بررسی رابطۀ سرمایۀ اجتماعی و رضایت از کیفیت زندگی در فضاهای شهری (مطالعۀ موردی: منطقۀ 9 شهرداری تهران)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکدة جغرافیا، دانشگاه تهرانتهران

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی

3 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تهران

چکیده

هدف همۀ برنامه‌های توسعة شهری در کشور، افزایش سطح کیفیت زندگی شهروندان است. این موضوع در دهه‌های گذشته، در تمامی برنامه‌های شهری جایگاه ویژه‌ای یافته است. یکی از راهکارهای افزایش سطح کیفیت زندگی شهروندان، افزایش سطح سرمایة اجتماعی افراد است. هدف این پژوهش، بررسی نقش و جایگاه سرمایة اجتماعی در افزایش میزان رضایت شهروندان از کیفیت زندگی است. این موضوع در دو محلة شهید دستغیب و دکتر هوشیار منطقة 9 شهرداری تهران بررسی شد. در این پژوهش، چهار شاخص برای سنجش سرمایة اجتماعی استفاده شد که شامل اعتماد شخصی، اعتماد انتزاعی، انسجام اجتماعی و مشارکت اجتماعی می­شوند. این شاخص­ها به‌عنوان چهار شاخص اصلی در همة سنجش‌های سرمایة اجتماعی به­کار می‌روند. برای سنجش رضایت از کیفیت زندگی نیز از 13 شاخص متفاوت اجتماعی، اقتصادی، شهری و... استفاده شد. این پژوهش توصیفی- تحلیلی است و برای جمع‌آوری داده‌ها از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. با توجه به جمعیت جامعۀ آماری و مطابق فرمول کوکران، 400 پرسشنامه در سطح منطقه توزیع و داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS بررسی شدند. با توجه به سطح سنجش سؤالات، از آزمون همبستگی پیرسون و برای بررسی میزان تبیین متغیر رضایت از کیفیت زندگی از طریق متغیر مستقل (سرمایة اجتماعی)، از تحلیل رگرسیون چندمتغیره استفاده شد. نتایج نشان می­دهد سرمایة اجتماعی، همبستگی معناداری با میزان رضایت از کیفیت زندگی شهروندان دارد و با افزایش میزان سرمایة اجتماعی افراد، بر میزان رضایت آن‌ها از کیفیت زندگی افزوده می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigation on the Relationship between Social Capital and Satisfaction with Quality of Life in Urban Spaces (Case Study: Region Number 9, Tehran Municipality)

نویسندگان [English]

  • Hosein Hataminejad 1
  • Davood Eyvazloo 2
  • Fatemeh Khazaizadeh 3
1 Assistant Professor of Geography, Faculty of Geography, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Ph.D. Candidate in Geography and Urban Planning, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
3 M.A. in Geography and Urban Planning, Faculty of Geography, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Introduction
With development of urbanization, some problems gradually emerged in the field. In the past few decades, the city crises have been widened. With the development of the urban life crisis is appeared in various aspects including environmental, social, physical, and economic. Special awareness shows environmental problems and declining environmental quality in cities and residential neighborhoods. In recent years, social capital has become very common issue that has attracted the attention of many scholars and even politicians. The quality of life reflects the level of welfare of the people, over the past decade as one of the main goals of community development and guiding policy in many countries.
Social capital is basically a product or a public asset that everyone can benefit from. Many researchers believe that social capital is an important resource for people and can have a huge impact on the performance and the quality of people life. Some researchers argue that social capital is not only interesting in important business issues, but also there are interesting and important reasons for learning how to develop and use for the social capital. The studies published in the fields of medicine and psychology show that there is a direct relation between social capital and quality, purpose and meaning of life. Another issue that in recent years has concerned the planners is the quality of life of citizens. Quality of life encompasses both quantitative and qualitative aspects, such as distribution of material and the distribution of goods and services, and mental aspects of quality of life, such as social relationships, life satisfaction, participation and sense of social solidarity, and spiritual needs of all people.
In this study, the role of social capital is investigated as one of the most important factors on citizen quality of life. District number 9 as one of the 22 districts of Tehran municipality, has unique conditions both in terms of quality of life and social capital; because both physical and environmental quality of the area is not in a good condition and also in terms of social capital is not in a desirable situation. This is because this region is the host of immigrants. Hence, this region due to high immigrant has different ethnic groups that have imbalanced the conditions in terms of quality of life and social capital.
 
