تحلیلی بر تأثیر ابعاد توسعۀ پایدار اجتماعات محلی بر توسعۀ گردشگری طبیعی با نظرسنجی از ساکنان روستایی شهرستان نقده

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی

چکیده

پژوهش حاضر با هدف کلی مطالعۀ تأثیر ابعاد توسعة پایدار اجتماعات محلی بر توسعة گردشگری طبیعی در اجتماعات روستایی شهرستان نقده، از توابع استان آذربایجان غربی صورت گرفته است. جامعة آماری این پژوهش، ده روستای دارای جاذبه‌های طبیعی در شهرستان نقده است که از میان آن­ها 384 نفر با استفاده از فرمول کوکران به‌عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. این پژوهش «توصیفی- تحلیلی» است و گردآوری داده­ها با استفاده از روش‌های مشاهده، مصاحبه با کارشناسان و با ابزار پرسشنامه انجام گرفته است. به‌منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها، از تحلیل خوشه‌ای سلسله­مراتبی، آنالیز واریانس دوطرفه و آزمون تعقیبی توکی استفاده شد. یافته‌ها نشان می‌دهد روستاهای حسنلو، بالیقچی، گرده قیط و درگه سنگی، به­علت برخورداری از پتانسیل‌های طبیعت‌گردی، در بالاترین سطح پایدار (فراجذاب) قرار دارند و روستاهای طالقان و ساخسی­تپه، به­علت فقر منابع طبیعی، در مکان ناپایدار (فروجذاب) واقع شده‌اند. در گروه‌بندی شاخص‌های مورد مطالعه با استفاده از تحلیل خوشه‌ای به روش ادغام «وارد» بر نمره‌های شاخص‌های ابعاد سه‌گانۀ توسعۀ پایدار، چهار خوشه در هر بعد مشخص شد که به­ترتیب عبارت‌اند از: بعد اقتصادی (اشتغال و درآمد، برنامه‌ریزی دولتی، ارتقای کیفیت زندگی و کشاورزی)، بعد اجتماعی (دانش و مشارکت، رضایت و الگوبرداری، امنیت و تبلیغات و اطلاع‌رسانی) و بعد اکولوژی- زیست‌محیطی (حفاظت از منابع طبیعی، حساسیت‌های زیست‌محیطی، تغییر کاربری اراضی و خدمات ارتباطی و زیرساختی). درنهایت، نتایج آنالیز واریانس دوطرفه و آزمون توکی از دیدگاه اجتماعات محلی نشان داد که بعد اجتماعی- فرهنگی با میانگین 5229/4، از اهمیت بیشتری در توسعۀ گردشگری طبیعی برخوردار است. براین­اساس، می‌توان گفت توسعه از طریق ابعاد متعدد خود (اقتصادی- نهادی، اجتماعی- فرهنگی، اکولوژیکی- زیست‌محیطی) توسعۀ گردشگری طبیعی را محقق می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analysis of Sustainable Development Effects of Local Communities on Natural Tourism Development, Naghadeh County

نویسندگان [English]

  • Hassan Esmailzadeh 1
  • shamsie Salehpour 2
1 Assistant Professor of Geography and Urban Planning, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2 Ph.D. Candidate in Geography and Rural Planning, Kharazmi University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Introduction
Nowadays, natural tourism plays a main role in tourism activities in the world. In this activity, tourists travel to natural areas including mountains, mountain ranges, foothills, jungles, plains, valleys, deserts, beaches, lakes and wetlands to take advantage from natural beauties. This, as called ecotourism, is created by special willing to use nature in sustainable development and the value of natural heritage in tourism. Ecotourism by following life philosophy and emphasis on internal and inherent values make cultural heritage and sustainability possible by protecting the natural areas, taking advantages of local communities, reinforcing sub cultures, preparing educational and training opportunities, improving job creation and obtaining migration, obligation to less consume of nonrenewable resources, preparing local contribution opportunities, environmental educations and natural environment protection. There are very suitable tourism attractions in Iran that an appropriate management and planning in good manner, can create a development process to obtain sustainable development in rural areas. In this regard, Naghadeh county has been situated in west Azerbaijan, according to its special strategic lacation (in boundary of Iraq and Turkey countries), because of appropriate weather, being closeness to Urmia lake and Gadar river, Wetlands, Hot water springs, wetlands and natural reasons. It could be one of the more attracting areas for development of natural tourism. It can also attract lots of tourists in regional and also national level.
 
