تحلیل فضایی سطوح توسعه‌یافتگی استان‌های ایران

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مطالعات تکنولوژی، پژوهشکده مطالعات فناوری‌های نوین، سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران، تهران، ایران.

2 گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده مدیریت کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.

3 گروه مدیریت توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.

چکیده

ایران به‌عنوان یکی از کشورهای درحال‌توسعه از نظر برخورداری از شاخص‌های مختلف توسعه دارای عدم تعادل زیادی است. نخستین گام در فرایند برنامه‌ریزی منطقه‌ای، شناخت سطوح توسعه مناطق کشور به‌منظور تشخیص و رفع تنگناها و محدودیت‌های مناطق می‌باشد. لذا هدف این پژوهش، تحلیل فضایی سطوح توسعه‌یافتگی استان‌های ایران می‌باشد. بر اساس آمار موجود در سال 1397، 84 شاخص در چهار بعد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیربنایی استفاده شد. روش مورداستفاده در این تحقیق مبتنی بر ساخت شاخص ترکیبی است. به این منظور از روش‌های تحلیل عاملی، تاکسونومی عددی و روش تاپسیس، برای ساخت شاخص ترکیبی توسعه استان‌ها، روش تحلیل مؤلفه‌های اصلی برای وزن‌دهی به شاخص‌های انفرادی، تحلیل سلسله مراتبی AHP نیز برای وزن‌دهی به ابعاد چهارگانه استفاده شد. در نهایت برای طبقه‌بندی سطح توسعه استان‌ها از قابلیت سیستم اطلاعات جغرافیایی و تحلیل خوشه‌ای سلسله مراتبی استفاده شد. بر اساس نتایج وزن‌دهی ابعاد توسعه، به ترتیب وزن نسبی بعد اقتصادی 0.536، بعد زیربنایی 0.219، بعد اجتماعی 0.162 و بعد فرهنگی 0.083 به دست آمد. نتایج سطح‌بندی شاخص ترکیبی کل توسعه نشان می‌دهد الگوی فضایی ایران شامل مناطق توسعه‌یافته با شاخص ترکیبی بین 0.344-0.95 (شامل 3 استان)، مناطق با سطح متوسط توسعه‌یافتگی با شاخص ترکیبی بین 0.15-0.34 (شامل 11 استان) و مناطق توسعه‌نیافته با شاخص ترکیبی بین 0.011-0.15 (شامل 17 استان) می‌باشد. نتایج تحلیل خوشه‌ای سلسله مراتبی نیز مؤید وجود شکاف توسعه بین استان‌های ایران است. بنابراین لازم است در هرگونه تخصیص بودجه برای برنامه توسعه، استان‌های کمتر توسعه‌یافته و توسعه‌نیافته موردتوجه برنامه‌ریزان و متولیان توسعه قرار گیرند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Spatial Analysis of Development Levels of Provinces in Iran

نویسندگان [English]

  • Negin Fallah Haghighi 1
  • Ghasem Ramezanpour Nargesi 1
  • Gholamhossein Abdollahzadeh 2
  • zeinab sharifi 3
1 Department of Technology Studies, New Technologies Research Institute, Scientific and Industrial Research Organization of Iran, Tehran, Iran.
2 Department of Agricultural Extension and Education, Faculty of Agricultural Management, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran.
3 Department of Rural Development Management, Faculty of Agriculture, Yasouj University, Yasouj, Iran.
چکیده [English]

Extended Abstract
Introduction
Development after the end of World War II has been one of the most important issues in academic and planning circles. The main goal of development is to eliminate inequalities. Therefore, one of the important obstacles on the path of development is the existence of inequality and lack of economic and social balance at the level of the country or region. Iran also has inequality and imbalance in terms of different development indicators, so this regional inequality and imbalance is one of the prominent features of Iran's spatial development. Knowing the development levels of different regions of the country is the first step in the regional development planning process. Therefore, this research was carried out with the aim of spatial analysis of the development levels of Iran's provinces. Based on this, the specific objectives of the research are:

Determining the importance of economic, social, cultural and infrastructure indicators;
Determining the level of development of Iran's provinces;
Determining the spatial distribution of development among Iran's provinces.

