تحلیل الگوی گسترش فیزیکی شهر خرم‌آباد با استفاده از مدل‌های آنتروپی شانون و هلدرن و تعیین جهات بهینۀ گسترش آن با استفاده از مدل AHP

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشکدۀ جغرافیا، دانشگاه تهران

2 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه تهران، کارشناس شهرسازی منطقه 18 شهرداری تهران

3 دانشجوی دکتری تخصصی جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه خوارزمی، کارشناس طرح تفصیلی شهرداری شیراز

4 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری- آمایش شهری، دانشگاه پیام نور رشت

چکیده

یکی از مهم­ترین مباحث شهر و شهرنشینی در ایران امروز، بررسی و تحلیل رشد و توسعة کالبدی-فضایی شهر و شهرنشینی است. در این زمینه، هدف کلی برنامه­ریزی شهری تأمین رفاه مردم از طریق ایجاد محیطی بهتر، سالم­تر، آسان­تر، مؤثرتر و دلپذیرتر است. به‌این‌ترتیب، تحلیل تناسب زمین برای توسعة شهری و شناسایی اراضی مناسب و اولویت­دار برای توسعة­ فضایی بسیار ضروری می­نماید. هدف این پژوهش، تحلیل عوامل و شاخص­های کمی مؤثر بر رشد نامتعادل شهر خرم­آباد است. نوع تحقیق کاربردی و روش اجرای آن توصیفی-تحلیلی است. در پژوهش حاضر، با  بهره‌گیری از مدل‌های آنتروپی شانون و هلدرن، متغیرهای فضایی رشد نامتعادل خرم­آباد تحلیل شده است. براساس یافته­های پژوهش در زمینة رشد نامتعادل در فاصلة سال­های 1368- 1390، حدود 24 درصد از این رشد مربوط به افزایش جمعیت و 76 درصد دیگر مربوط به رشد افقی و اسپرال است. طبق نتایج تحلیل یافته­های تحقیق، با توجه به گسترش شکاف ارزش آنتروپی ناشی از رشد افقی و اسپرال خرم‌آباد، که متأثر از الگوی رشد خطی آن است، الگوی قطاعی متمرکز الگوی مطلوب گسترش آتی آن تشخیص داده شد. به‌منظور تحقق این مسئلة مهم، باید با تقدم زمانی و مکانی از الگوی گسترش تمرکز درون بافتی و در عین حال الگوی پیوستة قطاعی با توسعة سیستم شبکة ارتباطی متقاطع و مورب بهره گرفت. در بخش پایانی تحقیق با تهیة لایه­های اطلاعاتی قابلیت اراضی، سطوح ارتفاعی، شیب، شبکة ارتباطی، فرودگاه، گورستان، رودخانه، شهرک صنعتی و نقاط روستایی اطراف شهر اراضی مناسب به‌منظور توسعة آتی شهر درنظر گرفته شد. یافته­های پژوهش بیانگر مکان‌یابی توسعة آتی شهر به سمت جنوب خرم‌آباد است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Physical development pattern analysis of Khorramabad city using models Shannon entropy and Holdern and determine optimal ways to expand the use of Model AHP

نویسندگان [English]

  • Hosein Hatami Nejad 1
  • Akbar Lorestani 2
  • Sajad Ahmadi 3
  • Maryam Mohammadi 4
2 Tehran Municipality
چکیده [English]