Methodology
This research has an analytical- descriptive method and is practical research in aspect of aim. Statistical sample of this research is 10 villages in Naghadeh County with natural attractions and 384 people were chosen from these villages as sample size. Sampling method to evaluate the indicators of sustainable development dimensions is optimum allocation sampling according to population of each village. Data gathering has been carried out using direct observation, interviews with experts and questionnaires. The reliability of the questionnaire is measured by Cronbach's alpha and Validity of the content. In order to analyze data, we have used hierarchical cluster analysis, two-way ANOVA and Tukey post hoc test.
 
Results and Discussion
In this research, we used hierarchical cluster analysis based on indicators grades in triple dimensions of sustainable development. There were 4 clusters for each dimension, then they were named according to theoretical contents. After getting number of clusters and naming them, their sustainability and unsustainability were calculated using simple average method. After clustering factors of rural communities, they were leveled up and Hasanlu hill came in first as a more sustainable place to have tourism capabilities and Saxsi-Tape came in ten as an unsustainable place. Then, we tried to discover the most important and effective factor in development of natural tourism in that area. We interviewed local communities using variance analysis to find differences between triple dimensions and we used Tukey test to test their level of effectiveness. Results show that from people point of view in the rural areas, all three dimensions of sustainable development (economic- organizational, socio- cultural and ecological- environmental dimensions) affect the natural tourism. Its significant level was 0.05 percent. The highest average belonged to advertisement cluster in socio-cultural level and socio- cultural dimension had the most influence on tourism development (by mean of 4.5229).
 
Conclusion
Today natural tourism has an important role in tourism activities in the world that was created by acceptance of sustainable development concept and natural heritage value. Sustainable development is defined as a stable flow in economic, socio- cultural and environmental changes to increase welfare of the society, which is seeking unity of economic, social, cultural and environmental goals in sustainable way. Thus, natural tourism has most compatibility with sustainable development and can work as a form of sustainable tourism and can also bring benefits for current and future generations. This research aimed to analyze the effects of sustainable development dimensions of rural communities in the development of natural tourism with poll of residents of rural areas in Naghadeh County. In identifying villages with strong tourist attractions, results show that Hasanlu, Baliqchi, Gerdagit and Dorgesangi are in the top and first places and Talegan and Saxsi Tape are in the attractive down because of their natural resources poverty. In grouping of the studied indicators, four clusters for each dimension are revealed as: economic dimension (work and income, governmental planning, increase in quality of life and agriculture), social dimension (knowledge, participation, satisfying from imitation, security, and advertising), ecological and environmental dimension (protecting natural resources, environmental sensitive, land use change, and infrastructural services). Results of Two-way ANOVA and tukey test results of rural communities from the perspective indicated that social-cultural dimension with an average of 4.5339 has the most importance in natural tourism development among three dimensions of sustainable development.
Finally, according to this study, it can be concluded that development of triple dimensions of sustainable development (economic, with indicators such as employment, income, governmental agencies and non-governmental cooperation, investment, governmental planning and …; socio– cultural, with indicators such as public participation, education, security, advertising and …; and  ecological– environmental, with indicators such as protection of natural resources, pollution reduction, improving tourism infrastructure and …) are requirements and foundations of natural tourism development. The availability of environmental and institutional conditions can also encourage residents of rural communities to participate in developing natural tourism. Based on the mentioned points for natural tourism development with an emphasis on dimensions of sustainable development, following suggestions are offered:
- To support local communities contributions
- To improve private sector to invest in this industry
- To create economic advantages in local communities
- To advertise for the related organizations
- To protect natural tourism resources against irresponsible behaviors.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cluster Analysis
  • Local communities
  • Naghadeh
  • natural tourism
  • Sustainable Development