Methodology
The population of the study area is the residents in the 9th region of Tehran and two quarters of this region, Dastgheib and Hooshyar. Total population of these two districts is 35,851 people at the 2006 Census. Thus, according to Cochran formula, 380 questionnaires were considered for the study field. But, in order to increase accuracy and reduce error, 400 questionnaires were distributed in the neighborhood.
Quality of life indicators in this research includes quality of residential units, quality of traffic and transportation, quality of leisure facilities, mental aspects of quality of life, quality of access to the business facilities, quality of satisfaction with health care facilities, satisfaction with quality of administrative facilities, quality of education facilities, quality of social and cultural facilities, quality of municipal facilities, quality of health status, quality of safety and security, and quality of the neighborhood relations. The social capital indicators are personal trust, impersonal trust, social cohesion and social participation.
The questionnaires were distributed in the neighborhood; the obtained data were analyzed by SPSS software. According to the assessment questions and items, Pearson correlation is used for statistical analysis. Also, the multiple regression analysis is used to determine the role of each of the indicators of social capital (independent variable) on changes in quality of life indicators (dependent variables).
 
Results and Discussion
The highest quality of life is related to the quality of access to commercial facilities. After the quality of commercial facilities, quality of social and cultural facilities is more appropriate. The lowest mean is related to health-related quality due to high levels of deteriorated fabrics.
Four indices are used to measure the social capital. Among the four investigated indices, personal trust has the highest mean and social cohesion has the lowest mean. A high level of self trust indicates that the trust is very highonly among the family members. The range of trust to other members of community is too low. Also, low level of social cohesion is a sign of a non-homogeneous of population in terms of respondents. Analytical results of the study show that there is a significant correlation between four indices of social capital and satisfaction of quality of life. It means that with increase in levels of social capital the people satisfaction with quality of life will be increased. Also, after the combination of the four indices of social capital, in the general case the relationship between social capital and satisfaction is assessed with quality of life. In a general case, there is a positive correlation between social capital and satisfaction with quality of life. The multivariate regression analysis shows that the regression model consisting of 4 independent variables and a dependent variable in the study is a good model. The set of independent variables are able to explain the change of the dependent variable (satisfaction with quality of life).
 
 
 