 
Methodology
The method used in this research is based on the analysis of a set of indicators to create a composite index of development by using different statistical techniques. In this research, based on the statistics available in the results of the general population and housing census of the country in 2018 and the results of the country's statistical yearbooks in 2018, 84 indicators related to the analysis of regional development in four groups: a) economic (30 indicators), b) social 24 indicators), c) cultural (10 indicators) and d) infrastructure (20 indicators) were developed. In order to solve the difference in the scale of the indicators, dividing by the mean was used in the factor analysis method, the standardization method was used in the taxonomy method, and the soft linear method was used in TOPSIS. The principal component analysis method was used to weigh the individual indicators of each regional development dimension, and the analytical hierarchy process (AHP) was also used to weigh the four dimensions of development. Then, the combined index of the four subgroups was calculated. For this purpose, the methods of factor analysis, numerical taxonomy and TOPSIS method were used to create a composite index of the development of the provinces. These four composite indices were combined, and the final composite index was calculated. Finally, geographic information systems and hierarchical cluster analysis were used to classify the development level of the provinces.
 
Results and discussion
The final results of determining the relative weight of the four dimensions of determining the degree of development of the provinces indicated that the economic dimension, with a relative weight of 0.536, is the most important in determining the degree of development of the provinces. After that, the infrastructure dimension, with a relative weight of 0.219, the social dimension, with a relative weight of 0.162, and finally, the cultural dimension, with a relative weight of 0.083, are located. Based on the findings of the overall composite index, the provinces of Tehran, Isfahan, Bushehr, Khuzestan and Razavi Khorasan are the best with TOPSIS composite indexes of 0.9524, 0.5428, 0.4941, 0.3449 and 0.2922 respectively. The provinces of Sistan and Balochistan, Kahgiluyeh and Boyer Ahmad, South Khorasan, Lorestan, and Kurdistan were ranked the lowest with TOPSIS composite indices of 0.0113, 0.0861, 0.0886, 0.0914 and 0.0961, respectively. The results of the ranking of the provinces based on the composite index show that Tehran, Isfahan, and Bushehr provinces are in the first level of development with a composite index between 0.95-0.344. Most central provinces and some northern, southern, western and eastern provinces are in the second category, i.e. medium development level with a composite index between 0.15-0.34. In the group of provinces with a low level of development, the composite index is between 0.15-0.011. It includes eastern, southeastern and southern provinces (South Khorasan, Sistan and Baluchistan and Hormozgan), northeastern and northwestern provinces (North Khorasan, Golestan, Gilan, Ardabil, West Azerbaijan), western provinces (Kermanshah, Ilam, Kurdistan, Zanjan, Hamadan, Lorestan, and Qom) and central Zagros (Kohgiluyeh, Boyerahmad, Chaharmahal, and Bakhtiari). The result of the hierarchical cluster analysis also shows three different levels of development among the provinces of Iran, which was also confirmed in the form of GIS maps.
 
Conclusion
This research was conducted with the aim of spatial analysis of the development levels of Iran's provinces. The weighting results of the development dimensions were obtained in the order of the relative weight of the economic dimension, the infrastructure dimension, the social dimension and the cultural dimension. The leveling of different provinces based on the composite index of total development showed that. The identified spatial pattern included developed areas (including 3 provinces), areas with an average level of development (including 11 provinces) and undeveloped areas (including 17 provinces). As a result of hierarchical cluster analysis to classify the overall development level of the provinces, three clusters were identified, and it was indicative of the existence of three different levels of development among the provinces of Iran, which was also confirmed in the form of GIS maps. Moreover, it indicated the existence of a development gap between the provinces of Iran. The results of this research and the pattern of development obtained from GIS techniques and hierarchical cluster analysis indicated that the center-periphery model is established in Iran. Therefore, based on the research results, it is necessary to prioritize less developed provinces with a low level of development in any budget allocation for the development program.
 
Funding
There is no funding support.
 
Authors’ Contribution
Authors contributed equally to the conceptualization and writing of the article. All of the authors approved the content of the manuscript and agreed on all aspects of the work declaration of competing interest none.
 
Conflict of Interest
Authors declared no conflict of interest.
 