مراجع

آسایش، حسین و علیرضا استعلاجی، 1382، اصول و روش‌های برنامه‌ریزی ناحیه‌ای (روش‌ها، مدل‌ها و فنون)، چاپ اول، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرری، تهران.
آسایش، حسین، 1379، اصول و روش‌های برنامه‌ریزی روستایی، چاپ چهارم، دانشگاه پیام­نور، تهران.
امیریان، سعید، 1383، بررسی اثرات اقتصادی توریسم در جمهوری اسلامی ایران با استفاده از تحلیل داده و ستانده، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، گروه اقتصاد، دانشگاه تربیت­مدرس، تهران.
رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا، مهدوی، داوود و مهدی پورطاهری، 1389، فرایند بومی‌سازی شاخص‌های توسعة پایدار گردشگری روستایی در ایران، پژوهش‌های روستایی، دورۀ اول، شمارة 4، صص 1- 41.
بایزیدی، ابراهیم، اولادی، بهنام و نرگس عباسی، 1391، تحلیل داده‌های پرسشنامه‌ای به کمک نرم‌افزار SPSS، چاپ چهارم، انتشارات عابد، تهران.
تولایی، سیمین، 1386، مروری بر صنعت گردشگری، چاپ اول، دانشگاه تربیت معلم، تهران.
حکمت­نیا، حسین و میرنجف موسوی، 1385، کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، چاپ اول، انتشارات علم نوین، یزد.
دوها بوچسبام، برناردو، 1384، طبیعت‌گردی و توسعة پایدار در کاستاریکا، ترجمة سولماز یگانه، ads. Coo. Ir / category.
رضوانی، علی‌اصغر، 1380، اکوتوریسم و نقش آن در حفاظت محیط زیست، نشریة اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره­های 173- 174.
شایان، سیاوش و اسماعیل پارسائی، 1386، امکان‌سنجی نواحی مستعد توسعة اکوتوریسم در استان کهگیلویه و بویراحمد، فصلنامة مدرس علوم انسانی، دورۀ یازدهم، شمارة 4، صص 153- 181.
شهیدی، محمدشریف، اردستانی، زهرا السادات و محمدمهدی گودرزی سروش، 1388، بررسی تأثیرات توریسم در برنامه‌ریزی نواحی روستایی، فصلنامة پژوهش‌های جغرافیایی، دورۀ چهل­ودوم، شمارة 67، صص 99- 113.
قدمی، مصطفی، علیقلی­زاده فیروزجایی، ناصر، 1391، ارزیابی توسعة گردشگری مقصد در چارچوب پایداری (نمونۀ موردی: دهستان تمشکل/ شهرستان تنکابن)، فصلنامة تحقیقات جغرافیایی، سال بیست­وهفتم، شمارة 1، صص 79- 104.
کرمی دهکردی، مهدی، میرک­زاده، علی‌اصغر و فرشته غیاثوند غیاثی، 1391، تحلیل عوامل مؤثر بر توسعة گردشگری روستایی از دیدگاه روستاییان استان چهارمحال و بختیاری، فصلنامة جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال بیست­وسوم، شمارة 1، صص 99- 112.
کریم، محمدحسین و ابوالحسن هاشمی، 1388، نظرسنجی از مردم روستایی درمورد چالش‌های توسعة پایدار روستایی: مطالعة موردی منطقة ساروق، شهرستان اراک، مجلة توسعة روستایی، سال دوازدهم، شمارة 2، صص 155-178.
کروبی، مهدی، 1387، جهانگردی طبیعت و ضرورت حمایت از آن در ایران، علوم محیطی، سال پنجم، شمارة 4، صص 15- 26.
مهدوی، مسعود، قدیری معصوم، مجتبی و نسرین قهرمانی، 1387، اثرات گردشگری بر توسعة روستایی با نظرسنجی از روستاییان درة کن و سولقان، روستا و توسعه، سال یازدهم، شمارة 2، صص 39- 60.
محمدی ده­چشمه، مصطفی و علی زنگی‌آبادی، 1386، امکان‌سنجی توانمندی‌های اکوتوریسم استان چهارمحال و بختیاری به روش ماتریس SWOT، مجلة محیط‌شناسی، سال سی­وچهارم، شمارة 47، صص 1- 10.
نوحه‌گر، احمد، حسین­زاده، محمدمهدی و اسماء پیراسته، 1388، ارزیابی قابلیت‌های طبیعت‌گردی جزیرۀ قشم با بهره‌گیری از مدیریت ماتریس SWOT، فصلنامۀ جغرافیا و توسعه، دورۀ هفتم، شمارۀ 15، صص 151- 172.
نوری، هدایت­الله و اصغر نوروزی آوارگانی، 1386، ارزیابی توان محیطی برای توسعة توریسم در دهستان چغاخور، مجلة پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان، شمارۀ 1، صص 13- 28.
نوری، غلامرضا و مهدی مهدی­نسب، 1389، بررسی قابلیت‌های اکولوژیکی و توسعۀ گردشگری دریاچۀ گهر براساس مدل SWOT، فصلنامۀ علمی- پژوهشی تالاب دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، سال دوم، شمارۀ 5، صص 57- 66.
Asayesh, H. and Estelaji, A., 2003, Regional planning principles and procedures (methods, models and techniques), 1st Edition, Islamic Azad University of Shahre Rey, Tehran. (In Persian)
 