One of the most important discussions in urban and urbanization in current Iran is to determine and analyze the growth and physical- spatial improvement of urban and urbanization. In this relation the main objective of urban planning is to prepare residences welfare via establishment of better, healthier, easier, more efficient, and pleasant environment. To this end, suitable analysis of earth to improve urban and determining suitable fields‌ and among the prioritiesfor spatial development is essential. To this end, the aim of presented research is to study the procedure of physical improvement of Khoramabad, identifying influent factors in urban spatial improvement, studying the sequences of city improvement and its physical paradigms, identifying the capacities and development limits of the city, providing solutions principles and action plan for the physical development of the city. A research method in this study has been of type analytical - descriptive. After historical development of the city, factors and constraints affecting the physical development of the city has been studied. Based on assumptions set forth in the study, the role of natural and human factors, the physical expansion of Khoramabad has been studied. The results show that the natural and human factors and barriers have a major role in direction of the city's physical development.
At final part, preparing informational layers such as land capability, surface elevation, slope, land stability, communication networks, airports, cemeteries, rivers, industrial and rural areas and entrance of these layers to ArcGIS and their analyzing in geographical information system database, using AHP model and Expert Choice Software, suitable lands for future development of city were determined. These lands are mostly located at the south parts of city.One of the most important discussions in urban and urbanization in current Iran is to determine and analyze the growth and physical- spatial improvement of urban and urbanization. In this relation the main objective of urban planning is to prepare residences welfare via establishment of better, healthier, easier, more efficient, and pleasant environment. To this end, suitable analysis of earth to improve urban and determining suitable fields‌ and among the prioritiesfor spatial development is essential. To this end, the aim of presented research is to study the procedure of physical improvement of Khoramabad, identifying influent factors in urban spatial improvement, studying the sequences of city improvement and its physical paradigms, identifying the capacities and development limits of the city, providing solutions principles and action plan for the physical development of the city. A research method in this study has been of type analytical - descriptive. After historical development of the city, factors and constraints affecting the physical development of the city has been studied. Based on assumptions set forth in the study, the role of natural and human factors, the physical expansion of Khoramabad has been studied. The results show that the natural and human factors and barriers have a major role in direction of the city's physical development.
At final part, preparing informational layers such as land capability, surface elevation, slope, land stability, communication networks, airports, cemeteries, rivers, industrial and rural areas and entrance of these layers to ArcGIS and their analyzing in geographical information system database, using AHP model and Expert Choice Software, suitable lands for future development of city were determined. These lands are mostly located at the south parts of city.
One of the most important discussions in urban and urbanization in current Iran is to determine and analyze the growth and physical- spatial improvement of urban and urbanization. In this relation the main objective of urban planning is to prepare residences welfare via establishment of better, healthier, easier, more efficient, and pleasant environment. To this end, suitable analysis of earth to improve urban and determining suitable fields‌ and among the prioritiesfor spatial development is essential. To this end, the aim of presented research is to study the procedure of physical improvement of Khoramabad, identifying influent factors in urban spatial improvement, studying the sequences of city improvement and its physical paradigms, identifying the capacities and development limits of the city, providing solutions principles and action plan for the physical development of the city. A research method in this study has been of type analytical - descriptive. After historical development of the city, factors and constraints affecting the physical development of the city has been studied. Based on assumptions set forth in the study, the role of natural and human factors, the physical expansion of Khoramabad has been studied. The results show that the natural and human factors and barriers have a major role in direction of the city's physical development.
At final part, preparing informational layers such as land capability, surface elevation, slope, land stability, communication networks, airports, cemeteries, rivers, industrial and rural areas and entrance of these layers to ArcGIS and their analyzing in geographical information system database, using AHP model and Expert Choice Software, suitable lands for future development of city were determined. These lands are mostly located at the south parts of city.One of the most important discussions in urban and urbanization in current Iran is to determine and analyze the growth and physical- spatial improvement of urban and urbanization. In this relation the main objective of urban planning is to prepare residences welfare via establishment of better, healthier, easier, more efficient, and pleasant environment. To this end, suitable analysis of earth to improve urban and determining suitable fields‌ and among the prioritiesfor spatial development is essential. To this end, the aim of presented research is to study the procedure of physical improvement of Khoramabad, identifying influent factors in urban spatial improvement, studying the sequences of city improvement and its physical paradigms, identifying the capacities and development limits of the city, providing solutions principles and action plan for the physical development of the city