Conclusion
The results indicate that there is a direct and significant correlation between social capital and satisfaction of people with their quality of life in this study. In other words, with increase in levels of social capital the quality of life will also be increased. According to the research results, we can say that the social capital can be used as an important element to analyze citizen satisfaction with quality of life in urban regions. Hence, it is essential to make efforts to increase the level of citizen social capital. In this way, we can increase the satisfaction of quality of life as the main goal of most urban development programs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Participation
  • quality of life
  • region number 9 of Tehran municipality
  • Social capital
  • Social cohesion
  • trust
  1. پاتنام، رابرت، 1379، دموکراسی و سنت‌های مدنی، ترجمة محمدتقی دلفروز، دفتر مطالعات و تحقیقات سیاسی وزارت کشور، تهران.
  2. پوراحمد، احمد و علی شماعی، 1384، بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه علم جغرافیا، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
  3. پیران، پرویز، موسوی، میرطاهر و ملیحه شیانی، 1385، کارپایۀ مفهومی و مفهوم‌سازی سرمایة اجتماعی (با تأکید بر شرایط ایران)، فصلنامة رفاه، سال ششم، شمارة 23، صص 9- 44.
  4. تاجبخش، کیان، ثقفی، مراد و مسعود کوهستانی‌نژاد، 1383، سرمایة اجتماعی و سیاست‌های اجتماعی، فصلنامة رفاه اجتماعی، سال سوم، شمارة 10، صص 155- 200.
  5. حبیب‌پور، کرم و رضا صفری، 1388، راهنمای جامع کاربرد SPSS در تحقیقات پیمایشی (تحلیل داده‌های کمی)، چاپ دوم، انتشارات متفکران، تهران.
  6. خیراله‌پور، اکبر، 1383، بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت روانی با تأکید بر سرمایة اجتماعی، مطالعة موردی: دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، گروه جامعه‌شناسی، تهران.
  7. رفیعیان، مجتبی، احمدی، حسن و ملاحت اورنگ، 1386، درآمدی بر بازسازی پس از سانحه و الزامات ارتقای کیفیت محیط سکونتی، ارائه‌شده در سومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت جامع بحران در حوادث غیرمترقبه.
  8. رفیعیان، مجتبی و جمشید مولودی، 1390، رویکردها و روش‌های سنجش کیفیت محیط مسکونی شهری، چاپ اول، انتشارات آذرخش، تهران.
  9. صفدری، سلمان، 1374، رضایت اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن، پایان‌نامة کارشناسی ارشد پژوهش اجتماعی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
  10. علیوردی‌نیا، اکبر، شارع­پور، محمود و مهدی ورمزیار، 1387، سرمایة اجتماعی خانواده و بزهکاری، پژوهش زنان، دورة ششم، شمارة 2، صص 107- 132.
  11. غفاری، غلامرضا و نازمحمد اونق، 1385، سرمایة اجتماعی و کیفیت زندگی، مجلة مطالعات اجتماعی ایران، دورة اول، شمارة 1، صص 159- 199.
  12. فصیحی، امان‌ا... ، 1386، دین و سرمایة اجتماعی، مجلة معرفت، سال شانزدهم، شمارة 123، صص 79- 100.
  13. فیلد، جان، 1385، سرمایة اجتماعی، ترجمة جلال متقی، موسسة عالی پژوهش تأمین اجتماعی، تهران.
  14. قدوسی، حامد، 1384، رابطة سرمایة اجتماعی و توسعة اقتصادی در منظر نهادگرایی، مجموعه­مقالات نخستین سمپوزیوم سرمایة اجتماعی و رفاه اجتماعی دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی، تهران.
  15. کلانتری، خلیل، 1387، پردازش و تحلیل داده‌ها در تحقیقات اجتماعی اقتصادی (با استفاده از نرم‌افزار SPSSفرهنگ صبا، تهران.
  16. لطفی، صدیقه، 1388، مفهوم کیفیت زندگی شهری: تعاریف، ابعاد و سنجش آن در برنامه‌ریزی شهری، فصلنامة علمی پژوهشی جغرافیای انسانی، سال اول، شمارة 4، صص 65- 80.
  17. ماجدی، سیدمسعود، عبدالعلی لهسایی‌زاده، 1385، بررسی رابطة بین متغیرهای زمینه‌ای، سرمایة اجتماعی و رضایت از کیفیت زندگی: مطالعة موردی در روستاهای استان فارس، فصلنامة روستا و توسعه، سال نهم، شمارة 4، صص 91- 136.
  18. مبارکی، محمد، 1383، بررسی رابطة بین سرمایة اجتماعی و جرم، پایان‌نامة کارشناسی ارشد رشتة جامعه‌شناسی، گرایش پژوهش اجتماعی، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
  19. نوغانی، محسن، اصغرپور ماسوله، احمدرضا، صفا، شیما و مهدی کرمانی، 1387، کیفیت زندگی شهروندان و رابطة آن با سرمایة اجتماعی در شهر مشهد، مجلة علوم اجتماعی دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، صص 111- 140.
    1. Aliverdinia, A., Sharepour, M. and Varmaziyar, M., 2008, Family Social CapitalandCrime, Women’s Study Quarterly, Vol. 6, No. 2, PP. 107-132. (In Persian)
    2. 2.      Fasihi, A., 2007, ReligionandSocial Capital, Marifat Quarterly, Vol. 16, No. 123, PP. 79-100. (In Persian)