Asayesh, H., 2000, Principles and Methods of Rural Planning, Payame Noor, 4th Edition Tehran. (In Persian)
 
Amirian, S., 2004, Examined the Economic Impact of Tourism in Iran, Using Input-Output Analysis, MS Thesis, Department of Economics, Tarbiat Modarres University, Tehran. (In Persian)
 
Rokneddin Eftekhari, A. R., Mahdavi, D. and Poortaheri, M., 2010, The Localization Process Paydargrdshgry Rural Development Indicators in Iran, Rural Studies, Vol. 1, No. 4, PP. 1-41. (In Persian)
 
APO, 2005, APO Study Meeting Nenhancing Food Certification Systems for Better Marketing, 12 February 2005, Islamabad, Pakistan.
 
Bayazidi, E., Abbasi, N. and Owladi, B., 2012, A Questionnaire Data Analysis Using SPSS Software, 4th Edition, Abed Publications, Tehran. (In Persian)
 
Blangy, S. and Mehta, H., 2006, Ecotourism and Ecological Restoration, Journal for Nature Conservation, No. 14, PP. 233-236.
 
Butler, R. W., 2000, Ecotourism- Has it Achieved Maturity Has the Bubble Burst, Keynote Address Pacific rim Tourism: Rotorua New Zealand.
 
Bvchsbam Dooha, B., 2005, Environment and Sustainable Development in Costa Rica Surfing, Translated by: Yeganeh, S., ads. Coo. Ir/ category. (In Persian)
 
Choi, S. H., 2003, Measurement of Sustainable Development progress for Managing community Tourism, Dissertation for PhD Texas A&M University.
 
Campbell, M. L, 1999, Ecotourism in Rural Developing  Communities, University of Western Ontaric, Canada, Journal of Annals of Tourism Research. Vol. 26, No. 3, PP. 534-553.
 
Ghadami, M. and Aligholizade Firouzjaei, N., 2012, Development of Sustainable Tourism Destination (Case Study: Tameshkel Village / Tenekabon City), Geographical Research Quarterly, Vol. 27, No. 1, PP. 79-104. (In Persian)
 
Hunter, C. and Green, H., 1995, Tourism and environment, Routledge, London.
 
Holland, J., Burian, M. and Dixey, L., 2003, Tourism in Poor Rural Areas, Diversifying the Product and Expanding the Benefits in Rural Areas, PSA Publications, London.
 
Hvenegaard, C., 1994, Ecotourism, Journal of Tourism Studies, Vol. 15, No. 2.
 
Hekmatniya, H. and Mousavi, M. N., 2006, Emphasizing the Use of Models in Geography and Urban and Regional Planning, Elme Novin Publications, Yazd. (In Persian)
 
KaramiDhkrdi, M., Mirakzadeh, A. A., Ghiasvand Ghiasi, F., 2012, Factors Affecting the Development of Rural Tourism, Rural View of Chahar Mahal and Bakhtiyari, Journal of Geography and Environmental Planning, Vol. 23, No. 1, PP. 99-112. (In Persian)
 