کلیدواژه‌ها [English]

  • urban physical development
  • Geographical Information System
  • analytical hierarchical process
  • urban optimal development
  • Khoramabad City

مراجع

  1. حسینی، سیدعلی، 1389، اصول و مبانی برنامه­ریزی شهری و روستایی (منطقه­ای)، نشر دریای دانش، رشت.
  2. حسینی، سیدعلی، ویسی، رضا و سجاد احمدی، 1392، تحلیل روند توسعۀ‎ فضایی و تعیین جهات بهینۀ‎ توسعۀ‎ شهر رشت با استفاده از سامانۀ اطلاعات جغرافیایی، مجلۀ پژوهش­های جغرافیای انسانی، دورة‎ چهل‌وپنجم، شمارة‎ 2، صص 83- 107.
  3. رهنمایی، محمدتقی، 1367، روند مطالعات شهری و جایگاه جغرافیایی شهری در ایران، فصلنامۀ تحقیقات جغرافیایی، سال سوم، شمارة 3، صص 32- 48.
  4. زنگی‌آبادی، علی، 1371، تحلیل فضایی الگوی توسعۀ شهر کرمان، پایان­نامة کارشناسی ارشد جغرافیا، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
  5. شکویی، حسین، 1376، دیدگاه­های نو در جغرافیای شهری، جلد اول، انتشارات سمت، تهران.
  6. شیعه، اسماعیل، 1386، مقدمه­ای بر مبانی برنامه‌ریزی شهری، نشر دانشگاه علم و صنعت، تهران.
  7. علی نژاد طیبی، کاووس، 1389، تحلیلی بر روند توسعة کالبدی – فیزیکی شهر فیروزآباد، پایان‌نامة کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، به راهنمایی دکتر حمیدرضا وارثی، دانشگاه اصفهان، اصفهان.
  8. غفاری گیلانده، عطا، 1380، ارزیابی نظام توسعة کالبدی شهری و ارائة الگوی مناسب توسعة کالبدی شهر با استفاده GIS در قالب مدل توسعة پایدار زمین، مورد مطالعة: شهر اردبیل، پایان­نامة کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
  9. فرجی سبکبار، حسنعلی، 1384، مکان‌یابی واحدهای خدمات بازرگانی با استفاده از روش تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP)، مورد مطالعه: بخش طرقبۀ شهرستان مشهد، مجلۀ پژوهش­های جغرافیایی، شمارة 51، صص 125- 138.
  10. فکوهی، ناصر، 1383، انسان‌شناسی شهری، چاپ اول، نشر نی، تهران.
  11. قدسی پور، حسن، 1384، فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP)، چاپ چهارم، نشر دانشگاه صنعتی امیر کبیر، تهران.
  12. مالچفسکی، یاچک، 1385، سامانه اطلاعات جغرافیایی و تحلیل تصمیم چندمعیاری، ترجمة اکبر پرهیزکار و عطا غفاری گیلانده، چاپ اول، انتشارات سمت، تهران.
  13. مرکز آمار ایران، نتایج سرشماری عمومی  نفوس و مسکن، از سال 1335 تا 1390، تهران.
  14. مهندسین مشاور بعد تکنیک، 1387، بازنگری طرح جامع شهر خرم­آباد، ادارۀ کل مسکن و شهرسازی استان لرستان.
    1. Alinezhad, K., 2010, Analysis on Trend, Skeletal - physical Development of Firozabad City, MA Thesis of Geography and Urban Planning, Esfahan University. (In Persian)
    2. Amy K. and Mark J.McDonn (2005), Selecting Independent Measure to Quantity, Melbourne Urban-Rural Gradient, Lanurb. Plan. Journal.
    3. Beck, R., Kolankiewiez, L. and Camarota, S. A., 2003, Outsmarting smart growth, population growth, immigration, and the problem of sprawl, Center for Immigration Studies, Washington.
    4. Department of  Housing and Urban Development of Lorestan Province, 2008, Comprehensive Plan of Rasht City, Advisor: Boad technique, KhorramabadCity. (In Persian)
    5. Fakohi, N., 2004, Urban anthropology, Ney Press, Tehran. (In Persian)
    6. Faraji Sabokbar, H., 2005, Locating business services unite using analysis hierarchical (GIS), Geography Research Quarterly, No. 51, PP. 125- 138. (In Persian)
