کاربرد فرایند برنامه ریزی اختیار راهبردی به عنوان رهیافتی در برنامه ریزی تجدید حیات شهری در ساماندهی الگوهای رفتاری شهروندان (مطالعۀ موردی: خیابان سپه قزوین، اولین خیابان طراحی شدۀ ایران)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه شهرسازی ، دانشکده معماری و شهرسازی ، واحد قزوین ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین ، قزوین ، ایران

چکیده

امروزه طراحی برمبنای ساماندهی الگوهای رفتاری افراد، معیاری مهم است؛ تا جایی­که در طراحی فعالیت و رفتار، نقشی تعیین‌کننده در کیفیت فضای شهری دارد. مسئله این است که توجه یکجانبه به شاخص‌های کالبدی خیابان کافی نیست و هم­پیوندی میان شاخص‌های مختلف کالبدی و غیرکالبدی باید به­عنوان سازوکاری مناسب برای ساماندهی فعالیتی و رفتاری محورهای شهری اتخاذ شود. در این نوشتار، با هدف به­کارگیری فرایند برنامه‍ریزی اختیار راهبردی در نمونۀ مورد مطالعه (خیابان سپه قزوین)، نخست به تعاریف و مبانی نظری می­پردازیم. سپس براساس شناخت وضع موجود از نمونۀ مورد مطالعه به کمک روش‌های جمع‍آوری کتابخانه‍ای و مطالعه­های اسنادی و همچنین مشاهده­های میدانی، فرایند اختیار راهبردی در نمونۀ موردی مطالعه می­شود. نتایج بهره‍گیری مبانی رهیافت تجدیدحیات شهری در قالب فرایند اختیار راهبردی گویای آن است که پس از تعیین عرصه‌های سیاستگذاری، مراحل تهیۀ نظام برنامه­ریزی کاربری زمین باید در راستای پیاده­سازی الگوی رفتاری محور بالا با حفظ هویت فرهنگی و روحیة فضایی گذشتۀ آن انجام گیرد؛ به­عبارت دیگر، این مقاله درنظر دارد تا با استفاده از تکنیک حاضر حیات اجتماعی، یک محور تاریخی را بازگرداند، به آن کارایی و پویایی مجدد ببخشد و توقع­ها و نیازهای امروزی را به­صورت کامل برآورده سازد. هدف آزمون تکنیک تحلیلی روی خیابان سپه قزوین، دستیابی به تجدیدحیات شهری محور است. خیابان سپه یکی از خیابان­های شمالی- جنوبی شهرستان قزوین است که عناصر و نقاط راهبردی­ای (استراتژیکی) مانند عمارت عالی­قاپو، بازار و مسجد جامع قزوین دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Application of Strategic Choice Approach to Habitants Behavioral Patterns (Case Study: Sepah Street in Qazvin)

نویسنده [English]

  • Seyed Mohammad Reza Khatibi
Assistant Professor of urban design, Islamic Azad University, Qazvin Branch, Qazvin, Iran,
چکیده [English]