Field, H., 2006, Social Capital, Translated by: Mottaghi, J., Institute of Social Security Press, Tehran. (InPersian)

  1. Ghafari, Gh. and Onagh, N., 2006, Social Capital and Quality of Life, Journal of Iranian Social Studies, Vol. 1, No. 1, PP. 159-199. (In Persian)

Ghodusi, H., 2005, The Relationship between Social Capital and Economic Development in the Perspective of Institutionalism, Proceedings of the First Symposium on Social Capital and Social Welfare, University of Welfare and Rehabilitation Sciences. (In Persian)

HabibPour, K. and Safari, R., 2009, Comprehensive Guide for the Application of SPSS in Surveys, Motefakeran Press, Tehran. (In Persian)

  1. Kalantari, Kh., 2008, Processing and Data Analysis in Socio-Economic Researches (Using SPSS software), Farhang-Saba Press, Tehran. (In Persian)
  2. Kheirollahpour, A., 2004, Social Factors Affecting Mental Health, With Emphasis on Social Capital, Case study: Students of Shahid Beheshti University, Faculty of Human science and Literature, Shahid Beheshti University, Tehran. (In Persian)

Lotfi, S., 2009, The Concept of Urban Quality of Life: Definitions, Dimensions and Measurements in Urban Planning, Human Geography Research Quarterly, Vol. 1, No. 4, PP. 65-80. (In Persian)

6.      Majedi, S. M. and Lahsayizadeh, A., 2006, The Relationship between Variables, Social Capital and Satisfaction with Quality of Life, Journal of Rural Development Studies, Vol. 9, No. 4, PP. 91-136. (In Persian)

7.      Mobaraki, M., 2004, The Relationship between Social Capital and Crime, M.S Thesis at Sociology, Faculty of Human Science and Literature, Shahid Beheshti University, Tehran. (In Persian)

8.      Noghaani, M., Asgharpour, A., Safa, Sh. and Kermani, M., 2008, The Quality of Life and its Relation with Social Capital in the City of Mashhad, Journal of Social Sciences, Vol. 3, No. 2, PP. 111-140. (In Persian)

  1. Piran, P., Mousavi, M. and Shiani, M., 2007, Conceptual Framework and Conceptualization of Social Capital, Social Welfare Quarterly, Vol. 6, No. 23, PP. 9-44. (In Persian)
  2. Pourahmad, A. and Shamaei, A., 2005, Rehabilitation and Urban Renewal from the Perspective of Geography, Tehran University Press, Tehran.(in Persian)

Putnam, R., 2000, Democracy and Civil Traditions, Translated by: Delforouz, M. T., Office of the State Minister for Political Research and Studies, Tehran. (In Persian)

  1. Rafieian, M., Ahmadi, H. and Orang, M., 2007, Introduction to Rebuild after Disaster and Improve the Quality Requirements of the Residential Environment, presented at the Third International Conference on Disaster Management of the crisis. (In Persian)
  2. Rafieian, M. and Mooludi, J., 2011, Approaches and Methods for Measuring the Quality of Urban Environment, Azarakhsh Press, Tehran. (In Persian)

Safdari, S., 1995, SocialSatisfactionandFactors Affecting It, M.S Thesis, Shahid Beheshti University, Tehran. (In Persian)

Tajbakhsh, k., Saghafi, M. and Koohestaninejad, M., 2004, Social Capital and Social Policies, Social Welfare Quarterly, Vol. 3, No. 10, PP. 155-200. (In Persian)