    7. Ghaffari, A., 2001, Evaluation urban physical development systems and providing an appropriate pattern of physical development of urban by using GIS, in the model of sustainable land development, MA Thesis Of Geoghraphy And Urban Planning, Tarbiat Modarres University, Tehran. (In Persian)
    8. Ghodsi Poor, H., 2005, Analytical  hierarchy  process, Amirkabir University of Technology Press, Tehran. (In Persian)
    9. Hess, G. R., 2001, "Just What is Sprawl, Anyway?", www4.ncsu.edu/~grhess.
    10. Hossieni, S. A., 2010, The principal of urban and rural planning, Danesh Press, Rasht. (In Persian)
    11. Hossieni, S. A., Vaisi, R. and Ahmadi, S., 2010,Analysis of trend of spatial development of rasht city and determining optimal directions of its development using of GIS, Human Geography Research Quarterly, Vol. 45, No. 2, PP. 83- 104. (In Persian)
    12. Iranian Statistics Center, 1956- 2011, The result of public of population and housing, Khoramabad City. (In Persian)
    13. Jaeger, J. A. G. et al., 2010, Suitability criteria for measures of urban sprawl, Ecological Indicators, No. 10, PP. 397– 406.
    14. Kaya, S. and Curran, P. J. 2006,Monitoring urban growth on the European side of the Istanbul metropolitan area: A case study, International Journal of Applied Earth Observations and Geoinformation, Vol 8, Issue 1, pp. 18-25.
    15. Lungo, M., 2001, Urban sprawl and land regulation in Latin America, Land Lines, Vo1. 13, No. 2.
    16. Malchfsky, Y., 2006, Geographical information system and multi-criteria decision analysis, Translated by: parhizkar, A. and Ghafary Gilande, A., 1st edition, Samt Publishing, Tehran. (In Persian)
    17. Merlin, P., 2000, Methods quantitative and space urban, Univercity of Paris.
    18. Mukomo, S., 1996, On sustainable urban development in Sub-Saharan Africa, cities, Vol. 13, No. 40, PP. 265- 271.
    19. Rahnomaiy, M, T., 1988, The process of urban studies and urban geographic position in Iran, Journal of Geographical Research, No. 3, PP. 32- 48. (In Persian)
    20. Shakoei, H., 1997, Urban of geography (A new perspective), Vol. 1, Samt, Tehran. (In Persian)
    21. Shiye, E., 2002, Introduction to the principles of urban planning, University of Science and Technology, Tehran. (In Persian)
    22. Sudhira, H. S., Ramachandra, T. V. and Jagadish, K. S., 2003, Urban growth analysis using spatial temporal data, Journal of Indian society of Remote Sensing, Vol. 31, No. 4, India.
    23. Zangiabadi, A., 1992, Spatial analysis of trend of development of Kerman city, MA Thesis of Geography and Urban Planning, Tarbiat Modarres University, Tehran. (In Persian)
    24. Zhao, P., 2010, Sustainable urban expansion and transportation in a growing megacity: Consequences of urban sprawl for mobility on the urban fringe of Beijing, Habitat International, Vol. 34, No. 2.

 

پژوهشهای جغرافیای انسانی
دوره 49، شماره 3
مهر 1396
صفحه 519-537

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 13 اسفند 1393
  • تاریخ بازنگری: 29 دی 1394
  • تاریخ پذیرش: 23 اردیبهشت 1394

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار