تحلیل مکان‌گزینی استقرار انسانی در شرایط بحرانی (مطالعۀ موردی: شهر ارومیه)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه شهرسازی، دانشگاه ارومیه

2 کارشناس ارشد برنامه‌ریزی منطقه‌ای، دانشگاه تربیت مدرس

3 کارشناس مهندسی شهرسازی، دانشگاه ارومیه

چکیده

 وقوع بلایای طبیعی مانند زلزله همواره در قرون متمادی زندگی جوامع انسانی را تهدید کرده است و سبب بی‌خانمانی و آوارگی ناگهانی بسیاری از انسان‌ها شده است. سازمان‌های مسئول در زمینة مدیریت بحران در مراحل اولیة مواجهه با چنین شرایطی، به مکان‌یابی بهینه به‌منظور اسکان موقت و ساماندهی آسیب‌دیدگان و بازماندگان حادثه در کنار رسیدگی به امور آن‌ها توجه دارند. البته به‌دلیل وضعیت اضطراری حادثه، بیشتر مکان‌یابی‌ها و اسکان آسیب‌دیدگان پشتوانة علمی لازم را ندارد و بهاین‌ترتیب هزینة هنگفتی را به مدیریت شهری تحمیل می‌کند. با توجه به قرارگیری کشور روی کمربند زلزله، پژوهش حاضر شهر ارومیه را به‌واسطة ویژگی‌های طبیعی و خطر لرزه‌خیزی متوسط توأم با شرایط خاص شهرسازی، به‌عنوان الگوی تهیة پایگاه داده مکانی با هدف مکان‌یابی اسکان موقت پس از زلزله بررسی کرده است. روش این تحقیق توصیفی- تحلیلی است و پژوهش با استفاده از مدل فرایند تحلیل شبکه‌ای (ANP) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) با ماهیت کاربردی صورت گرفته است. بدین‌منظور، معیارها و عوامل مؤثر در مکان‌یابی اسکان موقت شامل ویژگی‌های طبیعی، شبکة ارتباطی، کاربری‌های سازگار و ناسازگار به چندین زیرمعیار تقسیم شد. با توجه به وابستگی متقابل معیارها براساس یافته‌های تحقیق، آن‌ها پس از وزندهی با استفاده از مدل فرایند تحلیل شبکه‌ای، در محیط GIS تلفیق‌ شدند و ضمن تطبیق با استانداردهای بین‌المللی برای یک‌سوم جمعیت شهری، مکان‌های اسکان موقت شهر ارومیه با اولویت‌بندی سه‌گانه براساس ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های بالفعل و بالقوة مدیریت شهری انتخاب شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Site selection analysis for human settlement in critical condition (Case study: Urmia city)

نویسندگان [English]

  • Ali Mosayebzadeh 1
  • Hamed Hasany Bakhshkandy 2
  • Milad Mahmoudi Sheykh Sarmast 3
1 Assistant Professor, Deparment of Urban Planning, University of Urmia, Urmia, Iran
2 M.Sc. in Regional Planning, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
3 Bachelor Student in Urban Planning Engineering, University of Urmia, Urmia, Iran
چکیده [English]

Introduction
The main objective of this research is to perform a site selection and planning with respect to environmental and spatial characteristics. This is to gain the primary social and physical needs of survivors of the accident (the earthquake) and promoting the health condition of crisis. This is for multipurpose use of these places even in ordinary or emergency situations. In this regard, this study with the respect locating different areas of Iran on the earthquake belt, has investigated the city of Urmia as the model of spatial database for contemporary site selection for safety purposes after earthquake. Some influencing factors on the vulnerability of city are various parameters such as: building age (16.7% of the city context is old, including 300 hectares historical fabrics), quality of buildings (about 56% of the buildings of Urmia are damaged, repairable and maintainable), Urban transportation routes, amount of traffic, population and building density, land use of different areas, type and material of different geological layers, etc. These have much effect on crisis management, especially during and after the earthquake. The old fabrics of Urmia, includng one and two-storey buildings with low and compact infrastructure, do not have technical standards against earthquakes. According to the importance of the issue, this paper tries to select optimal temporary sites for health purposes after the occurrence of earthquake in Urmia. This is by natural- physical information and the use of new techniques and methods of Network Analysis Process (ANP) and geographic information system (GIS).
 
Methodology
This research has descriptive- analytic methodology with the functional methods and data collection is the library and documentary. We used the Super Decision software for calculations of the analysis network process model using the ArcGIS software for spatial modeling and region zoning.
Results and Discussion
Therefore, in order to express the theoretical basics and analysis network process (ANP), we have investigated the effective measures of site selection for the temporary settlement. For this, we have used some criteria including the natural characteristics, compatible land use, incompatible land use, and communication network, which each criterion includes several sub-criteria. In the next step, the classification of sub-criteria has been reviewed according to the world standards, rules of the approved urban project and the authors analysis of city properties. Then, the information layers of sub criteria of each criterion are individually integrated in the GIS environment. Based on the importance coefficient, it is achieved by the analysis network process and again all maps of the 4 main criteria will overlap based on the significance of each factor in a GIS environment. Finally, the suitable location of the temporary settlement has been determined on the basis of global standards and urban management capacity.
 
Conclusion
This location is selected through the prioritization based on capacity and de facto and possible potential of urban management according to the type of landuse, ownership and utilization of equipment. Therefore, the first priority have been 16 places in the entire area and mainly including states, private landuse and natural resources that allocated total 405 hectares. These places generally have been the kind of green space, farms and gardens inside green space for the city located near the urban facilities. Therefore, urban management of Urmia can tackle these three priorities and places with regard to span of the city, crowds, old texture, and lack of access hierarchy for multipurpose. This city can also take advantage and use of them in crisis situationsby the earthquake for the establishment.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Analytic Network Process (ANP)
  • earthquake
  • Site selection
  • temporary settlement
  • Urmia
  1. عبدالهی، مجید، 1383، مدیریتبحراندرنواحیشهری، انتشارات سازمان شهرداریها و دهیاری های کشور، چاپ سوم، تهران.
  2. اسدی نظری، مهرنوش، 1383، برنامه‌ریزی و مکان‌یابی اردوگاه‌های اسکان موقت بازماندگان زلزله مورد پژوهی:ناحیۀ 6 منطقۀ 1 شهر تهران، دومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت جامع بحران در حوادث طبیعی، صص1.
  3. اشراقی، مهدی و فاضل ایرانمنش، 1385، مکانیابی اماکن اسکان موقت جمعیت‌های آسیبدیده از زلزله با بهره‌گیری از سامانه‌های اطلاعات مکانی (مطالعه مورد منطقۀ 2 شهرداری تهران)، دومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت جامع بحران در حوادث غیرمترقبۀ طبیعی، تهران، شرکت کیفیت ترویج، صص52.
  4. بهزادفر، مصطفی، 1384، اولین قدم برنامه‌ریزی بازساری بم، استراتژی استقرار و سامانۀ اسکان موقت، نشریة هفت شهر، دورة اول، شمارة 18 و 19.صص27.
  5. پور محمد، بهزاد، 1390، اسکان موقت در زلزله، ویژه‌نامه مبلمان و خدمات شهری، سال اول، شماره شمارة 1، صص1و2 .
  6. جاسمپور، خلیل، 1391، اسکان اضطراری و اردوگاه، سازمان امداد و نجات، جمعیت هلال احمر استان خوزستان.
  7. حسینی، مازیار و دیگران، 1387، مدیریت بحران، سازمان پیشگیری و مدیریت بحران تهران، مؤسسۀ نشر شهر، تهران.
  8. داداشپور، هاشم، خدابخش، حمیدرضا و مجتبی رفیعیان، 1391، تحلیل فضایی و مکان‌یابی مراکز اسکان موقت با استفاده از تلفیق فرآیند تحلیل شبکه‌ای (ANP) و سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)، مجله جغرافیا و مخاطرات محیطی، شمارۀ اول، صص118-115 .
  9. رفیعیان، مجتبی. عسگری، علی  و دیگران، 1386، تحلیلی بر مدیریت و برنامه برنامه‌ریزی اسکان‌های موقت در فرایند بازسازی پس از سانحه مور د مطالعه:: زلزله بم، گروه شهرسازی دانشگاه تربیت مدرس و گروه مدیریت بحران دانشگاه یورک کانادا، دومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت جامع بحران در حوادث غیرمترقبۀ طبیعی.
  10. ساعدی خامنه، سیمین.  و سیدبهشید حسینی، 1389، تحلیل و بررسی اولویت‌های زنان برای سکونت، در گونه‌های اسکان موقت (انتقالی) (موردپژوهی: منطقه 9 شهرداری تهران)، فصلنامه فصلنامة دانشگاه هنر، شمارة پنجم، دورۀ 3، صص 24-5.
  11. سبط، محمد حسن. ، حسینی، مازیار.  و محمدعلی صدیقی، محمدعلی، 1385، امکان امکان‌سنجی اسکان موقت پس از زلزله و ارائة راه راه‌حل بهینه جهت منطقه‌ای از تهران، دومین سمینار ساخت‌وساز در پایتخت، پردیس دانشکده‌های فنی دانشگاه تهران.
  12. عبدالهی، مجید، 1383، مدیریت بحران در نواحی شهری، چاپ سوم، انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، تهران.
  13. فلاحی، علیرضا، 1386، معماری سکونتگاه‌های موقت پس از سوانح، مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
  14. قلندرزاده، عباس و دیگران، 1382، بررسی خطر لرزه در شهر ارومیه، چهارمین کنفرانس بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، ایران.
  15. گیوه چی، سعید. و دیگران، 1391، مکانیابی اسکان موقت پس از زلزله با استفاده از GISو تکنیک AHP (مطالعة موردی: منطقة شش شهر شیراز)، مطالعاتوپژوهشهایشهریومنطقه‌ای، سال پنجم، شمارۀ هفدهم.
  16. مرکز آمار ایران، 1390، آمار جمعیتی استان آذربایجان غربی.
  17. مصیب‌زاده، علی. و محمدرضا پور محمدی، 1385، آسیب آسیب‌پذیری شهرهای ایران در برابر زلزله و نقش مشارکت محله‌ای در امداد رسانی آنها، نشریه نشریة جغرافیا و توسعه، دورۀ 6، شمارة 12، صص2 .
  18. نوجوان، مهدی، 1390، کاربرد الگوریتم‌های فازی در مکانیابی بهینه اسکان موقت – (مطالعة موردی: منطقه یک شهر تهران)، پایان‌نامهة کارشناسی ارشد، دانشکده دانشکدة محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
  19. نوجوان، مهدی.، امیدوار، بابک.  و اسماعیل صالحی، اسماعیل، 1390، مکان‌یابی اسکان موقت با استفاده از الگوریتم‌های فازی ؛ (مطالعه مطالعة موردی: منطقه یک شهرداری تهران)، مجلة مدیریت شهری، شمارة 31، تهران،صص213-210 .
  20. نیرآبادی، هادی. و سیامک برخورداری، 1390، برنامه‌ریزی و مکان‌یابی اردوگاه‌های اسکان موقت پس از حوادث غیرمترقبه، فصلنامۀ پایا دانش، نشریۀ داخلی، کارگروه پدافند غیر عامل و مدیریت بحران، سازمان بسیج مهندسین استان اصفهان، سال اول، شمارة 1، صص1 .
  21. 21.  نیلفروشان، محمد رضا، 1374، پیشگیری، امدادرسانی و اسکان موقت در بحران، دومین کنفرانس بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله.