Extended Abstract
Introduction  
These days, designing for improvement in people behavioral patterns is an essential principle. While designing and planning activity and behavior has effective role in quality of urban space. The problem is that unilateral attention to physical properties of street is not enough to have revitalization plan. Integration of physical and unphysical properties of streets and avoiding merely quantitative view should be adopted as a suitable mechanism to revive behavioral characteristics of urban cores.
In this section, some of the definitions and concepts that have been used in this paper are presented and then the method that applied in this research is introduced. Behavior is the manner of carrying out an activity. Human behavior is a resultant of one’s intentions and needs, time and place, imagination of outside world, culture and social values (Lang, 1987). Urban regeneration approach is economical development and competition expansion, improvement in the stability of built environment, increase in cultural identity and citizens’ life quality and promotion of urban management in derelict, disordered and obsolete urban areas. Urban regeneration is a comprehensive and integrated vision and action which leads to the resolution of urban problems which seeks to bring about a lasting improvement in the economic, physical, social and environmental condition of an area that has been subject to change (Roberts& Sykes, 2000,17).
Participation, strategy and stability are considered as three main bases in this plan. They provide a basis for a comprehensive complex measure and each play an especial role in urban regeneration approach (UNEP, 2004). Strategic choice approach deals with regulation and direction of a set of operations, policies and depletion of preparations aiming at achieving and, if it’s not possible, providing the steps of tolerating least defeat. In order to encounter the problems caused by uncertainty and deficient of knowledge, this process insists in short term action and lack of concentration. Basic principles of this process can be described as; decision-making problems related to each other in this process. A hierarchy of policies and choices related to each policy area can be determined and then an approach is selected that realizes uncertain identity. It identifies and pursues suitable policy choices in order to encounter complicated decision-making problems (Daneshpoor, 2001, 18).
Expansion of cities usually increases demands for commuting to the city and intra-city trips, in addition to the issue of duration of trip. This has made city streets as an integral part of city daily life. Function of streets throughout the city can be evaluated from two aspects: one is functional which includes the most strategic role routes play which is movement of goods and people; the second aspect, which is as important as the first one and in many places being neglected by city managers and planner, is social-behavioral aspect of streets. This aspect can enhances the quality of space to the level of urban places, the place of liveliness, social interaction places and a place of common memory.

Methodology 
The main purpose of this study is to suggest a planning strategy for urban regeneration of an urban space through strategic choice approach method. The case study of this research was Sepah Street in city of Qazvin. To achieve this goal at the beginning the theoretical principles and definitions related to the subject has been reviewed, and then the existing situation of the case study area had been examined using field observations and Examination of written documents. After this stage, strategic choice process approach helped the research to define proper regeneration strategies.
Results and discussion
This paper is conducted by the authors to formulate the regeneration of an urban space that the case study is Sepah Street in Qazvin City.
The results of urban regeneration principles in the form of strategic choice approach in this article show that after policy domain are determined, land use planning system considering behavioral characteristics of the street is approved to protect cultural identity and spatial situation of its past. In other words, this paper is trying to regenerate social entity of an old and historic street by this method and give it the required efficiency  to meet nowadays expectations. The goal of experiment of the analysis method on Sepah Street of Qazvin (the first designed and direct street of Iran) is to achieve regeneration of this street. Sepah Street as a northern-southern one is located in Qazvin city. It has had some important elements and landmarks like Alighapoo edifice, Bazar, Atiq chief mosque.
 
Conclusion
As a process to settle problems by decision making groups, strategic choice approach has a vital role. This approach focuses on the following issues.
1. Focuses on decisions to be made in a particular planning situation, whatever their timescale and whatever their substance.
2. Highlights the subtle judgments involved in agreement with how to handle the uncertainties which surround the decision to be addressed- whether these be technical, political or procedural.

کلیدواژه‌ها [English]