Acknowledgments
We are grateful to all the scientific consultants of this paper.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spatial pattern
  • development planning
  • regional development
  • development leveling
  • composite indicator
ابراهیم‌زاده، عیسی و رئیس‌پور، کوهزاد. (1390). بررسی روند تغییرات درجه توسعه‌یافتگی مناطق روستایی سیستان و بلوچستان با بهره‌گیری از تاکسونومی. جغرافیا و توسعه، 9 (24)، 76-51. https://doi.org/10.22111/gdij.2011.529
ابراهیمی، جعفر؛ ازکیا، مصطفی و رسول‌زاده، صمد. (1398). تحلیل جامعه‌شناختی توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی با توجه به فضای اجتماعی- جغرافیایی. مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 11 (2)، 83-65.
آزادی، عباس؛ دل‌انگیزان، سهراب و فلاحتی، علی. (1398). بررسی توسعه منطقه‌ای از دولت‌های سوم تا یازدهم (1360-1392) در ایران. پژوهش‌های اقتصاد و توسعه منطقه‌ای، 26 (17)، 32-1. https://doi.org/10.22067/erd.v26i17.72964
اسماعیل‌زاده، حسن؛ صفرخانی، رضوان و اسماعیل‌زاده، یعقوب. (1396). تحلیل سطوح برخورداری و رتبه‌بندی شهرستان‌های استان همدان با استفاده از مدل-های چند معیاره TOPSIS و KOPRAS. برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 7 (25)، 28-15.
آمار، تیمور؛ خداداد، مهدی و معمری، ابراهیم. (1397). ارزیابی توزیع فضایی مؤلفه‌های توسعه پایدار در بین شهرستان‌های استان ایلام با استفاده از تکنیک SAW-VIKOR. برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 8 (29)، 78-65. Dor:20.1001.1.22516735.1397.8.29.6.4
پاپلی‌یزدی، محمدحسین و ابراهیمی، محمد امیر. (1390). نظریه‌های توسعه روستایی. سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.
پیری، سیما و صارمی، حمیدرضا. (1397). تحلیل ساختار فضایی جمعیت منطقه کلان‌شهری تبریز. مدیریت شهری و روستایی، 17 (53)، 92-77.
تقوایی، مسعود و صبوری، محمد. (1391). تحلیل تطبیقی سطح و میزان توسعه‌یافتگی اجتماعی شهرستان‌های استان هرمزگان. جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، 23 (2)، 68-53.
تقوایی، مسعود؛ طهماسبی پور، راضیه و مرادی هوسین، نصرت. (1390). تعیین و تحلیل سطوح برخورداری شهرستان‌های استان بوشهر با استفاده از مدل اسکالوگرام. آمایش جغرافیایی فضا، 1 (2)، 74-59.
توکلی‌نیا، جمیله و شالی، محمد. (1391). نابرابری‌های منطقه‌ای در ایران. آمایش محیط، 5 (18)، 15-1.
خادمی، حسین و زارع‌پور، فاطمه. (1396). سنجش درجه توسعه‌یافتگی دهستان‌های شهرستان نی‌ریز با روش تاکسونومی عددی. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 49 (1)، 80-69.  https://doi.org/10.22059/jhgr.2017.53656
رحیمی، محمد؛ کاکادزفولی، امین و کاکادزفولی، انیس. (1396). سنجش میزان توسعه‌یافتگی استان‌های کشور از نظر شاخص آموزشی با استفاده از تکنیک‌های تصمیم‌گیری چند شاخصه. مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی، 5 (10)، 29-12. https://doi.org/10.22080/eps.2017.1613
شماعی، علی و احمدی، باقر. (1395). تحلیل فضایی سطوح توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان کردستان. آمایش جغرافیایی فضا، 6 (20)، 128-117.
ضرابی، اصغر و ایزدی، ملیحه. (1392). تحلیلی بر توسعه منطقه‌ای استان‌های کشور. برنامه‌ریزی فضایی (جغرافیا)، 3 (1)، 116-101.  Dor:20.1001.1.22287485.1392.3.1.6.3
عبدالله‌زاده، غلامحسین و شریف‌زاده، ابوالقاسم. (1391). سطح‌بندی توسعه منطقه‌ای در ایران (کاربرد رهیافت شاخص ترکیبی). مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، 4 (13)، 62-41.
علیایی، محمدصادق و عزیزی، سمیه. (1397). تحلیل سطح توسعه‌یافتگی نواحی روستایی با روش تحلیل عاملی (مطالعه موردی: دهستان وکیل‌آباد استان کرمان). آمایش محیط، 42، 115-97.
فتح‌الهی، جمال؛ کفیلی، وحید و تقی‌زادگان، علیرضا. (1396). شکاف توسعه استان‌های ایران. پژوهش‌های اقتصاد توسعه و برنامه‌ریزی، 5 (2)، 118-99. Dor:20.1001.1.22516263.1395.5.2.5.2
فیروز، توفیق. (1395). در برنامه‌ریزی منطقه‌ای باید از طرح کالبدی و آمایش سرزمین درس آموخت، پایگاه خبری اتاق ایران آنلاین، قابل‌دسترس در https://otaghiranonline.ir/news/7591
قنبری، یوسف؛ برقی، حمید و حجاریان، احمد. (1390). تحلیل سطوح برخورداری دهستان‌های شهرستان اصفهان. روستا و توسعه، 14 (3)، 112-93. https://doi.org/10.30490/rvt.2018.59153
کلانتری، خلیل. (1392). برنامه‌ریزی و توسعه منطقه‌ای (تئوری‌ها و تکنیک‌ها)، انتشارات خوش‌بین. چاپ پنجم، 288 صفحه.
کلانتری، خلیل. (1391). مدل‌های کمی در برنامه‌ریزی (منطقه‌ای، شهری و روستایی)، انتشارات فرهنگ صبا. چاپ اول، 376 صفحه.
محمدی ده‌چشمه، مصطفی و اکرامی، نعیم. (1395). سنجش تطبیقی شاخص‌های توسعه آموزشی در استان بوشهر. مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی، 5 (10)، 155-137. https://doi.org/10.22080/eps.2017.1619
محمدی، جمال؛ عبدلی، اصغر و فتحی بیرانوند، محمد. (1391). بررسی سطح توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان لرستان به تفکیک بخش‌های مسکن و خدمات رفاهی-زیربنایی، کشاورزی و صنعت. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 12 (25)، 150-127.
مختاری‌خانیکی، زهرا. (1393). تعیین درجه توسعه‌یافتگی استان‌های کشور ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم اقتصادی، دانشگاه پیام نور، واحد تهران غرب. 225 صفحه.
مرصوصی، نفیسه؛ حکمت‌نیا، حسن؛ پورمحمدی، محمدرضا و نظم‌فر، حسین. (1389). تحلیل استراتژی‌های توسعه منطقه‌ای در آذربایجان شرقی. پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری، 1 (2)،50-42.
ملکی، سعید و حسینی، نبی‌الله. (1395). سطح‌بندی شهرستان‌های استان ایلام از لحاظ شاخص‌های توسعه با استفاده از تکنیک فازی. فرهنگ ایلام، 17 (50)، 36-23.
میرزازاده، حجت و پریزادی، طاهر. (1397). توسعه منطقه‌ای در ایران با رویکرد عدالت توزیعی. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 18 (50)، 198-179. ‎ https://doi.org/10.29252/jgs.18.50.179
میرسندسی، زینب و امین‌زاده، بهناز. (1399). تحلیل تعادل منطقه‌ای بر مبنای شاخص‌های ترکیبی نظریه مرکز-پیرامون و گردشگری پایدار (مطالعه موردی: استان خراسان رضوی). هویت شهر، 14 (43)، 102-89. https://doi.org/10.30495/hoviatshahr.2020.16290
نظم‌فر، حسین و علی‌بخشی، آمنه. (1397). تحلیل نابرابری فضایی شاخص‌های توسعه در نواحی روستایی استان اردبیل. اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 7 (2)، 164-145.
 
