of Rural and Development, Vol. 3, No.11, PP. 1-26. (In Persian)
 
Roknaldin Eftekhari, A., Sojasei Ghidari, A., 2008, Rural Development with Emphasizing on Entrepreneurship, Samt, Tehran. (In Persian)
 
Roknedin, E. A. and Tavakoli, M., 2004, Socail Welfare of Rural People, An Approach for Explanation of Indicators, Journal of Modares, Vol. 2, No. 7, PP. 61-83. (In Persian)
 
Rostamali, V. and Saliani, M., 2011, Suitable Life of Rural People with Emphasizing on Well-being of Rural Community, Journal of Economic Policies, Vol. 3, No. 2, PP. 185-186. (In Persian)
 
Schmitt R. B., 2007, Considering Social Cohesion in Quality of Life Assessments: Concepts and Measurement, Social Indicators Research, Vol. 13, No. 58, PP. 403-428.
 
Shortall, S., 2008, Are Rural Development programmed Socially Inclusive? Social Inclusion, Civic Engagement, Participation, and Social Capital: Exploring the Differences, Journal of Rural Studies, Vol. 12, No. 3, PP. 450-466.
 
Taghvaei, A. and Mahmmoudinejad, H., 2008, Urban Sustainable Development and Social Welfare of Civic, Journal of Urban Building Queries, Vol. 15, No. 16, PP. 36-47. (In Persian)
 
Vouvaki, D. and Anastasios X., 2008, Changes in Social Welfare and Sustainability: Theoretical Issues and Empirical Evidence, Ecological Economics, Vol. 4, No. 5, PP. 55-72.
 
Wee, H., 2008, Quality of Life Assessment: Is Quality of Place an Appropriate Proxy? Proceedings of the Second International Conference on Quality of Life, National University of Singapore, Vol. 4, No. 5, PP. 99-115.
 
Werner, H., 2000, Analysis of Sustainable Development and Social Welfare, Switzerland, Ecological Economics, Vol. 5, No. 32, PP. 481-483.
 
Yazdai, F., 2005, Fundamental Concepts of Social Welfare, Well-being Science University, Tehran. (In Persian)
 
Zahedi-Asl, M., 2002, Principles of Social Welfare, Allameh Tababaei, Tehran. (In Persian)
 
Zahedi, M, J., 2004, Rural Poverty, Trend and Measurement of Rural Poverty in Iran, Journal of Social Welfare, Vol. 4, No. 17, PP. 289-326. (In Persian)
 
Zahedi, M, J., 2004, The Power of Household’s Savings of Rural Peoples and Its Effects on Rural Peoples Participation in Development Process, Journal of Agriculture Economy and development, Vol. 13, No. 14, PP. 145-159. (In Persian)