  • behavior pattern
  • Scenario
  • Sepah Street of Ghazvin
  • strategic choice approach
  • urban regeneration
-    توسلی، محمود و ناصر بنیادی، 1371، طراحی فضای شهری، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری، تهران.
-    چرمایف، سرج و کریستوفر الکساندر، 1376، عرصه‌های زندگی جمعی و زندگی خصوصی، ترجمة منوچهر مزینی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
-    حبیبی، کیومرث، 1385، ارائۀ راهبرد جدیدی جهت باززنده­سازی بافت­های فرسودۀ شهری با استفاده از
الگوریتم‌های فازی و سیستم اطلاعات مکانی،
مطالعۀ موردی: بافت قدیم شهر زنجان، مجموعه­مقالات همایش سیستم‌های اطلاعات مکانی، قشم
-    دانشپور، زهره، 1382، برنامه‌ریزی راهبردی و برنامه‌ریزی اختیار راهبردی: ویژگی‌ها و تفاوت‌ها و پیش­شرط‌ها، فصلنامۀ مدیریت شهری، سال 1382، شمارۀ 14، ص 16
-    دانشپور، زهره، 1383، برنامه‌ریزی بهسازی و نوسازی شهری، جزوۀ 10، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
-    شماعی، علی و احمد پوراحمد،، 1384، بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه علم جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران.
-    ضیاء خواه، سیما، 1380، به­کارگیری رهیافت تجدیدحیات شهری، نمونۀ موردی: شهرک کیان­شهر، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
-    گل، یان، 1387، زندگی در فضای میان ساختمان‌ها، ترجمۀ شیما شصتی، انتشارات جهاد دانشگاهی، تهران.
-    گلکار، کورش، 1379، مؤلفه‌های سازندۀ کیفیت طراحی شهری، نشریۀ علمی- پژوهشی صفه، سال 1379، شمارۀ 32، ص 38.
-    مهندسین مشاور عمارت خورشید، 1387، گزارشات بافت مسئله­دار محدودۀ خیابان سپه، جلد اول.
Tavassoli, M. and Bonyadi, N,1992,Urban Space Design, Architecture and Urban Planning Research Center, Tehran. (In Persian)
Chermayeff, S. and Alexander, C., 1997, Community and Privacy, Translated by: Mozayyani, M., Tehran University Publication, Tehran.
Habibi, K., 2006, A New Strategy for Revitalizing Deteriorated Urban Fabrics Using Fuzzy Algorithm and Local Information System, Case Study: Zanjan Historic Fabric, International Conference Of Local Information System,      Qeshm. (In Persian)
Danaeshpour, Z., 2004, Planning of Urban Rehabilitation and Renovation, Pamphlet 10, Shahid Beheshti University, Tehran. (In Persian)
Danaeshpour, Z., 2003, Strategic Planning and Strategic Choice Approach: Characteristics and Differences and Preconditions, Modiriat Shahri Journal, Vol 2003No. 14, PP16. (In Persian)
Shamaee, A. and Pourahmad, A 2005Urban Rehabilitation and Renovation with Geographical Viewpoint, Tehran University, Tehran. (In Persian)
Ziakhah, S., 2001, Using Urban Revitalization Solution, Case Study: Kianshahr Town, MA Thesis, Shahid Beheshti University, Tehran. (In Persian)
Gehl, I., 2008, Living between Buildings, Translated by: Shasti, Sh., Jihad Daneshgahi Publications, Tehran.
Golkar, K., 2000, Constituents of Urban Design Quality, Soffeh Journal, Vol. 2008No. 32, PP.50 (In Persian)
Emarat-E-Khorshid Consultant Engineering, 2008, Reports of Problematic Fabric of Sepah Street, Vol. 1. (In Persian)
Carley, M., 1995, Using Information for Sustainable Urban Regeneration, Innovation Study No. 4, Centre for Human Ecology, University of Edinburgh, England
Colantonio, Andrea and TimDixon, 2011, Urban Regeneration & Social Sustainability: Best Practice from European Cities, It’s online at: http://onlinelibrary.wiley.com/ [12.7.2011], DOI: 10.1002/9781444329445.ch1
Couch, Chris and Dennemann, Annekatrin, 2000, Urban Regeneration and Sustainable Development in Britain, It’s online at: http://www.elsevier.com/locate/cities
Friend, J., 1992, New Directions in Software for Strategic Choice, European Journal of Operational Research, Vol. 61, No. 1–2, PP. 154–164.
Friend, J., 2011, The Strategic Choice Approach, It’s online at: http://onlinelibrary.wiley.com/ [12.10.2011],DOI:10.1002/9780470400531.eorms0971
Gehl, J., 1987, Life between Buildings, Van Nostrand Reinhold.
Greater London Authority, 2002, A Strategic Planning Framework for Community Strategies and Community Based Regeneration.
Home, R. K., 1982, Inner City Regeneration, E. & F. N. Spon, London.
Hickling, A., 1978, A.I.D.A and the Level of Choice in Structure Plans, TPR Publication, Vol. 49, No. 4, PP. 465
Laurini, R., 2002, Information Systems for Urban Planning: A Hypermedia Co-operative Approach, Routledge, London.
Roberts, P. and Sykes, H., 2000, Urban Regeneration, Sage Publication, London.
Skelcher, C., McCabe, A. and Lowndes, V., 1996, Community Networks in Urban Regeneration, The Police Press, UK.
UNDP, 2004, Guidelines for Urban Regeneration in the Mediterranean Region, Priority Actions Program Regional Activity Centre.