References
Abdollahzade, G., & Sharifzadeh, A. (2012). Classifying regional development in Iran (application of composite index approach). Journal of Urban Regional Studies and Research, 4 (13), 41-62. [In Persian]
Abdollahzadeh, G., Kalantari, K., Asadi, A., Fisher, R., & Daneshvar Ameri, Z. (2012). Spatial patterns of agricultural development: application of the composite index approach (a case study of Fars province). Journal of Agricultural Science and Technology, 14 (1), 51-64. Dor:20.1001.1.16807073.2012.14.1.13.3[In Persian]
Amar, T., Khodadad, M., & Moammari, E. (2018.) The evaluation of spatial distribution of sustainable development principles among the townships of Ilam province using VIKOR-SAW technique. Regional Planning, 8 (29), 65-78. Dor:20.1001.1.22516735.1397.8.29.6.4 [In Persian]
Arora, R. U., & Anand, P. B. (2021). Regional financial disparity in India: can it be measured?. Journal of Institutional Economics, 17 (5), 836-860. https://doi.org/10.1017/S1744137421000291
Azadi, A., Delangizan, S., & Falahati, A. (2019). Study regional development in the third to eleventh (1981-2013) governments in Iran. Journal of Economics and Regional Development, 26 (17), 1-32. https://doi.org/10.22067/erd.v26i17.72964 [In Persian]
Azadi, A., Delangizan, S., & Falahati, A. (2021). The role of governments in Iran regional development (Case study: tenth government), Iranian Economic Review, 25 (1), 1-20. https://doi.org/10.22059/ier.2021.81856
Biranvandzadeh, M., Heshmati Jadid, M., & Sorkhkamal, K. (2015). Assessment of development level of sistan and baluchistan province compared to other Iran’s provinces, International Journal of Architecture and Urban Development, 5 (1), 69-76. Dor:20.1001.1.22287396.2015.5.1.8.8
Bockstaller, C., & Girardin, P. (2003). How to validate environmental indicators. Agricultural Systems, 76 (2), 639-653. https://doi.org/10.1016/S0308-521X(02)00053-7
Bondzie, E. A., Fosu, G. O., & Obu-Cann, E. (2013). Poverty and Regional Inequality in Ghana: A Review.
Cörvers, F., & Mayhew, K. (2021). Regional inequalities: Causes and cures. Oxford Review of Economic Policy, 37 (1), 1-16. https://doi.org/10.1093/oxrep/graa067
Ebrahimi, J., Azkia, M., & Rasoulzadeh Aghdam, S. (2019). Sociological analysis of development of east Azerbaijan cities regarding socio-geographical space. Journal of Iranian Social Development Studies, 11 (2), 65-83. [In Persian]
Ebrahimzadeh, I., & Raeispoor, K. (2011). Review the trend of changes for development grade in rural areas of sistan & baluchestan by the use of numerical taxonomy during the decades of 1996 and 2006. Geography and Development, 9 (24), 51-76. https://doi.org/10.22111/gdij.2011.529 [In Persian]
Esmaeilzadeh, H., Safarkhani, R., & Esmaeilzadeh, Y. (2017). Evaluating development levels and ranking of hamadan province's counties via Topsis and Kopras models. Journal of Regional Planning, 7 (25), 15-28. [In Persian]
Fatholahi, J., Kafili, V., & Tagizadegan, A. (2018). Development gap in Provinces of Iran, Economy of Development and Planning, 5 (2), 99-118. dor:20.1001.1.22516263.1395.5.2.5.2 [In Persian]
Firooz, T. (2016). In regional planning, it should be learned from physical design and land use management, Iran Online Room news site, available at https://otaghiranonline.ir/news/7591. [In Persian]
Ghanbari, Y., Barghi, H., & Hajjarian, A. (2011). An analysis of access level of Isfahan county subdistricts. Village and Development, 14 (3), 93-112. https://doi.org/10.30490/rvt.2018.59153 [In Persian]
Kalantari, Kh. (2013). Regional Planning and Development (Theories and Techniques). Khoshbin Publications. Fifth edition, 288 pages. [In Persian]
Kalantari, Kh. (2012). Quantitative Models in Planning (Regional, Urban And Rural), Farhang Saba publications. First edition, 376 pages. [In Persian]
Karakoç, Ö., Es, H. A., & Fırat, S. Ü. (2019). Evaluation of the development level of provinces by grey cluster analysis. Procedia Computer Science, 158, 135-144. https://doi.org/10.1016/j.procs.2019.09.036
Khademi, H., & Zarepour, F. (2017). Evaluation of development levels in the villages, Neyriz Township with taxonomy model. Human Geography Research Quarterly, 49 (1), 69-80. https://doi.org/10.22059/jhgr.2017.53656 [In Persian]
Maleki, S., & Hosseini, N. (2016). Assessment and regionalization of the cities of Ilam using fuzzy techniques. Ilam Culture, 17 (50), 23-36. [In Persian]
Marsousi, N., Hekmatnia, H., Pourmohammadi, M., & Nazmfar, H. (2011). Investigation and analysis of space inequalities from regional planning view. Journal of Urban Ecology Researches, 1 (2), 42-50. [In Persian]
Mirsondosi, Z. & Aminzadeh, B. (2020). Regional equilibrium analysis based on the combined indices of core-periphery theory and sustainable tourism (Case study: Khorasan-e-Razavi province). Hoviate Shahr, 14 (43), 89-102. https://doi.org/10.30495/hoviatshahr.2020.16290 [In Persian]
Mirzazadeh, H., & Parizadi, T. (2018). Analysis of factors affecting regional development in Iran. Researches in Geographical Sciences, 18 (50), 179-198. ‎https://doi.org/10.29252/jgs.18.50.179
 [In Persian]
Mohammadi Dehcheshme, M., & Akrami, N. (2016). Comparative evaluation of educational development indicators in Bushehr province. Journal of Educational Planning, 5 (10), 137-155. https://doi.org/10.22080/eps.2017.1619 [In Persian]
Mohammadi, J., Abdoli, A., & Fathi Biranvand, M. (2012). The review of development level in counties of Lorestan province with emphasis on sanitarian and educational sectors. Journal of Geographical Sciences, 12 (25), 127-150. [In Persian]
Mokhtarikhaniki, Z. (2014). Determining the Degree of Development of Provinces in Iran. MS thesis in Economic Sciences, University of Tehran, West of Tehran. 225 pages. [In Persian]
Nazmfar, H., & Ali Bakhshi, A. (2018). Analysis of space inequality development indicators in the rural areas of Ardabil province. Space Economy and Rural Development, 7 (2), 145-164. [In Persian]
Oliaei, M., & Azizi, S. (2018). Investigating and analyzing the developmental level of rural areas using factor analysis method (A case study of Vakil Abad village in Kerman province). Environmental Based Territorial Planning (Amayesh), 11 (42), 97-115. [In Persian]
Paply Yazdi, M. H., & Ebrahimi, M.A. (2011). Rural Development Theories, Organization of Education and Education of Human Sciences of Universities (Samt), Research and Development Center, 306 pages. [In Persian]
Piri, S., & Saremi, H.R. (2019). Analysis the population spatial structure of Tabriz metropolitan region (TMR), Urban Management, 17 (53), 77-92. [In Persian]
Rahimi, M., Kakadezfoli, A., & Kakadezfoli, A. (2017). Measuring the level of development of the country's provinces in terms of educational indicator using multi-criteria decision making techniques. Educational Planning Studies, 5 (10), 12-29. https://doi.org/10.22080/eps.2017.1613 [In Persian]
Saaty, T.L. (1995). Decision Making for Leaders: The Analytic Hierarchy Process in a Complex World. RWS Publications, Pittsburgh.
Sakalasooriya, N. (2021). Regional development disparities in Sri Lanka. Open Journal of Social Sciences, 9 (7), 62-91. https://doi.org/10.4236/jss.2021.97006
Shomaee, A., & Ahmadi, B. (2016). Spatial analysis the level of development in townships of Kurdistan province. Geographical Planning of Space, 6 (20), 117-128. [In Persian]
Taghvaei, M., & Saboori, M. (2013). Determining and analysis the development levels and degree of townships in Hormozgan province. Geography and Environmental Planning, 23 (2), 53-68. [In Persian]
Taghvaei, M., Tahmasebipour, R., Moradi Hussein, N. (2012).Determining and analyzing the levels of possibilities in the cities of Bushehr province using the Scalogram model. Geographical Planning of Space, 1 (2), 59-74. [In Persian]
Tavakolinia, J., & Shali, M. (2012). Regional disparities in Iran. Environmental Based Territorial Planning (Amayesh), 5 (18), 1-15. [In Persian]
Xiong, N., Wong, S. W., Ren, Y., & Shen, L. (2020). Regional disparity in urbanizing China: empirical study of unbalanced development phenomenon of towns in southwest China. Journal of Urban Planning and Development, 146 (3), 05020013. https://doi.org/10.1061/(ASCE)UP.1943-5444.0000586
Yang, Z., Shao, S., Xu, L., & Yang, L. (2021). Can regional development plans promote economic growth? city-level evidence from China. Socio-Economic Planning Sciences, 83, 101212. https://doi.org/10.1016/j.seps.2021.101212
Zarabi, A., & Izadi, M. (2013). Analysis of Iranian provinces development. Journal of Spatial Planning, 3 (1), 101-116. Dor:20.1001.1.22287485.1392.3.1.6.3 [In Persian]