 

 

  1. Abdollahi, M. 2004, Crisis management in urban areas, 3rd edition, reinforcementvillage and Municipalities Organization Publications, Tehran. (In Persian)
  2. Asad nazari, M., 2006, Planning and location of temporary residents camps for survivors of the earthquake, case study: region 6 area 1 of Tehran, 2nd International Conference on Disaster Comprehensive Management of Natural Crisis Events, PP.1 (In Persian)
  3. Behzadfar, M., 2005, The first step in planning: The reconstruction, deployment strategies and systems for temporary housing, Journal of seven city, Vol. 1, No. 18- 19, PP.27(In Persian)
  4. Chalinder, A., 1998, Temporary human settlement planning for displaced population in emergencies, Good Practice Review, RRN, Overseas Development Institute, UK.
  5. Comprehensive Revision Plan of Urmia,2010, Geographical and climatic studies report, consulting engineers of logistics and planning.
  6. Dadashpoor, H. Khodabakhsh, H. R. and Rafieian, M.,2012, Spatial analysis and locating temporary settlement centers by using of Analytical network process (ANP) and geographic information systems (GIS), Geography and Environmental Hazards Journal, No. 1, PP. 115-118 (In Persian)
  7. Eshragi, M.,2007, Locating of temporary settlement for facilities damaged population on the earthquake by utilizes of Geographic Information System (Case Study is region 2 of Tehran Municipality), 2nd International Conference on crisis Comprehensive management in natural disasters,tehran, quality promotion company,pp.52 (In Persian)
  8. Fallahi, A.2007, Temporary settlements architecture after accidents, Center of Shahid Beheshti University Publications, Tehran. (In Persian)
  9. Galandarzadeh, A. et al.,2003, Evaluation of seismic hazard in Urmia, 4th Seismology International Conference and Earthquake Engineering, Iran. (In Persian)
  10. Ghanavati, E., Galami, S. and Abduly, A.,2009, Empowerment of urban disaster management in order to reduce the earthquake disaster (Case study: City of Khorramabad), Natural Geographic Journal, Vol. 1, No. 4, PP. ??. (In Persian)حذف شود
  11. Givechi, S. et al.,2012, Locating temporary settlement after the earthquake by using GIS and AHP techniques (Case study: region six of Shiraz), journal of urban and regional research and studies, year v, no 17 (In Persian)
  12. Hosseini, M.,2008, Crisis management, prevention and crisis management organization of Tehran, institute of city Publications, Tehran. (In Persian)
  13. Jasempoor, K.,2012, Emergency settlement and camp, relief and rescue organizations, Red Crescent Population of Khuzestan Province. (In Persian)
  14. Kelly, C., 2005, Checklist-based guide to identifying critical environmental considerations in emergency considerations in emergency shelter site selection, construction, management and decommissioning, Joint UNEP/OCHA Environment Unit, In the Office for the Coordination of Humanitarian Affairs, Geneva.
  15. Mosayebzade, A. and Pourmohammadi, M. R.,2006, Vulnerability of Iran cities on earthquakes and the role of neighborhood partnerships in relief, Journal of Geography and Development, Vol 6, No. 12, PP. 2, (In Persian)
  16. Neyrabadi, H. and Barkhordari, S.,2011, Planning and site selection of temporary residents camps after emergency events, The Working Group of the Crisis Management and Passive Defense, Engineers Mobilization of Isfahan Province, Journal of Paya knowledge, Vol. 1, No, 1, PP.1. (In Persian)
  17. Nigg, j. Barnshaw,j and Torres,m.r, 2006, Hurricane katrina and the flooding of New Orleans: Emergent Issues in Sheltering and Temporary Housing, The Annals of the American Academy of Political and Social Science, Vol. 604, Mar.2006, PP. 113- 128.
  18. Nilfurushan, M. R.,1995, Prevention, relief and temporary residents in crisis, 2nd  International Conference on Seismology and Earthquake Engineering. (In Persian)
  19. Nojavan, M., 2011, Application of fuzzy algorithms in optimum locating of temporary settlement (Case study: first region of Tehran), M.S Thesis, Faculty of Environment, Tehran University, Tehran, Iran. (In Persian)
  20. Nojavan, M., Omidvar, B. and Salehi, E., 2011, Locating temporary settlement by using fuzzy algorithms, (Case study: Region 1 of Tehran), Urban Management Journal,No. 31, PP. 210-213 (In Persian)
  21. Poormohammad, B., 2011, Temporary settlement in earthquake, Supplement of Urban Utilities and Furniture, Vol. 1, No. 1, PP. 1-2 (In Persian)
  22. Rafiiyan, M., 2006, Analytical study on the management and planning of temporary residents in the process of reconstruction after the crisis case: Bam earthquake, 2nd International Conference on Disaster Comprehensive Management of Natural Crisis Events. (In Persian)
  23. Saaty, T. L., 2004, The analytic network process dependence and feedback in decision making part 2 theory and validation examples, Available at: www.knu.edu.tw/.../The%20AHP%20and%20ANP%20Part%202%202004.doc, Access Date: 2010/9/17.
  24. Saaty, T. L. and Vargas, L., 2006, Decision making with the analytic network process, Economic, political, social and technological applications with benefits, Opportunities, Costs and Risks, University of Pittsburg Springer, USA.
  25. Sabat, M. H., Hoseini, M. and Seddighi. M. A., 2006, Feasibility of temporary housing after the earthquake and provide the optimal solution for the district in Tehran, 2nd Seminar of construction in the Capital. (In Persian)
  26. Saedi Khamenei, S. and Hosseini, S. B., 2010, Analysis and survey of women's priorities for living in temporary settlement forms (transmit) (Case study: nine Region of Tehran Municipality's), Journal of Art University, Vol.3 No. 5, PP. 5-24. (In Persian)
  27. Statistical Center of Iran, 2011, Population statistics of west azarbaijan province. (In Persian)
  28. The Sphere Project, 2004, Humanitarian Charter and Minimum Standards in Disaster Response, Geneva.
  29. Corsellis, T. and Vitale, A., 2005, Transitional settlement displaced populations, University of Cambridge Shelter Project, First Published by Oxfam, GB.
  30. Twigg, J., 2002, Technology, Post- Disaster Housing Reconstruction and LivelihoodSecurity, Benfield Working Paper, No. 2, (Sustainable Livelihoods and Vulnerability to Disasters) Benfield Hazard Research Center: University college London, London.
  31. UNDRO, 1982, Shelter after disaster: Guidelines for Assistance, UNDRO, Geneva.
  32. UNHCR (United Nations High Commissioner for Refugees), 2007, Handbook for emergencies, 3rd edition, Geneva.
  33. Yuksel, I. and Dagdeviren, M., 2007, Using the analytic network process ANP in a SWOT analysis – A case study for a textile firm, Information Sciences, Vol 177, No 16, P.P. 3364–3382