Karim, M. H. and Hashemi, A, 2009, A Survey of Rural People about the Challenges of Sustainable Rural Development: A Case Study of Saruq Viallage, Arak City, Journal of Rural Development, Vol. 12, No. 2, PP. 155-178. (In Persian)
 
Karroubi, M., 2008, Nature Tourism and the Need to Support Those in Iran, Journal of Environmental Sciences, Vol. 5, No. 4, PP. 15-26. (In Persian)
 
Mahdavi, M., Gadirymasom, M. and Gahremani, N., 2008, Impacts of Tourism on Rural Development According to the Peasants of Kan and Solqan Vallies, Journal of Rural Development, Vol. 11, No. 2, PP. 39-60. (In Persian)
 
Moseley, M., 2002, Sustainable Rural Development, The Role of Community Involvement and Local Partvershies.
 
Mohammadi Deh-Cheshmeh, M. and Zangi Abadi, A., 2007, Feasibility of Chahar Mahal and Bakhtiari Ecotourism Resources Matrix Method, SWOT, Journal of Ecology, Vol. 34, No. 47, PP. 1-10. (In Persian)
 
Nohegar, A., Hosseinzadeh, M. M. and Pirasteh, A., 2009, Evaluation of Matrix Management Features Hiking Island by Using SWOT, Journal of Geography and Development, Vol. 7, No. 15, PP. 151-172. (In Persian)
 
Nouri, S. H. and Noroozi Avargani A. 2007, Evaluation of Environment for Tourism
Development in Villages Chagakhur, Journal of Literature and Humanities Science Faculty, Isfahan University, No. 1, PP. 13-28. (In Persian)
 
Nouri, G. and Mahdinasab, M., 2010, Evaluation of Potential Ecological and Gohar Lake Tourism Development Based on SWOT, Journal of Islamic Azad University, Ahvaz lagoons, Sophomore, Vol. 2, No. 5, PP. 57-66. (In Persian)
 
Rezvani, A., 2001, Ecotourism and its Role in Environmental Protection, Journal of Political Information - economic, No. 173-174. (In Persian)
 
Rattanasuwong, N., 1998, Rural Tourism–the Impact on Rural Communities II, Thailand, Food and Fertilizer Technology Center, P. 2.
 
Soteriades, M., 2002, Tourism and Environment in Rural Areas. It’s online at: www.fund.acbe/prelude
 
Shayan, S. and Parsaei, E., 2007, Feasibility of Ecotourism Development in Areas Prone Kohgiloyeh and Boyer-Ahmad, Journal of Agricultural Science, Vol. 11, No. 4, PP. 153-181. (In Persian)
 
Shahidi, M. S., Ardestani, Z., Soroush Goodarzi, M. M., 2009, Effects of Tourism Planning in Rural Areas, Journal of Geographical Research, Vol. 42, No. 67, PP. 99-113. (In Persian)
 
Tavalaei, S., 2007, An Overview of the Tourism Industry, 1st Edition, Tarbiyat Moalem University, Tehran. (In Persian)
 
Tsaur, Sheng- Hshiung, Lin Yu- chiang, Lin Jo- Hui, 2006, Evaluating Ecotourism Sustainability from the Integrated Perspective of Resource, Community and Tourism, Journal of Tourism Mamagement, No. 27, PP. 640-653.
 
Walpole, M. J. and Goodwin, H. J., 2000, Local Economic Impacts of Daragon in Indonisia, Juornal of Annals of Tourism Research, Vol. 6, No. 3, PP. 31-40.
 
WCED (world commission on Environment and Development), 1987, Our Common Future, Oxford University Press.
 
The Governor of West Azerbaijan, 2010, West Azerbaijan Province Statistical Yearbook, Urmia. (In Persian)
 
World Conservation Union, 1991, U.N, Environment Program and World Wide fund for Natur.
 
World Tourism Organization, 2000,  Tourism Planning in National and Regional Level,
Translated by: Ranjbar, B. and Zahedi, M., Isfahan University, Isfahan. (In Persian)
پژوهشهای جغرافیای انسانی
دوره 48، شماره 2
تیر 1395
صفحه 313-331

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 02 مرداد 1392
  • تاریخ بازنگری: 09 شهریور 1394
  • تاریخ پذیرش: 10 شهریور 1394

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار